Stúdentablaðið - 01.12.1952, Side 14

6
STÚDENTABLAÐ
þess sinnis að láta friðunarlínuna koma í stað
fiskveiðalandhelgislínu, enda þótt það hafi
ekki ennþá komið skýrt fram. 1 viðræðum
talsmanna íslenzku stjórnarinnar við brezk
stjórnarvöld, áður en reglugerðin var sett, lét
fulltrúi íslenzku ríkisstjórnarinnar orð falla
á þá leið, „að Islendingar ættu löglegan rétt
til að víkka landhelgina," þ. e. víkkun land-
helginnar var boðuð, en í stað hennar kom
reglugerðin um 4 sjómílna friðunarlínu. Má
því Ijóst verða, hverjum augum Bretar líta á
friðunarlínuna. Orðsendingaskipti islenzkra
og brezkra stjórnvalda eru óljós að þessu
leyti, en virðast þó vekja grun um, að friðun-
arlínan eigi að jafngilda landhelgislínu, og
eru þau orðsendingaskipti einkum varhuga-
verð að því leyti. Freistandi hefði verið að
taka orðsendingaskiptin til nánari athug-
unar hér, en það skal þó ekki gert. En ég
get þó ekki stillt mig um að benda á þá óná-
kvæmni í orðsendingu íslenzku stjórnarinnar,
að þegar talað er um, að Island hafi áður haft
4 mílna landhelgi, þá er ekki lögð á það á-
herzla, að þetta voru jarðmálsmílur eða 16
sjómílur, heldur aðeins talað um mílur á sama
hátt og um sjómílur væri að ræða. íslenzk
stjórnarblöð, sem önnur, tala um rýmkun
landhelginnar og um orðsendingar varðandi
landhelgina, þegar um friðunarlínuna er að
ræða, og fleira mætti nefna, sem allt ber að
sama brunni.
Það er undarlegt, að íslenzka ríkisstjórnin
skyldi senda fulltrúa sinn til Lundúna til við-
ræðna við Breta um landhelgismálin í stað
þess að bjóða þeim og öðrum þjóðum, sem sótt
hafa á íslenzk fiskimið, að senda fulltrúa
hingað til lands. Þá hefðum við haft gullið
tækifæri til að skýra fyrir þeim landhelgis-
mál Islands, m. a. með fyrirlestrum sérfróðra
manna, og ekki hvað sízt með því að fara með
þá þangað sem heil byggðarlög eru að leggjast
í auðn vegna langvarandi offiski, svo sem á
Vestfjörðum, og láta þá sjá ástandið með eig-
in augum. Að því búnu hefði átt að gefa hlut-
aðeigandi þjóðum til kynna, að við teldum
okkur hafa rétt til alls landgrunnsins, en til
þess að hafa sem bezt samkomulag við þjóðir
þessar hefði mátt fallast á, að fyrst um sinn
skyldi lögsaga varðandi fiskveiðar aðeins lát-
in ná til 16 sjómílna landhelgi, í samræmi við
gamlar tilskipanir. Á meðan mundi land-
grunnskenningunni án efa vaxa viðurkenning
sem alþjóðlegri reglu. — Viðræður þær, er
fyrr greinir, hafa þó haft eitt gott í för með
sér, á þann hátt, að þær hafa sannað, að það
er ekkert vænlegi’a til framgangs málum vor-
um að halda einungis fram lágmarkskröfun-
um, nema síður sé, og ætti það að verða lær-
dómur fyrir þá, sem þannig vilja fara að. Það
hefur stundum verið sagt við mig, að það væri
ekki rétt af okkur að halda fram fornum rétti
vorum, þ. e. landgrunnskröfunni eða kröfunni
til 16 sjómílna landhelgi, því að þá muni
grannþjóðir okkar og vinaþjóðir styggjast.
Slíkur undirlægjuháttur er engum íslendingi
samboðinn, þeir sömu menn gætu alveg eins
sagt, að tilvera Islendinga væri móðgun við
aðrar þjóðir. Aðrir hafa talið þetta mál'„við-
kvæmt vandamál“. Tilveruréttur íslenzku
þjóðarinnar getur ekki og á ekki að vera nein-
um Islendingi „viðkvæmt vandamál", enda
eru slíkar staðhæfingar bábilja ein.
Friðunarreglugerðin frá 19. marz s. 1. er
ágæt á sinn hátt, en hún er ekki að mínu áliti
frambúðarlausn á landhelgismálinu, því að ef
hún á að skoðast sem slík, þá gengur hún of
skammt og gæti beinlínis orðið málstað vorum
til tjóns í framtíðinni, þegar þjóðin vill krefj-
ast forns réttar síns. Eigi friðunarlínan hins
vegar að skoðast sem sérstök markalína innan
miklu rýmri landhelgi, t. d. 50 sjómílna land-
grunnshelgi, þá hefði verið rétt, að í kjölfar
hennar kæmi yfirlýsing Alþingis um eignar-
rétt Islands á landgrunninu eða löggjöf um
íslenzka 16 sjómílna lögsögu varðandi fisk-
veiðar eða hvorttveggja; og innan þess svæð-
is allt inn að friðunarlínunni gætu íslenzk
fiskiskip ein stundað togveiðar. En ríkis-
stjórn Islands virðist fyrst og fremst hafa
miðað aðgerðir sínar við það, sem hún taldi,
að Bretar myndu fallast á andstöðulaust, en
þær vonir brugðust hrapallega, svo sem kunn-
ugt er. Hins vegar er ólíklegt, að meiri alvara
hefði fylgt hótunum Breta, þótt við hefðum
hagað aðgerðum okkar í samræmi við það, sem
fyrr segir. En á það skal lögð áherzla, að eigi
má láta slíkt hafa áhrif á gerðir vorar, heldur
hitt, hvaða rétt vér teljum oss eiga. Því
hefur verið lýst yfir, nú nýlega, af hálfu
íslenzku ríkisstjórnarinnar, að í engu verði
hvikað frá rétti Islendinga í landhelgismál-
inu. Manni verður spurn, hvort átt sé við hinn
forna eða sögulega rétt íslendinga eða aðeins
lágmarksréttinn, sbr. friðunarlínuna frá 19.
marz.
Svarið virðist ótvírætt vera, að ennþá hafi
hinum forna rétti vorum eklci verið haldið
fram. — Það hefur ávallt reynzt happasælast
að halda strax fram öllum rétti sínum og geta
þá, ef svo ber undir, látið undan síga í bili,
heldur en að herða á smám saman og valda
með því nýjum og nýjum árekstrum, og bet-