Fálkinn - 01.11.1961, Side 19

u
Með kaldan musterissvip
Eitt af þeim mannvirkjum, sem setur svip sinn á hið daglega líf
við höfnina er kolakraninn. Hann stendur þarna mikilúðlegur og tign-
arlegur, eins og myndarlegt tröll. Ef til vill hafa myndarleg tröll aldrei
verið til, en það skiptir engu máli, kolakraninn er án efa myndar-
legur og tignarlegur í augum alls þorra bæjarbúa. Kannski er þetta
stóra bákn dálítið hrollvekjandi, svona svart og drungalegt, og máske
finnst og einhverjum hann ætla að hrynja ofan á hann. En kolakran-
inn er ákaflega traustbyggður og engin hætta er á slíku slysi. Hegr-
inn er eins konar tákn Reykjavíkurhafnar, án hans væri engin höfn, að
margra áliti. Og svo á kolakraninn líka sína sögu, eins og flestir aðrir
merkilegir hlutir. Aftur á móti leikur nokkur vafi á um hvenær hann
er reistur. Sumir segja, að hann hafi verið reistur árið 1923, en aðrir
halda því fram, að hann hafi ekki komið fyrr en á árinu 1927. Enn-
fremur héldu þeir fræðimenn í Skjala- og minjasafni Reykjavíkur-
bæjar, að hann hefði verið reistur árið 1918, og mundi sú umsögn af
mörgum talin hin traustasta heimild. Hins vegar ætlum við að láta
reisudag kolakrans liggja á milli hluta, því að í raun og veru kemur
okkur hann ekkert við. Það er sagnfræðinganna að skera úr um mál
þetta. Þess vegna ætlum við aðeins að láta þess getið, að Titanfélagið
danska stóð fyrir byggingu hans, og upphaflega var áætlað, að kran-
inn næði alveg fram á bakkann. Ekki sakar að minnast á, að kola-
kraninn gengur fyrir rafmagni á sérstakri spennu, sem sérstakur
spennubreytir breytir úr háspennustraumi Reykjavíkur. Auk þess er
unnt að færa kranann fram og aftur meðfram hafnarbakkanum. En