Andvari - 01.10.1959, Side 58

168
ANATOLE ERANCE
ANDVARI
höfSu í frammi skrílóp fyrir utan skóla
hans. Á heimleiðinni var honum sendur
tónninn. „Sko, þarna fer Steikarrass,"
sögðu þau og köstuðu steinum á eftir
honum. Þegar námsstjórinn fékk að
heyra, hvernig í málinu lá, gaf hann
skýrslu, þar sem það var staðhæft, að
kennari þessi hefði ekki aga á nemend-
um sínum, og lagði til, að hann yrði
þegar í staS fluttur á annan stað. Hann
var sendur í þorp, þar sem töluð er
mállýzka, sem hann skilur ekki. Hann
var uppnefndur Steikarrass. ÞaS var
eina franska orðið, sem menn skilja þar
um slóðir.
Þegar ég heimsótti Hcrra Thomas eitt
sinn sem oftar, lcomst ég á snoðir um,
hvernig á því stendur, að framburður
vitna er ætíð samhljóða. Hann bauð mér
inn dag nokkurn, þegar hann var að
yfirheyra vitni með aðstoð skrifara síns.
Ég gerði mig líklegan til að draga mig
í hlé, en hann bað mig að vera kyrran,
þar sem nærvera mín truflaði á engan
hátt hið frábæra starf hans í þágu rétt-
lætisins. Ég settist út í horn og hlustaði
á eftirfarandi spurningar og svör: „Duval,
þér sáuð ákærða klukkan sex um
kvöldið?" „Já, herra dómari, það er að
segja, það var kona mín, sem sat við
gluggann. Hún sagSi við mig: „Sjáðu,
þarna er Socquardot, hann fer hér fram-
hjá . . .“ „Henni hlýtur að hafa fundizt
það undarlegt, að hann gengi framhjá
glugga yðar, úr því að hún gerði sér það
ómak að vekja athygli yðar á því. Og
útlit ákærða fannst yður grunsamlegt?"
„Nei, heyrið mig nú, herra dómari.
Kona mín sagði við mig: „Sjáðu, þarna
er Socquardot, hann fer hér framhjá".
Ég leit út og sagði: „Já, svei mér, ef
hann gerir það ekki!“
„Ágætt. . . . Skrifari, skrifið niður
eftirfarandi: „Klukkan sex síðdegis sáu
Duval-hjónin ákærða á grunsamlegu
vakki kringum húsið."
Herra Thomas lagði ennþá nokkrar
spurningar fyrir vitnið, sem var daglauna-
maður, hlustaði á svörin, las þau síðan
skrifaranum fyrir á sérstöku réttarmáli.
SíÖan var framburðurinn lesinn upp
fyrir vitnið, hann skrifaði undir, kvaddi
og fór.
„Hvers vegna,“ spurði ég, „er fram-
burÖur vitnanna ekki bókaður orðréttur
í stað þess að þýða hann á mál, sem er
gerólíkt því máli, sem vitnið talar?“
Herra Thomas virti mig fyrir sér með
undrunarsvip og svaraði svo rólegur:
„Ég skil ekki, hvað þér eigiÖ við. Ég
læt bóka framburÖ vitnanna eins sam-
vizkusamlega og mér er unnt. Það gera
allir dómarar. Þess finnast engin dæmi
í réttarbókum, að framburði hafi verið
breytt eða honum á nokkurn hátt hag-
rætt. Þegar ég lagfæri framhurð vitna
alveg á sama hátt og stéttarbræður mínir,
þá er það vegna þess, að þau — eins
og til dæmis þessi Duval, sem þér voruÖ
að hlusta á -—- nota slæmt mál og þaÖ
mundi ekki vera samboÖið virðingu rétt-
arins að bóka rangt, flatneskjulegt og oft
ruddafengiÖ orðalag, ef þess gerist ekki
brýn nauðsyn. En ég held, kæri vinur,
að þér geriÖ yður ekki fyllilega Ijóst,
við hvaða skilyrði réttaryfirheyrsla fer
fram. Þér megiÖ umfram allt ekki gleyma
tilgangi rannsóknardómarans með bókun
vitnaframburÖar. Hún er ekki einungis
heimild fyrir hann sjálfan, heldur einnig
fyrir dómcndur málsins. Það er því
mikilvægt, að honum takist að leiða í
Ijós þær ákærur, sem oft og einatt leyn-
ast á bak við hinn óskýra og óáreiðan-
lega framburð vitnanna, engu síÖur en
tvíræð svör ákærða. Ef bókunin færí
fram án reglu og kerfis, mundi fram-
burður, scm leiðir til uppljóstrunar, oft