Samvinnan - 01.08.1958, Blaðsíða 19

teH
Vt
Bankastjórinn söng þar til dyrnar á stofunni opnuöust og inn kom sú fasmesta kona,
sem Napóleon Jónsson hafði nokkurn tima augum litið.
LITLAKAFFI
Ný framhaldssaga, eftir Kristmann Guðmundsson
Þetta er sagan um
herra Napóleon Jónsson,
veitingahúsrekstur
og kvennamál hans
i.
Það varð slys við höfnina; kassi féll
úr trossu og handleggsbraut miðaldra
verkamann. — Hann hét Napóleon Jóns-
son og var kominn undir fertugt, hæg-
lætismaður og vinsæll, en ekkert gáfna-
Ijós. Reglusamur var hann og átti dá-
lítið af skildingum í bók. Nú komu þeir
í góðar þarfir, því að brotið greri illa, og
hann var lengi að ná sér. Það var snemma
vors, sem slysið vildi til, og hann vafr-
aði um göturnar með hönd í fatla fram
eftir sumri.
Allir, sem hann þekkti, viku góðu að
honum, enda var hann jafnan Ijúfur á
manninn og brosleitur. Fyrir kom, að
bráðókunnugir menn námu staðar hjá
honum og gáfu honum í nefið, og oft
fékk hann staup hjá kunningjum sínum.
Honum þótti sopinn góður, þótt hann
gætti ávallt hófs.
En dagarnir urðu honum langir, þótt
allir væru liðlegir við hann. Hann reyndi
að stytta sér stundir með því að fara á
pólitískar samkomur, og alloft tók hann
þar til máls, því að hann var kommún-
isti, og félagar hans sögðu, að það væri
sjálfsagt að æfa sig í ræðuhöldum. Að
vísu hafði hann ekkert vit á stjórnmál-
um og hugsaði sjaldan um þau. En vinir
hans héldu því fram, að allir verkamenn
yrðu að sameinast gegn íhaldinu, og
þess vegna gerðist hann meðlimur í
„Félagi Framfara- og Frelsissinna“.
Raunar hafði enginn íhaldsmaður gert
honum neitt, og hann skammaðist sín
hálfpartinn fyrir að vera á móti þeim.
Hann hafði aldrei lagt í vana sinn að
abbast upp á saklaust fólk. — Heims-
speki marxista, sem félagarnir reyndu að
troða í hann, fór alveg fyrir ofan garð
og neðan hjá honum, og hann nennti
ekki að brjóta heilann um svo flókna
hluti. Satt bezt sagt, hafði hann aldrei
hugsað meira en brýna nauðsyn bar til,
því að hann vissi, að maður gat orðið
þunglyndur af því. Hann hafði heyrt um
vandaða og heilbrigða verkamenn, sem
höfðu tekið upp á því að íhuga alls kon-
ar dikkedaríur, þangað til þeir voru
orðnir hálfvitlausir. Að hugsa var ekki
fyrir aðra en menntamenn og þess hátt-
ar letingja. En ein ódyggðin býður ann-
arri heim: þegar maður var iðjulaus,
þá fór maður einmitt ósjálfrátt að hugsa.
Er hann ráfaði þannig um göturnar og
vissi ekki, hvert halda skyldi, þá fóru
að leita á hann alls konar hugleiðingar
og heilabrot, sem gera mann að fífli og
glata ánægju manns. Og ekki var hann
fyrr tekinn að hugsa en honum fór að
líða miklu verr, bæði til heilsunnar og
skapsmunanna. Þar kom, að hann fyllt-
ist gremju og úlfúð og tók að halda
þrumandi áróðursræður á útbreiðslu-
fundum þeirra félaga. Ekki þóttu þær
þó jafn skeleggar sem viljinn var góð-
ur. og það kom oft fyrir, að hann fékk
snuprur út af smávegis misskilningi á
fræðakerfi marxismans.
Þetta var laust eftir fyrri heims-
styrjöldina og tímarnir í skárra lagi, svo
að jarðvegurinn var ekki upp á það bezta
undir pólitískan áróður. Fólk hafði nóg
að bíta og brenna, og því leiddist að
hlusta á prédikanir um neyð og kúgun.
Brátt varð líka Napóleon sjálfur leiður
á stjórnmálastarfseminni, er hann sá
hvern árangur hún bar: Félagamir
skimpuðu hann fyrir kunnáttuleysi í
fræðum Marx og Lenins, en hinir gáfu
HALLDÓR PÉTURSSON
honum bara í nefið og sögðu honum svo
hlæjandi að halda kjafti.
Hann var nú kominn á það stig hins
hugsandi manns, að þunglyndi og lífs-
leiði tóku að gera vart við sig. Reikaði
hann þá oft niðri við höfn fram á nætur
eða sat uppi á Arnarhólstúninu og horfði
út á sjó.
Það var einmitt á síðastnefndum stað,
að hann hitti velgerðarmann sinn,
bankastjórann. Gerðist það á fögru
ágústkvöldi, þegar sólin var að setjast.
Bankastjórinn var á leið heim úr veizlu,
mátulega rakur, og fegurð náttúrunnar
gerði hann svo rómantískan, að hann
labbaði upp að Ingólfsstyttunni. Þar
hitti hann alúðlegan mann, sem heilsaði
honum með mikilli virðingu og tók ofan.
Bankastjóranum var slikja í augum, svo
að hann athugaði þennan náunga ekk-
ert gaumgæfilega, eins og vani hans þó
jafnan var, en gaf sig á tal við hann. Varð
hann þess brátt var, að maðurinn var
óvenjulegum gáfum gæddur, en einkum
skilningi, því að hann jánkaði hverju
orði, sem bankastjórinn sagði, og féllst
í auðmjúkri aðdáun á allar hugmyndir
hans. Féll þeim ágætlega vel hvorum við
annan, og loks bað bankastjórinn mann-
inn að labba með sér á leið. Endaði sú
TEIKNAÐI MYNDIRNAR
SfiMVINNAN 19