Andvari - 01.01.1932, Side 30

26
Athyglin.
Andvnri
hlutum. Það er eins og hugmyndin taki við honum opn-
um örmum.
2. Horf. Næsta atriði, er ég vil nefna, er það, í hvaða
átt hugurinn stefnir. Eg skal skýra það með einfaldri
tilraun. Klippið nokkra pappírsmiða, sinn með hverjum
lit og lögun, leggið þá á borð og hyljið með pappírs-
örk. Spyrjið svo einhvern, hvernig miðarnir séu litir,
kippið örkinni burt rétt sem snöggvast, og hyljið svo
miðana aftur. Eg spái því, að hann muni geta sagt
nokkurn veginn rétt um litina. En ef þér spyrjið, hvernig
hver miðinn var í Iögun, þá mun svarið ekki vera eins,
greitt eða rétt. Spurningin beinir huganum að litnum,
ekki að neinum sérstökum lit, heldur að lit almennt, og
það greiðir engu að síður fyrir athuguninni; en formið
var ekki nefnt, þess vegna beindist hugurinn ekki að
því. Slíkar spurningar geta nú vaknað hjá manni sjálfum
alveg ósjálfrátt og meira eða minna óljóst, og orka þó.
Maður lítur t. d. á himininn út um gluggann, sýnist hann
regnlegur, lítur svo á gangstéttina og sér örsmáa dropa
á henni, sem maður mundi ekki hafa tekið eftir, hefði
spurningin ekki vaknað. Margur maður man ekki, hvort
tölurnar á úrskífunni hans eru rómverskar eða arabiskar.
Hann hefir allt af litið á klukkuna til að gá að fíman-
um, en ekki til að gá að tölustöfum. Darwin segir í
æfisögu sinni, að enginn geti athugað vel, nema hann
sé fullur af tilgátum. Hver tilgáta er sem spurning, er
maður leggur fyrir sig. Hún beinir huganum ósjálfrátt
að öllu, sem gæti verið henni til styrktar. — En hug-
urinn getur stefnt að ákveðnu marki, þó að engar
ákveðnar spurningar eða hugmyndir um markmiðið sé í
huganum, og það stjórnar athyglinni engu að síður. Hafi
maður t. d. ásett sér að reisa hús og hugsað um, hvernig
það ætti að vera, brotið heilann um, hvernig gluggar