Fálkinn - 01.11.1961, Qupperneq 20

eitt er víst: að lítt hefur tímans tönn
nagað þetta járntrölþ enda þótt járn sé
sá -málmur, sem hinn harði jaxl tímans
vinnur einna bezt á.
Nú lá leið okkar til kolakranans, og
við gengu yfir votan Arnarhólinn, sem
eitt sinn var ljúfasta gistihús í Reykja-
vík. Það var, þegar bárujárnsgirðingin
stóð uppi norðast á hólnum og veitti
gott skjól gegn napurri norðanáttinni.
Þá fengu menn sér hádegisblund í dögg-
votu grasinu eða sváfu svefni hins rétt-
látu á nóttum. Og 'Bakkus veitti þeim
yl og hlýju. Stundum komu og ein-
kennisklæddir menn og veittu þessum
mönnum húsaskjól af einskærri misk-
urinsemi.
Við gengum hratt yfir hólinn og fyrr
en varði vorum við komnir inn í kola-
port Kol og Salts. Það var rigningar-
suddi og kolaportið minnti okkur ósjálf-
rátt á skítugar enskar hafnarborgir. Um
leið og við gengum inn í portið, ók
þarna inn bíll, stór Mercedes Benz vöru-
bíll austan úr Landeyjum. Og bifreiðar-
stjórinn ætlaði að fá kol, sex tonn af
kolum. Þeir vilja nefnilega hafa nota-
lega hlýtt í húsum sínum, Landeying-
arnir. Svo var sett á bílinn tvö tonn af
kolum i pokum og síðan var mokað upp
á hann lausri kolamöl, alls fjórum tonn-
um. Enn er miltið keypt af kolum, enda
þótt olían sé nú að mestu aðalupphit-
unarefni húsa. Það liggur ekki í því
að olían sé betra efni til upphitunar
húsa, heldur er hún miklu þægilegri við-
fangs. Menn þurfa ekki að moka olí-
unni inn í ofnana eða miðstöðvarkatl-
ana, en það þarf við kolin. Þannig stend-
ur á því að kol eru yfirleitt minna not-
uð til upphitunar í húsum nú á tím-
um. Fólk gefur nefnilega geysimikið fyr-
ir þægindin. Fólk er allt fyrir þægindin
nú á dögum, letin fylgir í kjölfarið. Við
fórum nú í verkstjórann og báðum hann
leyfis að fá að fara upp í kolakranann,
og veitti hann góðfúslega leyfi sitt til
þess, en þó mættum við ekki trufla
kranastjórann við vinnu hans, enda get-
ur góður verkstjóri ekki annað en bann-
að, að menn sitji og kjafti í vinnutím-
anum. Ekki vissi hann hvenær kraninn
hefði verið reistur, en kvaðst þó halda,
að hann hefði verið uppkominn 1927.
Ennfremur spurðum við hann um, hve
þungan hann héldi kranann vera. Ekki
hafði hann hugmynd um það, enda mun
vera erfitt að ákveða nokkrar tölur í
því sambandi, hins vegar sögðu nokkrir
verkamenn þarna, að hann væri áreið-
anlega geysiþungur. En hvað um það,
við ætluðum að klífa þetta mannvirki
og tókst það eftir aðra tilraun.
Hið mikla mannvirki hristist ógur-
lega, kraninn rann fram og aftur með
miklar byrðar, svo að járnbáknið lék
allt á reiðiskjálfi. Við fikuðum okkur
hægt og hægt’ upp, þrep fyrir þrep.
Stönzuðum þegar kraninn flutti byrð-
arnar fram og aftur, því að hristing-
urinn var svo mikill, að við urðum
að ríghalda okkur í bröttum stiganum.
Stiginn liggur í tveim áföngum upp á
brú, sem liggur að vélahúsi. Við vor-
um nú komnir upp á neðri stigapall-
inn og var ekki laust við, að nokkurn
geig setti að okkur, enda er það ekki
nema eðiiiegt, þar sem pallur þessi er
næstum þrettán metra hæð frá jörð og
fyrir neðan eru egghvöss kolin. Hingað
og ekki lengra komst franskur kvik-
myndatökumaður fyrir nokkrum árum,
og eru þó franskir myndatökumenn á-
litnir vera einhverjir fífldjörfustu og
bíræfnustu myndatökumenn í heimi. Við
gátum því verið hreyknir af afreki okk-
ar og brátt vorum við komnir alla leið
upp. Franskir myndatökumenn voru
ekki lengur þeir bíræfnustu í heimi.
Við fórum nú eftir brúnni, studdum
og righéldum okkur í handriðið. Ekki
var þess langt að bíða, að við kæm-
umst á leiðarenda. Þar tók á móti okk-
ur Marteinn Kratsch og brosti ofurlítið
að. óförum okkar og hræðslu. „Þetta
venst furðu fljótt að vera svona hátt
uppi. Ég var dálítið hræddur við þetta \
fyrst, en það fór strax af. Ég er bú-
inn að vera hér kranamaður í tvö ár
og líkar bara vel. Við skiptumst á, ég
og bróðir minn. Hann kenndi mér starf- l
ið, enda er hann búinn að vinna við
þetta í áraraðir. Við förum nú að skipta,
og þá getið þið talað við hann. Það
er bara verst, að útsýnið er svo lítið
núna í rigningunni, að þið sjáið ekkert
að ráði. Hér er útsýnið eina skemmtun
manns, hér kemur varla nokkur kjaft-
ur, og maður hefur ekkert annað fyrir
stafni stundum, þegar maður er ekki
að keyra kranann en að virða fyrir sér
útsýnið.“
,,Eru mennirnir ekki skemmtilega litl-
ir í þessai’i hæð?“
„Jú þeir eru eins litlir og fjöllin
eru blá.“
„Hefur þú einhverja hugmynd um, hvað
Ef einhverjum hefur dottið Effelturninn í hug, er hann
leit á myndina hér að neðan, þá er bezt að taka það
strax fram,, að þetta er bara kolakraninn niður við
höfn. Myndin hér til hægri er tekin úr Hegranum og
beint ofan í lest á skipi. (Ljósm. Oddur Ólafsson).

mmma
f$r y'* " 'M

1 \ æML