Fálkinn - 19.12.1941, Blaðsíða 12

NORÐURLÖND OG JÓLIN
Hjá sunium þjööiun fara þriðju striðsjólin nú í hönd og hjá .öðrum cru
þau önnur í röðinni. Finnar lifðu stríðsjól 1939 og aftur nú, í annari
styrjiild.og ólikri. Og Danir og Norðmenn, hinar friðelskandi þjóðir, sem
ekkert kusu fremur en að eiga frið við allar þjóðir og voru orðnar svo
vanir friði, að þær töldu óhugsanlegt að lenda nokkurntíma í striði, lifa
nú sín önnur stríðsjól, undir sívaxandi kúgunarfargi, við látlaust ofbeldi
og þvingun og lmngur og andlegt liarðrjetti og líkamiegt. Þær líða sak-
lausar, en í von um sigur rjettlætisins að lokum.
Okkar land hefir einnig verið hernumið og síðar kosið sjer hervernd
þess ríkis, sem voldugast er í veröldinni, þeirra er ekki taka beinan þátt i
styrjöldinni. Aðstaða okkar er ólík frændþjóða okkar. Þær liafa verið merg-
sognar, en við höfum grætt fje. Og þó að íslendingar kysu auðvitað helst
að vera með öllu lausar við styrjöldina, mega þeir samt fagna því, að lijer
hefir styrjaldaraðilinn ekki komið í nafni kúgarans, heldur knúinn af her-
fræðilegri nauðsyn. Og í stað þess að hernámsþjóð frændþjóða vorra hefir
tilkynt, að hún ætli að gera úr þeim hlekk í hagsniunakerfi sínu og breyta
atvinnuháttum þeirra eftir stríð, höfum við fengið afdráttarlaust fyrirheit
um, að land vort skuli að fullu frjálst ferða sinna, þegar stríðinu lýkur.
í gamla daga þótti það jafnan gaman, þegar jólaskipin frá Danmörku
og Noregi lögðu að hafnarbakkanum. Við siglutoppana voru jólatrje úr
skógarlendunum á Jótlandi eða úr norsku dölunum — jólakveðja þjóðar
til þjóðar. Og í póstinum, sem skipin fluttu, voru kveðjur og óskir vinanna
í fjarlægðinni.
í ár kemur ekkert jólaskip frá Norðurlöndum. Ekkert jólabrjef. Stuttar
og innihaldslausar símkveðjur er það eina„ sem nú er hægt að flytja milli
landanna. En liins er ekki h'ægt að varna, að yfir hafi berist liugsanir, sem
jafnvel eru heitari og innilegri en nokkurntíma áður. Eigi aðeins óskir
einstaklings til einstaklings, beldur einnig óskir þjóðar til þjóðar. Við ís-
lendingar böfum verið í svo nónum tengslum við Norðurlandaþjóðirnar
undanfarin ár, að við höfum mikils mist, að hafa verið slitnir úr öllu sam-
bandi við þær. Og við hugsum til allra þeirra, sem líða, og þráum þá
stund, er neyð þeirra lýkur.
Hjer á næstu blaðsíðu birtum vjer nokkrar myndir frá Kaupmannahöfn,
en þar iifa fleiri íslendingar en i nokkurri borg annari í Evrópu. Vinir
og vandamenn hugsa til þeirra, um leið og þeir hugsa til binna undir-
okuðu þjóða.
Dr. Fr. le Sage de Fontenay, sendiherra Dana, hefir sýnl Fálkanum þá
velvild, að leyfa blaðinu að birta eftirfarandi hugleiðingar um viðhorf
Dana, núna um hin önnur hernámsjól.
Hngleiðingar nm viðhorf Dana ð Jóiunuin 1941
Eftlr dr. Fr. le Sage de Fontenay, sendiherra.
Eins langt og litið verður aft-
ur i söguna, jafnvel í hinni
dimmu fornöld steinaldar oy
eiraldar, verður einskis vart,
er hendi til annars en að nor-
nenu þjóðirnar hafi ræktað
jörð sína og dregið fiskinn við
strendur sinar sem frjálsir
menn. Þegar sólin hverfdi aft-
ur á göngu sinni um himin-
hvolfið í skammdeginu og sneri
í norður á ný, þá hgltu forn-
menn Norðurtanda goð jól-
anna, Jólni, er síðar var nefnd-
ur Óðinn, tignuðu hann með
blóðugum fórnum og mjaðhöfg-
um veislum, þar sem strengd
voru heit um stórvirki, að Brag-
arfulli og vápnabraki.
Þau rífleg þúsund ár, sem rit-
uð saga vor nær aftur í tímann,
hafa nórrænar þjóðir iðkað
störf sín sem frjálsir menn, og
aldrei fgr hafa áður jafnþnngir
örlagatímár og nú varpað
skugga sínum gfir norrænar
þjóðir og lönd.
Margt ber fgrir sjónir í sög-
unnar bók, sem fest hefur
menningareiningu norrænna
þjóða gegn öðrum þjóðum með
útlendar tungur, hvcrt sem áir-
ferðið var gott eða ilt. Við höf-
um alla tíð að mestu skilið
tungu hvor annarra. Siðir okk-
ar eru að mjög miklu legti sam-
eiginlegir og hugsunarháttur
okkar eins, og við tökum á svip-
aðan lxátt áhrifum annarslegs
umhverfis, og í öllum okkur
bgr frá fornu fari rótgróin til-
finning fgrir verðmæti persónu-
lcgs sjálfstæðis, sú tilfinning,
að við sjeum persónulega sjálf-
stæðir, og liöfum ekki getað þol-
að, að ríki eða harðstjöri hefði
ótakmarkað vald gfir hugum
og höndum frjálsra ríkisborg-
ara.
Það e'r eins og jeg við eitt
iækifæri hefi sagt áður: Ríkið
og lög þess eru tæki og vörn
allra frjálsra manna, en ekki
hið gagnstæða, að ríkið sje eins
og ópersónulegur Mölok, sem
liefur tilgang sinn í sjálfum
sjer, í valdinu, og lítur aðeins
á þegnana eins og viljalaus
verkfæri, — þræla nefnum vjer
það á frumnorrœnu, frjálsu
máli.
Löggjöfin er einmitt eitt
þeirra sviða, þar sem norrænn
samhugur hefur frá fornu fari
látið til sín taka. Það er sam-
eðli þeirra þjóðflokka, sem
nefndar eru norrænar, gotnesk-
ar, germanskar, að þær nutu
pcrsónulegs frjálsræðis í rík-
um mæli, undireins og þær
komu i tjós sögunnar. llöfðing-
inn var ekki einráður, eins og
austurlenskur goðanna sonur,
valdsvið hans bggðist ekki á
því, að þegnarnir fjellu fram í
blindni í duftið fgrir fótskör
þess er drottnaði, heldur á sam-
huga samþgkki frjálsra manna
— consensus omnium, þegar
höfðinginn var kosinn á þingi
og hafinn á skildi.
Lög vcru einnig sett á þingi,
þau lög, sem Józku lög segja,
að konungur setji og landið
taki við. Þessi rjettur frjálsra
manna til að koma saman á
þingum og setja lög er aðals-
merki hinna norrænu þjóða
lengst aftur i'ir fgrnsku. Vjer
finnum merki þessa síðar, að
lög sjeu sett með þeim hætti
hjá öllum norrænum, gotnesk-
um og germönskum þjóðum, i
þeim fornu norrænu hjeraða-
lögum, sem gegmst hafa með
oss, svo sem Józku lögum, Guta-
lag, Frostaþingslögum, Grágás,
eða í elstu lögum hinna sal-
versku Franka og Langbarða.
Það hafa verið þeir tímar á
Norðurlöndum, að konungur
einn setti lög af eigin valdi —
af Guðs náð —, en þeir tímar
eru liðnir og er ekki óskað eft-
ir þeim aftur. Það eru engil-
saxnesku þjóðirnar, sem í raun
r.jettri hafa altaf haldið. fram
rjettinum til þess að vera með
konungi in parlamento, til
þess að setja lögin og hafa jafn-
framt haldið fram einstaklings-
frelsinu gegn ríkisvaldinu,
vernduðu með lögum og dóm-
um. Það eru til germanskar
þjóðir, sem á sínum tíma eins
og ncrrænu þjóðirnar mistu
i jettindi í hendur ríkis og kon-
ungs, en náiðu því aldrei aftur,
sjálfum sjer og nágrönnum sín-
um til ógæfu.
/ óveðri því, sem nú geysar
yfir Evrópu-þjóðirnar, verður
það hlutverk norrænna þjóða
að verja, ef þörf krefur með
oddi og egg, liin ömissandi verð-
mæti persónufrelsisins, laganna
og rjettarins. Norrænu þjóðirn-
ar fá ekki lifað án þess frelsis
til að setja lögin og halda uppi
psrsónufrelsinu gegn valdi lög-
regluríkisins, og þeim skjátlast
algjörlega, sem halda, að hægt
sje með valdi að kenna nor-
rænu þjóðunum að hugsa sem
vjel og láta hin blindu hugtök
ríki og vald gleypa einstaklings-
sjálfstæðið.
„Nýskipun“ Evrópu með út-
valdri drottinþjóð og þrælaþjóð-
um í kring er óhugsandi nor-
rænum huga. Frjáls gengur
danska þjóðin ekki frekar en
aðrar norrænar þjóðir undir
slíkt ok, og enginn getur svift
okkur voninni um það, að sá
dagur muni bráðum upprenna,
að vjer Danir getum aftur hyllt
konung vorn sem örugt merki
einingarinnar í frjálsri, sjálf-
stæðri þjóð.
x
Og sömu vonir berum vjer í
brjósti hinum norrænu þjóð-
unum til handa, að úr þeim
Ragnarökum, sem heimi vorum
hefur verið lirundið út í, muni
rísa nýtt Gimli frelsisins, þar
sem vjer Norðurlandabúar get-
um allir lifað voru eigin lifi
sem frjálsir menn, lausir við þá
kúgun og það ytra farg, sem í
bili lamar eða skerðir athafna-
frelsi vort.
Reykjgvik, 10. nóvember 10’ii.