Fálkinn - 15.08.1962, Blaðsíða 20

viðamikil. Ég á enn eftir að skrifa mína
fyrstu skáldsögu. Og nú er verið að
kvikmynda 79! Ég leiði það nú hjá mér,
en náttúrlega verð ég ósköp glaður ef
hann Rósinkranz verður lukkulegur
með filmuna.
SVO KOM SAGAN út um vorið 1955 .. .
Ja, það verkar kannski eins og stæri-
læti þegar það er komið á prent, en
undirtökur og umtal um þessar bækur
mínar hefur alltaf skipt mig litlu. Það
kom víst hálfgert pat á suma samvinnu-
menn þegar Blástör fékk verðlaunin
sællar minningar, — þeim fannst vanta
í hana samvinnuhugsjón. En það voru
vaskir menn sem stóðu fyrir keppn-
inni, Árni Kristjánsson á Akureyri og
Benedikt Gröndal sem þá var ritstjóri
Samvinnunnar og þeir létu engan bil-
bug á sér finna. Það má vera að Grönd-
al hafi fengið bágt fyrir hjá sínum yf-
irmönnum, en ekki hefur það staðið
honum fyrir þrifum eins og sjá má á
hans makt og veldi í dag. Annað er
það, að margir virðast alls ekki skilja
hvað fyrir mér vakir í sögunum og þá
ekki sízt í 79 af stöðinni. Þar er mér
aðalatriði að lýsa þjóðlífinu almennt á
vissu árabili, — bókin er ekki ástands-
bók og ekki gleðikvennabók og ekki
heldur bílstjórabók þótt leigubílstjórar
séu vissulega góð stétt og mættu vera
meira virtir í þjóðfélaginu. Já, í þeim
hópi á ég marga góða kunningja, eink-
anlega eru margir góðir skarfar á Ak-
ureyri, svo sem Guðmundur vinur minn
Snorrason vörubílstjóri. Hann er mik-
ill kommúnisti og skákmaður, ég reyni
alltaf að komast í tafl við hann ef ég
kem norður og hann mátar mig ævin-
20 FÁLKINN
lega, — kannski er Guðmundarnafnið
í sögunni komið frá honum. Annars er
ekki annar upplifaður veruleiki í sög-
unni en tilfinningin í henni, tilfinning-
in fyrir ákveðnum hlutum sem hafa
gerzt og eru að gerast, og kannski eitt-
hvað af umhverfinu. Umhverfi er mér
ævinlega mikið tilfinningamál, það
varðar mig engu hvað einhver bær heit-
ir við veginn, en ég verð að vera á
landi, finna sál landslagsins í kringum
mig. Maður talar nú ekki um sína
heimabyggð, — ég er alveg sannfærður
um að Skagafjörðurinn er bezta hérað
á landinu og þó víðar væri leitað, og
þá á ég ekki við snobbstaði eins og
Hóla, þar hef ég aldrei komið og ætla
mér ekki. Nei, það sem er ,,satt“ í 79
af stöðinni er umhverfið, landslagið til-
finningin 1 sögunni, — ekki samkvæmt
einhverri kenningu eða kreddu heldur
eins og ég hef lifað þetta sjálfur. Það
er sveitamaðurinn í fólki sem mér þyk-
ir vænt um, og við vitum að stór hluti
íslendinga er nú staddur einhvers stað-
ar mitt á milli sveitamennsku og borg-
arbúa í lífi sínu. Maður sem þarf að
ganga um brekku oft á dag 1 einhverj-
um erindum, kannski að leita að hross-
um eða kúm eða huga að kindum, lær-
ir á persónuleik brekkunnar, kynnist
brekkuandlitinu hægt og hægt eins og
andliti lifandi fólks. íslendingar eru
þúsund ára sérfræðingar í brekkum,
og sú sérfræði týnist ekki niður með
einni eða tveimur kynslóðum þótt
menn flytji í bæinn. Og þetta gildir um
allt landslag. Tökum til dæmis: engin
tvö vöð eru eins og engar tvær brekkur
heldur. Lengst inni í Vesturdal í Skaga-
firði, innan við alla byggð, er Lamba-
mannavað sem er mjög sérkennilegt,
stórgrýtt og óræktað, það er almúga-
vað. Og svo vaðið neðan við Glaumbæ,
þetta fína og hofmannlega og ræktaða
vað og bara fyrir gæðinga, háir bakk-
ar að því og rennisléttar grundir beggja
vegna að hleypa gæðingunum. Þannig
er karaktér landsins, sem myndast í
viðkynningu fóiks sem þarf að eiga við
landið, skoða það ekki gegnum bíl-
glugga eins og túristi. „Landslag yrði
lítilsvirði, ef það héti ekki neitt,“ segir
Tómas Guðmundsson, og er þetta ekki
týpiskt fyrir viðhorf borgarbúans? Það