Fálkinn - 19.12.1941, Blaðsíða 20

14
JÓLABLAÐ FÁLKANS 1941
Einkennileg „tilviljun“
Eftir Júlíns T. Júlinusson skipstjóra.
(Júlíus skipstjóri Júlinusson hafdi tæplega slitiö barnsskónum
er hann fór aö stunda siglingar. Stýrimannsnám sitt stundaði
hann erlendis og sigldi að því loknu lengi vel með útlendum
skipum. Frá þeim árunii er eftirfarandi saga, sem segir frá
sönnum viðburði, er gerðist á jólunum fyrir 30 árnm. —
Uefir Júlíus jafnan skrifað hjá sjer þaö sem merkilegt hefir
gerst i ferðum hans og er þetta ein af minnisgreinum hans.
— RitstjJ.
Það var undir árslokin 1905,
l'inn tíunda desember, að eim-
skip eitt sigidi niður Elben frá
Hamborg. Ferðinni var heitið
vestur til Ameríku — til Sav-
onnah — og skipið hlaðið salt-
pjetursúrgangi, en hann er no1-
aður til áburðar. Jeg var 3. stýri-
maður á þessu skipi.
Við fengum besta veður yfir
Norðursjóinn og vestur úr Erraa-
sundi og eiginlega var ágætis-
veður alveg fram til jóla. — En
a Þorláksmessu var komið mót-
vindi og stormur, með miklum
sjógangi. Svo breyttist hann
smátt og smátt á áttinni og gekk
í norðvestur og þá fór okkur að
miða dálítið áfram á nýjan leik.
Þegar hjer var komið sögunni
vorum við staddir skamt fyrir
sunnan Azoreyjar.
Á Þorláksmessu gekk brytinn
á röðina milli allra yfirmanna
á skipinu og bauð okkur til borð-
halds á aðfangadagskvöldið í
skipstjórakáetunni. Var þetta
gömul venja um borð. Einnig var
það fastur siður, að skipshöfnin
fram á, hásctai- og kvndarar,
fengi glaðning á aðfangadags-
kvöldið, með jólagæsinni sinni
— ýmiskonar áfengi — „sína ögn-
ina af hverju“ sem kallað er, en
aldrei var þetta misbrúkað,
hvorki fyr eða síðar í öll þau
sex ár, sem jeg var með skipinu.
En á aðfangadagsmorgun kom
1. vjelstjóri þungbrýnn til skip-
stjórans og segir:
Jeg ætla að mælast til þess,
að kyndararnir fái helsl ekki
neitt áfengi í kvöld. Við höfum
liaft slæmt veður og slæmt er
það enn. Og það hefir gengið
svo illa að halda nægum hita á
kötlunum, að það má ekki tæp-
ara standa.
Ekki get jeg fallist á, að
setja þá hjá, sagði skipstjórinn.
En það skal ekki verða mikið,
sem þeir fá.
Þegar jólahelgin gekk i garð
á aðfangadagskvöld söfnuðumst
við yfirmennirnir allir saman í
híbýlum skipstjóra, nema stýri-
maðurinn og vjelstjórinn, sem
liöfðu vakt þá stundina, en sem
voru leystir af hólmi undir eins
og við höfðum matast. Við ósk-
uðum hverjir öðrum gleðilegra
jóla og svo hófst þessi óbrotna
jólahátíð okkar. Jeg er sannfærð-
ur um að liver og einn i þessum
hóp dvaldi i huganum heima Iijá
ástvinunum og kunningjunum
og sendi þeim lilýjar ltveðjur
cg óskir um, að þeirra jólahátið
yrði ekki síðri en okkar. Því
næst var tekið til matar og þeg-
ar hinni óvenjulega íburðarmiklu
máltið var lokið komu spilin á
horðið og timinn leið fljótt.
Rjett undir klukkan ellefu um
kvöldið fórum við að taka eftir,
að vjclin var ekki eins og hún
átti að sjer. Hún var farin að
b.ægja á sjer, eins og hún væri
að sýna á sjer snið til að taka
jólafrí. 1. vjelstjóri kunni ekki
við þetta og hvarf á burt til þess
að athuga hvað að væri.
Eftir dálitla stund kom liann
aftur og sagði sínar farir ekki
sjjettar. Hann liafði sem sje þær
frjettir að færa, að kyndararnir
væru allir meira eða minna út-
úrdrukknir og eldur að deyja
út á ristinni. Þeir höfðu slegið
slöku við kyndinguna. Undir
ldukkan tólf á miðnætti varð
einkennilega hljótt í skipinu
niðurinn frá vjelinni, sem maður
venst svo vel á sjónum, að mað-
ur man ekki eftir honum fyr en
liann þagnar, var hljóðnaður —
vjelin var hætt að ganga og við
vögguðum á bárunum eins og
latur máfur, þó að veðrið væri
síður en svo bentugt til þeirra
hluta.
Jóladagsmorgun um khdíkan
sex voru svertingjarnir farnir að
rakna úr rotinu og skipið komst
smátt og smátt á svo mikla hreyf-
ingu að það ljet að stjórn. Var
nú haldið áfram ferðinni í rjetta
stefnu. Jeg hafði árdegisvaktina
a stjórnpallinum, frá klukkan 8
lil 12.
Undir klukkan ellefu sje jeg
ekki betur en að eldstólpi mikill
standi upp úr sjónum í fjarska
á hljeborða. Þótti mjer þetta
undrun sæta og fór þegar til
skipstjóra og skýrði honum frá
Jiessu og bað hann að koma og
sjá. Hann vildi ekki trúa mjer
i fyrstu. Við værum úti á miðju
Atlantshafi og óhugsanlegt að
við gætum nokkursstaðar sjeð
eld í landi og engin viti hjer ná-
lægur. Hann kom þó hið bráð-
asta upp á stjórnpall og nú sá-
um við í kíkirum okkar enn
greinilegar en áður mikið eldliaf
á hljeborða, þar sem jeg bafði
áður sjeð logann. Hafði eldfjalli
skotið þarna upp úr iðrum liafs-
ins eða ....'! Nú var þegar
breytt um stefnu og haldið í átt-
ina til þessara dularfullu elda,
og allir mennirnir voru kallaðir
á þilfar, lil þess að við værum
við öllu búnir.
Við færðumst brátl nær og
gátum nú sjeð livað um var að
vera. Þarna var stórt seglskip í
björtu báli. Og við sáum vesl-
ings mcnnina á hlaupum á þil-
farinu. Ennþá var veður all-
hvast og' mikill sjór, svo að
skipsmenn gátu stýrt undan
vindi og sjó og haldið skipinu í
horfi, en sjálfir gátu þeir hafst
við á aftanverðu þilfari, fyrir
aftan bálið. Þessari sjón gleymi
jeg aldrei! Skipið, sem var að
brenna þarna, var úr járni og
bvrðingurinn allur, ofan sjávar-
borðs var orðinn glórauður af
hitanum. Hvenær sem skipið
hallaðist, þannig að sjórinn
snerti glóandi byrðinginn, gaus
upp þjettur bvítur mökkur, eins
og þjettast lir gufuhver, en suðu-
bvinurinn lieyrðist gegnum sjáv-
arniðinn. Þetta var margþúsund-
falt stækkuð mynd þess sem
skeður, þegar smiðurinn herðir
glóandi járnið úr eldinum.
Framsiglurnar höfðu báðar
orðið eldinum að bráð og voru
fallnar, en mezan-mastrið eitt
stóð eftir. Þar höfðu skipsmenn-
irnir í öngum sínum dregið upp
treyju í hálfa stöng — sem neyð-
armerki manna, sem voru að
berjast við tvær andstæðar höf-
uðskepnur i senn: eldinn og
vatnið.
Skipbrotsmennirnir leituðu sjer
samastaðar þar sem belst hlífði
fyrir hinum óbærilega bita frá
eldinum og sumir bjengu jafn-
vel utanborðs aftast á skipinu.
Þeir kölluðu lil okkar, en ekki
gátum við heyrl hvað þeir sögðu.
Björgunarbátur okkar á bak-
borða var nú tygjaður til ferðav
og við vorum sjö, sem fórum í
bátinn. 1. stýrimaður stjórnaði
ferðinni, en við urðum þess brátt
vísari, að piltunum okkar var
varlega treystandi til stórræða,
þvi að þeir böfðu tekið sjer helsl
til mikið neðan í því kvöldið áð-
ur og líöfðu ekki jafnað sig að
fullu enn. Við, sem áttum að
fara í björgunarferðina, hlupum
nú í skyndi í bátinn, en þeir sem
eftir voru á þilfarinu áttu að
láta liann síga og gæta þess að
sæta lagi þegar kyrrast væri, þvi
að sjór var allmikill. En þeir,
glóparnir, Ijetu kylfu ráða kasti
um, hvernig báturinn kæmi nið-
ur, og í því að liann var að
snerta sjóinn reið stór alda vfir
og braut björgunarbátinn við
skipshliðina.
Það tókst að draga okkur upp
úr sjónum, sem í bátnum vorum
og um boi-ð aftur. En nú böfð-
um við ekki nema einn björgun-
arbát eftir og ekki var þorandi
að hætta lionum líka. Meðan við
vorum að þessari tilraun hafði
ckkur rekið allnærri skipinu og
nú köllum við til mannanna a
liiiiu brennandi skipi, að þeir
yrðu að fleygja sjer fyrir borð.
En jafnframt urðum við nú að
fara fulla ferð áfram til þess að
komast hjá áreksti-i við skip
þeirra.
Þegar þeir sáu að skip okkar
sveigði undan hafa þeir lialdið,
að við værum að yfirgefa sig
og nú hrópuðu þeir og æptu til
okkar. Við komum upp að þeim
aftur er við höfðum farið hring
frá þeim, og nú sáum við að
einn skipsmanna flevgði sjer
fyrir borð og synti í áttina tii
olckar og brátt komu fleiri á
eftir.
Þessi maður, sem fyrstur
fieygði sjer útbyrðis, var sá, sem
við náðum fyrst um borð. Ekki
var hann fyr kominn upp á þil-
farið en við spurðum hvaða skip
þetta væri, en hann svaraði okk-
ur engu, en kraup á knje og
þakkaði guði fvrir björgunina
frá yfirvofandi dauða. Nú náð-
um við binum sex um borð
smátt og smátt — þeir voru alls
sjö Iifandi á skipinu. Erfiðast
gekk að bjarga 1. stýrimanni af
brunaskipinu. Hann var í björg-
unarbauju, kunni ekki að synda
og bafði slasast á bandleggnum.
Loks náðum við í hann tveir,
við skipshliðina og gátum dregið
hann upp. Og nú voru þeir
komnir um borð allir sjö, og