Andvari - 01.10.1965, Blaðsíða 44

134
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
ANDVAM
hafði að einkunnarorðum: En er Heródes
konungur heyrði þetta, varð hann skelfd-
ur og öll Jerúsalem með honum.
Þessi andlega aðþrenging, örðugur hú-
skapur og annað fleira, sem erfitt er nú,
sökum ónógra heimilda, að átta sig á, ollu
því, að Stephan tók sig sem fyrr segir enn
upp 1889 og hélt ásamt nokkrum Dakota-
Islendingum allt vestur til Albertafylkis
í Kanada. Þaðan skrifar liann 4. des. 1889
Jónasi Hall, bezta vini sínum í Norður-
Dakota: „Slæmt þykir mér, hvað ykkur
kunningjum mínum bregðast Dakota-
vonirnar ár eftir ár. Það er kannske af því
ég var sjálfur orðinn svo þreyttur á þeim,
að ég hefi svo litla trú á þeim framvegis,
að minnsta kosti fyrir menn, sem eins og
við erum komnir á svo langt rek, og finnst
mér nú ég hafi safnað aftur nýjum þrótti
og vonum þrátt fyrir fátækt og frumbýlis-
skap og er glaður yfir að vera sloppinn
út úr raginu."
Nú kunna menn að hyggja af því, sem
þeir hafa þegar heyrt, að Stephan G.
Stephansson hafi verið einhver gallagrip-
ur, alls ósáttur við umhverfi sitt og hafi
loks flúið það fremur en berjast til þraut-
ar. Það er rétt, að svo kann að virðast í
fljótu bragði, en sé betur að gáð, kemur
annað í ljós. Flutningur á fjarlægar og
fámennar slóðir mögnuðu hann til nýrra
átaka við sjálfan sig og tilveruna alla.
Aður en horfið verður að þeim Jrætti,
skulum vér njóta með honum sumarhlíð-
unnar í Dakota í kvæðinu Við verkalok
frá 1883, er sýnir, að hann hefur þar
cinnig átt sínar góðu stundir.
Er sólskins hlíðar sveipast aftanskugga
um sumarkvöld
og máninn hengir hátt í greinar trjánna
sinn hálfa skjöld,
er kveldkul andsvalt aftur kæla tekur
mitt enni sveitt
og eftir dagsverk friðnum nætur fagnar
hvert fjörmagn þreytt----
Er úti á grundum hringja bjöllur hjarða,
nú hljótt, svo glöggt,
og kveldljóð fugls í skógnum einstakt ómar
og angurklökkt,
og golan virðist tæpa á hálfri hending,
er hæst hún hvín,
og hlátur bama, er leika sér við lækinn,
berst ljúft til mín —
En eins og tunglskins blettir akrar blika
við blárri gmnd
og Ijósgrá móða leitin bakkafyllir
og lægð og sund,
og neðst í austri gylltar stjörnur glitra
í gegnum skóg:
Þá sit ég úti undir búsagafli
í aftanró.
Því hjarta mitt er fullt af hvíld og fögnuð,
af frið mín sál.
Þá finnst mér aðeins yndi, blíða, fegurð
sé alheims mál —
að allir hlutir biðji bænum mínum
og blessi mig —
við nætur gæzku-hjartað jörð og himinn
að hvíli sig.
En þegar hinzt er allur dagur úti
og upp gerð skil,
og hvað sem kaupið veröld kann að virða,
sem vann ég til:
í slíkri ró ég kysi mér að kveða
eins klökkan brag
og rétta heimi að síðstu sáttarhendi
um sólarlag.
Þótt Stephan hafi með þessu kvæði og
ýmsum öðrum fyrir 1889 sýnt, hvert skáld
hann var, telur hann sjálfur skáldferil
sinn hcfjast með flutningunum vestur til
Alherta, enda tekur hann upp úr Jieim
að hirta kvæði sín að verulegu ráði. Um-
skiptin hafa allra fyrst dregið úr honum
móðinn, en árið 1891 kveður hann sér svo
rækilega hljóðs, að hann gerist á skammri
stundu eitt af höfuðskáldum Islendinga.
Hið nýja umhverfi svífur á hann. Ég
stikla á nokkrum kvæðaheitum frá fyrri