Fálkinn - 15.08.1962, Page 16

Það var hlýtt og yndislegt sumar-
kvöld árið 1294. Bjarmann frá þúsund-
um kertaljósa bar út um gluggana á
húsi Polos kaupmanns og gneistaði í
gárunum á lognkyrru vatni síkjanna í
Feneyjum. Inni í hinum uppljómuðu
sölum sátu allir helztu höfðingjar þess-
arar gömlu verzlunarborgar umhverfis
borð, er svignuðu undan dýrum réttum
og höfgum vínum.
í miðjum salnum stóð Marco Polo
sjálfur, klæddur óbrotnum fötum, er
stungu mjög í stúf við litskrúð það í
klæðaburði, er sjá mátti allt í kring um
hann. Margir gutu hornauga til hans
í laumi. Það var hann, sem hvíslazt var
á um, yfir gylltum bikurum. Það var
hann sem hafði þetta boð inni. Hvers
vegna hafði hann gert það? Og hvern-
ig stóð á því, að jafnvel hinir göfug-
ustu menn í þessari gömlu menning-
arborg höfðu þegið heimboð hans?
Þegar glaðværin stóð sem hæst,
klappaði Marco Polo saman lófunum.
Allar samræður hljóðnuðu, tónlistin
þagnaði og það varð dauðaþögn í hin-
um mikla veizlusal.
Teikning af Marco Polo í skrúða prins-
ins.
Allt í einu dró hann kníf frá belti sér
og sneið sundur kyrtil sinn, ofan frá
og niður í gegn, með einu löngu hnífs-
bragði. Fataslitrin féllu á gólfið og í
staðinn fyrir kaupmann þenna, klædd-
an lúðum flíkum, sáu orðlausir gestirn-
ir ævintýraprins birtast á gólfinu, per-
sónu, sem var eins og gengin beint út
úr Þúsund og einni nótt, klædd silki-
skrúða, með þungum gullkeðjum sett-
um gimsteinum, er glitruðu skærar en
kertaljósin. — Út úr leynivösum ultu
demantar, smaragðar, tópasar, túrkís-
ar — perlur á stærð við hænuegg.
Marco Polo leit fyrirlitlega á forviða
andlitin. Síðan snérist hann á hæli og
gekk brott úr samkvæminu. Hann hafði
fært sönnur á það í eitt skipti fyrir öll,
að hann væri ekki „mesti lygari heims-
ins“.
Höfðingjum þeim og ríkismönnum,
er til staðar voru, þetta minnisverða
kvöld í Feneyjum, varð ljóst, að Marco
Polo var annað og meira en hugmynda-
ríkur kaupmaður, er hafði skoðað sig
nokkuð um í veröldinni. Þeir sann-
færðust um að það væri rétt, að hann
hefði haft aðsetur í borg með tíu mill-
jónum íbúa, að hann hefði séð hallir úr
skíru ulli, að hann hefði séð lifandi
dreka, einhyrninga og fugla, sem gátu
lyft heilum fíl í klónum.
Fólk streymdi að úr öllum áttum
til að hitta þennan mann, er staðhæfði
að hann hefði komizt á heimsenda. Og
það trúði honum af hlutum, sem það
hafði þekkingu á: gulli og gimsteinum.
Eigi að síður voru írásagnir hans svo
ósennilegar, að í framtíðinni var hon-
um ekki trúað.
Öldum saman var hann álitinn eins-
konar Múnchausen, prakkari, er skop-
aðist að samtíðarmönnum sínum, og
það er fyrst nú á síðari árum, að sagnir
„meistara Marcos“ hafa verið rannsak-
aðar í ljósi sögunnar og reynzt sannleik-
anum samkvæmar að miklu leyti. Hann
er hreinskilinn og athugull kaupmaður,
er farið hefur um langa vegu að litast
um, og segir blátt áfram frá því, sem
hann hefur séð og heyrt.
Sumsstaðar tekur hann munninn að
vísu nokkuð fullan, fyrir kemur að
hann ber fram óstaðfestar sögusagnir,
en þungamiðjan, sjálfur kjarninn í hin-
um furðulegu frásögnum hans — það
er sannleikur.
ALLT fram að upphafi 13. aldar var
Asía — og það sem að baki hennar lá
— fullkomlega framandi heimur. Menn
vissu, að kryddvörur, eðalsteinar og
þungir silkistrangar kom einhversstað-
ar þaðan innan að, og í hafnarborgunum
fyrir botni Miðjarðarhafs sáu þeir söiu-
búðir kaupmanna svigna undir munað-
arvörum, er báru vott um háþróaða
menningu.
En Djengis Kan og herflokkar hans
höfðu, ef svo mætti segja, vakið for-
vitni vesturlandabúa eftir þessari vold-
ugu lokuðu víðáttu. Trúboðar lögðu
þangað leið sína, til að færa heiðingjum
kristindóminn, og í fótspor þeirra
fylgdu kaupmennirnir. Voru það eink-
um kaupmann frá Feneyjum — drottn-
ingu Adríahafsins — er tóku sig upp
til að leita hins mikla ævintýris, og hér
er það sem Polo-ættin kemur til sög-
unnar.
Einn góðan veðurdag yfirgáfu tveir
bræður — Nicolo og Matteo Polo —
ítalska grund til að leita gulls og gim-
steina úti í hinu mikla tómi. Tíu árum
seinna snéru þeir heim aftur eftir ótelj-
andi viðburði og ævintýri. Höfðu þeir
lagt leið sína gegnum Bokhara og Pers-
íu, en þar höfðu þeir slegizt í för með
sendinefnd, er Persakonungur gerði út
á fund Kínakeisara, — hins nafnkunna
Kublai.
Ríki hans var Rómaveldi Asíu, —
aðeins víðlendara, voldugra og fólks-
fleira. Jós hann gjöfum yfir Feneyja-
búana tvo við brottför þeirra. Meðal
annars gaf hann þeim gulltöflu á stærð
við mannsandlit, þar sem á voru rist
leturtákn og mynd keisara. Verkaði
taflan sem dularfullt vegabréf hvar-
vetna á heimleiiðinni, og náðu þeir
bræður heilu og höldnu til Feneyja, með
gullið, gjafirnar — og bréf til páfa frá
hinum stórvolduga þjóðhöfðingja Kína.
En þar biðu Nicolo sorgartíðindi:
Kona hans var látin. En sonur hans,
sem verið hafði fimm ára hnokki, þeg-
ar hann fór að heiman, var nú orðinn
stór og sterklegur piltur 15 ára að aldri,
og hlýddi með opinn mun af undrun
á hinar ótrúlegu sagnir föður síns og
frænda.
Feneyjar voru í þá tíð glæsilegasta
borg Norðurálfunnar, en nú hafði hún
misst ljóma sinn í augum þeirra
bræðra. Þeim fannst hún fremur menn-
ingarsnauð og sveitaleg, — og einn góð-