Fálkinn - 14.03.1962, Blaðsíða 24

Onnitr grein Jóns
Gíslasonar um Tyrkja-
ránii fræga og Islend-
inginn, sem barðist
hetjulega við erfið-
leika á erlendri grund
Þar var áður fráhorfið, að lýst var
ránum í Vestmannaeyjum árið 1614 og
viðbrögðum hirðstjórans á Bessastöðum,
er Tyrkir strönduðu skipi sínu rétt við
Seyluna við Bessastaði. Eftir að Tyr^cir
höfðu losað skipið af skerinu við Seyl-
una, héldu þeir vestur með landi og
hugðust ræna á Vestfjörðum. En brátt
fréttu þeir eða urðu áskynja, að ensk
varnarskip voru fyrir Vestfjörðum, og
vildu þeir ekki verða á leið þeirra, enda
höfðu þeir þegar feng góðan og sneru
heim við svo búið.
Eftir ránin á Austfjörðum héldu Tyrk-
irnir suður fyrir land. Þeir skyggndust
eftir, hvar helzt væri að leita fanga, en
hin sendna strönd Skaftafellssýslu var
ekki árennileg til lendingar, og kusu
þeir því að halda lengra vestur með suð-
urströndinni. Til eru sagnir úr Skafta-
fellssýslu um það, að almenningur hafi
trúað að göldróttir menn hafi varnað
Tyrkjum lands. En hvað um það. Þegar
ræningjarnir komu í grennd Vestmanna-
eyja, hittu þeir í Fjallasjónum enska
duggu, sem þar var við fiskveiðar. Þeir
tóku til fanga níu menn af duggunni
leituðu eftir því við þá, hvar helzt væri
að finna stað, þar sem hægt væri að
ræna fólki með sem minnstri fyrirhöfn.
Sagnir herma, að í hópi þessara níu
manna hafi verið einn íslendingur, Þor-
steinn að nafni. Allt bendir til, að sögn
þessi sé rétt eins og brátt mun sjást af
því sem gerðist í Vestmannaeyjum.
Tyrkirnir hétu níumenningunum
frelsi, ef þeir vísuðu sér á góðan fang-
stað. Sjómennirnir kusu auðvitað að
komast aftur á duggu sína og að fá að
snúa frjálsir heim til hafnar að lokinni
UNDIR
vertíð í norðurhöfum. Vísuðu þeir ræn-
ingjunum á Vestmannaeyjar, sem
skammt voru undan, og lofuðu að verða
þeim leiðbeinandi um landtöku þar.
Englendingunum hefur verið kunnugt
um ránið sumarið 1614, og hversu auð-
veldlega það tókst. En jafnframt hafa
þeir sagt víkingunum frá, að varnir
voru nokkrar til staðar í landi, ef leið-
sögn yrði til reiðu í eyjum. Ræningjar
kviðu engu, enda hafði þeim bætzt
þriðja skipið til ránanna, sem þeir hittu
fyrir sunnan land. Slöguðu ræningja-
skipin svo upp að Vestmannaeyjum og
bjuggust til árásar á eyjarnar.
Snemma morguns 16. júlí sáu Vest-
manneyingar þrjú skip í landsuður af
eyjunum. og stefndu þau undir eyjar.
Vakti þetta mikinn óhug, kvíða og ótta,
enda ekki nema eðlilegt, þar sem
skammt var fráliðið. að eyjamenn guldu
ræningjum þungar búsifjar. Veður var
hið fegursta, brimlaust við eyjarnar og
lendandi hvar sem var. Vindgola var
nokkur á vestan-útnorðan, svo að skip-
in höfðu heldur andbyr og gekk þeim
seint að slaga undir eyjar — en miðaði
þó. Vestmanneyingar urðu þegar gripn-
ir ótta og ugg. þegar fregnin barst um
eyjarnar, að þrjú óþekkt skip sæust slag-
andi í áttina þangað. Ekki bætti það úr,
að fregnir höfðu borizt til eyja, að Tyrk-
ir hefðu um sumarið rænt fólki og góssi
í Grindavík og farið grimmdarlega að
öllu. Var þegar settur vörður til að
fylgjast með ferð skipanna og undirbún-
ingur hafinn til þess að verja höfnina,
ef ræningjar væru hér á ferðinni.
Gamalt vígi var í eyjum, sem enskir
kaupmenn höfðu byggt á öndverðri 15.
öld. Hafði það verið endurreist að
nokkru árið 1586 og eftir ránið 1614 var
einnig hresst upp á virkið, en fremur
var sú viðgerð losaraleg. Danski kaup-
maðurinn, Lauritz Bagge, tók að sér
forsjá varnarmálanna. Hann safnaði
saman vopnfærum mönnum og fékk
þeim byssur og iét hreinsa fallbyssurn-
ar. Var ætlunin að verja höfnina, ef til
yrði leitað. Leið svo dagurinn, að skip-
unum miðaði lítið í áttina til eyjanna,
og fóru menn heim um kvöldið og sváfu
24 FALKINN