Samvinnan - 01.12.1969, Blaðsíða 57

mynd Jóhanns sem fullþroska skálds, heldur
sýnir okkur aðeins betur hvílíkri innblásinni
ljóðgáfu Jóhann var gæddur allt frá æsku-
árum sínum. Ég held mér sé óhætt að full-
yrða, að margt skáldið sem náð hefur háum
aldri og ort vörubílsfarma af ljóðum yrði
betur sæmt, ef það hefði einhvern tíma á
skáldskaparferli sínum náð að seiða fram
jafneinlæga tóna af hörpu huldukonunnar
og Jóhann gerir í þessum skólakveðskap
sínum sem ómótaður unglingur.
Ég vil að lokum benda á, að þessi bréf
eru aðeins örlítill hluti þeirra bréfa, er fóru
á milli Jóhanns Sigurjónssonar og Þórðar
Sveinssonar, en þessi ein hafa varðveitzt.
- - I
Um verðlaunaveitingu „Framtíðarinnar“.
(Úr grein Lárusar Halldórssonar í 1. árgangi
Skinfaxa nr. 3, Reykjavík, sunnudaginn 8.
apríl 1898).
Það hefur verið gamall og góður siður í fé-
laginu „Framtíðin“ í skólanum að veita
verðlaun á aðalfundi hennar þeim, sem skör-
uðu fram úr öðrum að kvæða- eða ritsmíð,
og er fé félagsins satt að segja naumlega
betur varið en að sýna þeim sóma með því,
er það eiga skilið, og hefur það sýnt mjög
góðan og göfugan hugsunarhátt meðal skóla-
pilta, þar sem þeir sjá þó lítið fyrir sér í því
efni hér á landi, því að eins og kunnugt er,
þá er lítið um það, að veitt séu skáldalaun né
annar slíkur styrkur þeim, er að einhverju
leyti skara fram úr öðrum....
í þetta skipti stóð svo á, að mjög lítið var
um ritgerðir eða kvæði í „Framtíðinni", sem
voru þess verð, að þau væru sæmd verðlaun-
um, en einmitt nú voru verðlaun veitt með
meira móti. Ég hugsaði og þannig munu
fleiri hafa hugsað, að fáir eða enginn mundi
hljóta verðlaun í þetta sinn, því að nú voru
umskiptin svo tilfinnanleg í félagi voru, þar
sem skáldmæringurinn Guðmundur Guð-
mundsson (síðar nefndur skólaskáld; inn-
skot H.G.) var alveg nýfarinn úr félaginu og
hafði ávalt hlotið verðlaun fyrir kvæði sín
eins og maklegt og tilhlýðilegt var. En nú
var bæði mörgum gefin verðlaun og þau mikil
hverjum fyrir sig, og hefði mér fundist rétt-
ast, að enginn hefði fengið neitt slíkt í ár,
heldur hefði féð átt að geymast til betri tíma
unz „Framtíðarmenn" létu eitthvað betra frá
sér fara....
Þeir, sem verðlaunin hlutu, voru þessir:
Halldór Hermannsson fyrverandi forseti og
dómsnefndarmaður fékk 8 krónur, Bjarni
Jónsson líka í dómsnefnd 6 krónur. Guðmund-
ur Bjarnason sömuleiðis í dómsnefndinni 6
krónur. Svo voru aðeins tveir menn utan
dómsnefndar, sem fengu verðlaun, Jóhann
Sigurjónsson 3 krónur og Lárus Sigurjónsson
7 krónur.
(Hér ræðir Lárus einstaka menn, en segir
svo um Jóhann:) Þá er Jóhann Sigurjónsson.
Hann er eins og allir vita einn af vorum efni-
legustu skáldum í skólanum og hefur látið
mikið frá sér fara í þá átt. Hann hefur ort
mörg fögur kvæði og fékk í þetta skipti
verðlaun fyrir eitt af þeim og er það „Báran",
sem er gott kvæði og átti verðlaun skilið, en
Jóhann hefur ort annað jafngott í „Stella
nova“, og vil ég þá nefna „Æðarfoss". Hví
var það ekki með á skránni? Ég var allt af
að hugsa um fossinn hans Jóhanns þegar
lesin var upp launaskráin — um fossinn
„sem skipar að rista þeim rammasta níð, er
reyna vorn landsrétt að skerða", ef þetta er
ekki vel kveðið, þá veit ég ekki hvað nær því
nafni, en dómsnefndin leit ekki svo hátt í
þetta sinn að hún sæi fossinn, fagra og tignar-
lega, er „syngur um sigur og stríð“. Að mín-
um dómi átti Jóhann eins vel skilið að fá
verðlaun fyrir „Æðarfoss" og „Báruna".
Báran
(STELLA NOVA 3. árgangur 1897—1898).
Jeg geng við sjóinn, sumarhlýja nótt,
og sólin hvílist vœrt á œgisbarmi,
hann vaggar henni vinarblítt og rótt,
hún vefur hann í staðinn mjúkum armi.
Jeg heyri hvísl i undurblíðum blœ,
er bláum fjallahlíðum kossa gefur,
hann strýkur mjúkri hendi saltan sœ
en sjálfan mig hann örmum hlýjum vefur.
Jeg langt í burtu Ijúfan heyri nið,
hann lcetur furðublítt í eyrum mínum,
en fossinn þann, er freyðir kletta við,
hann felur nœturrökkrið hjúpi sínum.
Jeg horfi yfir hafið dimmt og vítt,
jeg heyri til þín sjávarbára smáa;
þú ríst og hneigir hœgt og angurblítt
þitt höfuð vott í móðurskautið bláa.
Þú leggur þína litlu votu hönd
á lausasandinn rjett við fœtur mína,
þú hjalar, er þú hnígur rótt að strönd,
jeg heyri unaðsfagra röddu þína.
Jeg held jeg skilji hulduljóðið þitt,
þinn hreimur kveður: „Jeg er alda á sœnum,
en það er eigi aðallífsstarf mitt
að óma rótt í hœga nœturblœnum.
Nei, mjer er annað œðra takmark sett,
jeg á sem fljótast sjávarströnd að breyta,
jeg á að sundur mola margan klett
og mynda nýja gróðursœla reita.
Og þó jeg beri eigi höfuð hátt
og hnígi bráðum látin ströndu viður,
þá hef jeg samt þann alheims mikla mátt
er myndar nýtt, en brýtur gamalt niður".
Mjer sýnist lífið líkt og mikið haf,
jeg lifi sjálfur eins og báran smáa
er rís og hnígur hœgt og rótt á kaf
með höfuð vott í móðurskautið bláa.
Staka
(Úr 3. árgangi „STELLA NOVA“ 1897—1898.)
Opt jeg þrái angurvœr
eptir háum heiðum
þar sem áin tifar tœr
trygg að sjánum breiðum.
Svanurinn
(Úr 5. árgangi „STELLA NOVA“ 1899—1900.)
Heyri jeg öldurnar hjala þítt,
hlœja þœr glaðar á votum sandi,
hafið er sumstaðar silfurhvítt
sumstaðar gárar það hœgur andi.
Veturinn ríkir á legi og landi,
Ijósgeislar kyssa svo vinarblítt
fannþakta jökla og fjöllin háu
frostrósir hvítar og dýrin smáu;
skuggamynd himinsins hafið vítt
hlœjandi vaggar í djúpi bláu.
Fram og til baka út á fögrum sjá
fuglarnir synda með Ijettu geði;
ósjálfrátt hrífur mig hulin þrá,
hjarta mitt titrar af leyndri gleði
— jeg elska þann, sem mjer lífið Ijeði —
Ijúft er og fagurt að heyra og sjá
unað og fögnuð frá lífsins lindum
Ijóma og skína upp á fjallatindum
lágt niðri i dölum, um loptdjúpin blá
lengst út á hafinu í ótal myndum.
Sjáið hvar flýgur úr jjarska skjótt
fannhvítur svanur um geiminn háa,
vœngjum hann sveiflar og svífur hljótt
svipfagur niður að djúpinu bláa;
alhvítu brjóstunum aldan smáa
örlítið vaggar svo blítt og rótt...
Heyrið þið sönginn hans sœta og blíða,
sveiflurnar skjálfandi um sinnið liða,
söngurinn fœlir allt lágt og Ijótt,
laðast til hjartans það viðkvœma og blíða.
Hver er að lœðast með loðinn hund
lotinn í sandinum út við hafið,
byssunni heldur hann hœgri mund
hlaupið er bláleitt og skaptið grafið?
Stirnir á brjóstum í stífað trafið,
stígvjelum sporar hann vota grund.
Hjarta hans er kalt eins og dauðra drauga,
á dúnmjúku brjóstin sem öldurnar lauga
miðar hann byssunni, blóðþyrst lund
bligðast sín ei fyrir drottins auga.
Svanurinn kveður sín Ijúfustu Ijóð,
lypta honum bárurnar upp og niður
syngur hann vinbliðan vetrar óð,
veit hann það alls eigi að brátt mun sá kliður
sofna út á djúpinu er dauðans friður
dregur að hjarta sjer brjóstin rjóð.
Skothvellur heyrist; söngurinn sœtur
sofnar, en drifhvíta brjóstið grœtur
lifrauðum dreiranum, lituð með blóði
leikur sjer báran við ískalda fœtur.
Kvöldhugsjón
(„STELLA NOVA" 5. árgangur 1899—1900.)
Svalur blœrinn svífur hljótt
syngur vœr og fögur kvœði
lœkir tœrir líða að grœði
Ijóðar sœrinn blítt og rótt.
Frostrós hlœr en freðin svœði
felur snœrinn likur klœði,
stjörnur skœrar skína um bjarta nótt.
Horfið, sjáið Ijóssins leik
Ijett um bláhrein tjöld þau streyma
til og frá þau flögra og sveima
faðma stráin köld og bleik.
Heitt jeg þrái hátt að dreyma
huggun fá og mega gleyma
öllu lágu striti, riki og reyk.
Þú sem rœður himna her,
haga klœðir skrúða grœnum,
þú, sem fœðir fiska í sœnum,
faðir hœða! likna mjer;
hugsjón glœð þú — heitum bœnum
hálfu kvœði svara í blœnum ___
drottinn! grceð þú sárin, sem jeg ber.
Feginn, hátt jeg hugsa vil,
hníga ei lágt í tímans glaumi,
samt jeg þrátt í þungum straumi
þyrlast máttlaus, fátt jeg skil.
Drottinn, láttu ei lifa í draumi,
— liðinn brátt er tíminn naumi —
duptkorn smátt, er langar Ijóssins til.
Bliknar hey og breytast lönd,
berast fley að grafarminni,
fylgir meyja móður sinni,
manninn beygir dauðans hönd.
Þá jeg hneygi í hinnsta sinni
höfuð og dey í miskun þinni
lát mig eygja Ijós á dimmri strönd.
Sex bréf til Þórðar Sveinssonar
Kaupmannahöfn 10. nóv. 1899.
Vinur minn góði!
Jeg hefi fengið orð fyrir að skrifa manna
verst, en fari það kolað jeg held að jeg sje
þjer naumast jafnsnjall, jeg skal samt reyna
að sýna lit á því að gjalda í sömu mynt og
stytta þjer eina leiðinlega stund með því að
láta þig geta til hvað hrafnasparkið eigi að
tákna.
Það var við því búið að þú værir dálítið
glepsinn við mig því að brjef áttir þú að
fá þegar jeg var kominn til Hafnar, en — en
— og svo koma sameiginlegar viðbárur allra
slæpingja.
Jeg ætti að hafa heilmargt í frjettum að
57