Andvari - 01.10.1965, Blaðsíða 90

ÓLAFUR JENS PÉTURSSON:
Henry George
og „einfaldi skatturinn"
SÍÐARI HLITTI
IV.
ÁHRIF KENNINiGARINNAR
Henry George kvaðst ekki trúaður á
skióta útbreiðslu kenninga sinna. Sú böl-
svni átti ekki við rök að styðjast, því að
Framfctrir og fátækt hafði ýmsa þá kosti
til að bera, er sameinuðu hina ólíkustu
menn til virkrar andstöðu gegn kvers
kvns einokun og órétti. Höfundurinn
reis gegn ríkiandi tíðaranda, — baráttu
allra gegn öllum. Hann veitti fátækum
von um að vera annað og meira en
óþekkt stærð í milljónamúg, stappaði
stálinu í innflytjendur, sem áttu naum-
ast neins staðar liöfði sínu aS að halla,
sætti menn, er litu hver annan óvildar-
augum sökum andstæðra trúarhugmvnda.
Hann gerSi grein fyrir stöðu einstaklings-
ins í önn og erfiði hins daglega lífs og
reis öndverður gegn þeirri trú, að fá-
tæktin væri óhjákvæmileg fylgikona, því
að mannlegur máttur gæti komiS henni
fvrir kattarnef, ef vilji væri fyrir hendi.
Hann boðaði frið með mönnum, ein-
staklingum og þjóðum. Einstaklingar
skyldu hjálpa hver öðrum til manndóms
og þroska, þjóðir brjóta fjallháa tollmúra
og útrýma tortryggni sín í millum. Til
hinztu stundar lagði Henry George sig
allan fram um að sannfæra landa sína
um gildi kenninga sinna, og í fullu sam-
ræmi við eSli og inntak þeirra lagði hann
engu minni áherzlu á útbreiðslu þeirra
með öðrum þjóðum.
*
Meðan Henry George var enn í mót-
un vestur í Kaliforníu, höfðu menn tekið
að mynda með sér samtök til sóknar og
varnar í kjarabaráttu líðandi stundar.
Kreppuárin á 8. tug aldarinnar voru
mikill gróskutimi fyrir slík samtök. Þeirra
öflugust voru Vinnuriddarar (Knights of
Labor). Þessi samtök voru mynduð árið
1869 í Fíladelfíu og héldu fyrsta alls-
herjarþing sitt árið 1878. Vinnuriddarar
IögSu áherzlu á almennar dyggSir, en
gerðu einnig heinar kröfur um samvinnu
framleiSenda og neytenda, varðveizlu
þjóSjarða í þágu væntanlegra frumbýl-
inga, vikulegar kaupgreiðslur, gerðardóm
í stað verkfalla, bann við barnavinnu,
launajafnrétti karla og kvenna, átta
stunda vinnudag og samræmdan gjald-
rniSil fyrir allt samhandsríkið. Skipu-
lag samtakanna var ætíð laust í reipurn,
fyrst meS leynifélagsbrag, en um 1880
urðu þau opin almennum verkamönn-
um, faglærðum iðnaSarmönnum, prest-
um og iðjuhöldum, konurn jafnt sem
körlum. Þarna var hátt til lofts og vítt
til veggja, svo að hver sá, er þóttist vilja
bæta hag allrar alþýðu, átti greiðan aS-
gang. Jafnvel þótt sitt sýndist hverjum
um heppilegustu leiðir til þjóðfélagsum-