Fálkinn - 15.08.1962, Blaðsíða 21

er allt annað en sveitamannsins. Nöfn
á landslagi eru ekki til annars en greina
eitt vað frá öðru, eina brekku frá ann-
arri.
ÞEGAR HÉR ER KOMIÐ sögu lítur
Indriði Guðmundur Þorsteinsson stað-
fastlega yfir barminn á ölglasinu á við-
mælanda sinn og segir: Ekki skil ég
k hvað menn eru að tala um að hingað
þurfi sterkan bjór! Nei, við eigum að
drekka miklu meiri íslenzkan pilsner
en við gerum, það er heilladrykkur,
ljúfur og góður og svalandi og ekki
nokkur vegur að verða fullur af hon-
um!
Við ætluðum að fara að tala um blaða-
mennsku. Þar hefur Indriði fetað bein-
an veg og á liðlega tíu árum hafizt til
ritstjórnarstöðu á Tímanum. Þar starf-
aði hann fram til 1958 en hætti þá í bili
— ,,var orðinn dauðleiður og uppgef-
inn“ — réðist síðan til Alþýðublaðsins
og var þar unz hann tók við ritstjórn
Tímans um næstiiðin áramót við hlið
þeirra fornkunningja sinna Þórarins
Þórarínssonar, Andrésar Kristjánssonar
og Jóns Helgasonar. Og nú er rætt um
borg og blaðamennsku:
Ég er víst hálfgerður villimaður í
borginni, veit varla hvað ég á að segja
um hana. Maður hugsar meira um ann-
að en sitt daglega umhverfi, það verður
vani, hálfgerður kækur, að vinna við
dagblað í borginni, standa í þessu dag-
lega þrasi. En íslenzk blöð og blaða-
mennska hafa tekið stórum stakkaskipt-
um síðan ég byrjaði á Tímanum 1951,
þá var siðurinn að sitja og dóla sér á
skrifstofunni og bíða þess að fréttirnar
gæmu inn úr dyrunum, manni þótti það
kannski gott dagsverk að svara tvisvar
eða þrisvar í síma. Nú vinnur fjölmenni
af hörku og kappi í tíu og tólf tíma á
sólarhring og samt hefst ekki undan,
það kemur af því að nú sækjum við
fréttirnar sjálfir, blaðamennskan er
ekki lengur eins tilviljanakennd og var,
hún er orðin erfiðari og um leið
skemmtilegri, og blöðin hafa orðið
manneskjulegri, það er minna í þeim
af pólitík, meira fair play í blaða-
mennsku. Nú eru menn farnir að verja
með oddi og egg eitthvað sem þeir kalla
blaðamannsheiður sinn og var öldung-
is óþekkt hugtak fyrir nokkrum árum,
það er bara í pólitíkinni sem leikurinn
er free for all. Blaðamennska og póli-
tík eru alveg óskyldir kapítular, þó
menn rugli bessu stöðugt saman, en það
er erfitt fyrir almenna lesendur að gera
sér grein fyrir þessu af því að enn hef-
ur ekki tekizt að afmarka pólitíkinni
básinn í blöðunum þó þetta þokist í
áttina. Og þetta mætir líka auknum
skilningi stjórnmálamannanna sem eiga
blöðin: þeim er að vitrast að það er líka
nokkurs virði að blað sé mikilsvirt sem
fréttablað burtséð frá pólitík og áróðri.
En sú kynslóð sem las blöðin í tíð
Jónasar frá Hriflu er enn að lesa blöð,
og fyrir þessu fólki er breytingin til
miklu verri vegar. Þetta fólk vill fá að
lesa jónasarpólitíkina sína dálk upp og
dálk niður, og nú sér það allt í einu
ekkert nema fyrirsagnir og myndir. Og
það er líka sáróánægt með pólitíkina í
blöðunum, finnst vanta í hana allan merg
og á þar við að hún er ekki lengur nógu
grimm og svívirðileg. Það kemur til af
því, að flokkarnir eru reyndar allir á
eitt sáttir í pólitíkinni, um hvað eigi að
gera, spurningin er bara hver eigi að
gera það, og þegar málin standa þann-
ig komast menn ekki upp með meira
en í bezta lagi hógværar laumulygar í
staðinn fyrir þær hörðu hugsjóna-
skammir sem áður tíðkuðust. Þá máttu
menn búast við að vakna upp þjófar og
óbótamenn í bóli sínu einhvern morg-
uninn af því einhver hugsjónamaður
var á næsta leiti við þá í pólitíkinni.
SKÁLDSKAPUR OG BLAÐA-
MENNSKA, — það eru líka tveir óskyld-
ir kapítular. Mér lærðist snemma að
skáldskapargrillur í starfinu jafngiltu
bara lakri blaðamennsku og engu öðru.
En starfið sníður af manni ýmsa agnúa
sem eru rithöfundi til meins, rithöfund-
urinn þarf að vera svolítið blaseraður,
hann má ekki týna sér í persónulegum
hégómamálum. Kona sem fengið hefur
flís upp í fingur og kemur í selskap hef-
ur tilhneigingu til að tala um þessa flís
og ekki annað, finnst hún ein skipta
öllu máli. Af svona flísum geta rithöf-
undar fengið háskalegar meinsemdir,
rithöfundur má fyrir engan mun tala
um tóm trivia, missjá sig á hégómanum.
Hér getur blaðamennskan hjálpað, þar
hefur maður svo mikið samneyti við
öfgarnar í þjóðlífinu að maður blaser-
ast alveg hæfilega, og sextíu prósent af
allri blaðamennsku, sem aldrei kemur
fyrir augu lesenda, er einmitt slags-
mál við hégóma. Þetta getur orðið rit-
höfundi lærdómur á við mikil ferðalög
og margvíslega lesningu.
Síðasta bók mín er, Þeir sem guðirnir
elska, sem kom út 1957 og varð til í
beinu framhaldi af 79 af stöðinni. Þeg-
ar ég gekk frá henni var ég nýkominn
frá Ameríku og Kína, orðinn ruglaður
og uppgefinn á sál og líkama, og bók-
in líklega eitthvað það lakasta sem ég
hef gefið út, síðan hef ég skrifað sögur
sem ég er miklu ánægðari með. En ég
get ekki skrifað mikið samhliða blaða-
mennskunni, helzt stöku smásögu, sem
maður getur stolizt til að eiga við á
helgum. Til þess að vinna stærri verk
verð ég að taka mér frí, og hingað til
hef ég aldrei fengið nógu löng frí. Það
Framh. á bls. 28.
FÁLKINN 21