Fálkinn - 08.06.1965, Síða 35

KVI
DÖNSK
KMYNDAGERÐ
HVAÐ hugsa íslenzkir kvik-
myndahússgestir fyrst um,
þe'gar minnzt er á danska kvik-
mindaleikara? Dirch Passer án
efá.
Hvað hugsa þeir fyrst um,
ef minnzt er á danska leik-
stjóra? Vafalaust Erik Balling
(7i9 af stöðinni).
Báðir þessir menn eru ágæt-
ir -listamenn, en mér kemur þó
fyrr í hug kona, sem ég veit
því miður alltof lítil deili á,
kona, sem þyrfti sem allra
fyrst að komast fram í íslenzkt
sviðsljós þó dauft sé — Anne-
lise Hovmand.
Þegar við hugleiðum danska
kvikmyndagerð er harla nær-
tækt að sjá fyrir sér sumar-
græna velli og höll í nokkr-
um fjarska, kertaljós og klæð-
in rauð, og kannski Dirch
Passer með ógreiddan lubba,
gaphúsið opið og fullt af víga-
legum tönnum.
Sum kvikmyndahús okkar
háfa allt að því sérhæft sig
í sýningum danskra gaman-
mynda, svo að vart þarf að líta
í! blað um hátíðir til þess að
vita að Dirch Passer og Ove
Sprogþe mæta sparibúnir næstu
vikurnar til þess að skemmta
kvikmyndahússgestum a. m. k.
í : Hafnarfirði og jafnvel sums
sjaðar í Reykjavík líka.
j Fjarri sé mér að halda því
ffam að þeir félagar eigi ekki
ftí á sér og innan um alla
bölvaða vitleysuna séu ekki
brein gullkorn, en kvikmynda-
iðnaður, danskur eða annar,
l^emst ekki upp með það til
eíilífðar að senda í sibylju slíka
framleiðslu á markaðinn og
kki annað.
Og Danir eiga sér fortíð í
kvikmyndagerð, sem er merk-
ari margri annarri, sem á þó
stærri þjóð að bakhjarli.
Danir eiga Dreyer — Carl
Theodor Dreyer, sem varð 76
ára í febrúar síðastliðnum, og
hefur sent frá sér meistara-
verk, sem munu lifa um ófyrir-
sjáanlega framtíð.
Meðal þeirra verka hans,
sem lengst munu lifa eru: Pínsl-
ir heilagrar Jóhönnu (Jean
D’Arc), Dagur reiðinnar og
Orðið. Ef hægt er að tala um
trúarskáld í sambandi við kvik-
myndaleikstjórn, er Dreyer tví-
mælalaust eitt almerkasta trú-
arskáld allrar kvikmyndagerð-
ar.
Og gamli maðurinn er ekki
hættur sínu ævistarfi, enn er
von meistaraverks frá honum
— en ósköp hverfur til bak-
sviðsins öll hans mikla snilli
fyrir flirulátum Dirch Passer
og co.
Ekki veit ég hversu margar
af þeim 20 myndum, sem Dan-
ir framleiddu árið 1963, svo
dæmi sé tekið, komu eða koma
hingað, en hræddur er ég um,
að hægast sé að taka undir orð
Denis Duperley í grein um
danska kvikmyndagerð í „Films
and filming“ er hann segir:
Við skulum horfast í augu við
það, að meginhluti þeirra voru
blettir á hreinlegum persónu-
leika Dana.“
Eina mynd man ég þó, sem
að líkindum hefur verið fram-
leidd 1962 og var sýnd hér við
nokkrar undirtektir „Duellen“
(„Einvígið").
Leikstjóri hennar var Knud
Thomsen. Mig minnir að ég
hafi farið heldur ánægður út
af henni og ekki farið dult með
það, og það verð ég að játa, að
því fleiri danskar gamanmynd-
ir, sem ég sé, því ákafar lofa
ég „Duellen“. Hún hefur ork-
að æ sterkar á mig, sem ein-
hvers konar baráttusöngur.
Ekki minnist ég þess að önn-
ur mynd Thomsens, sem
hann nefndi „Sjálfsmorðsskól-
inn“ hafi verið sýnd hér, væri
þó tvímælalaust akkur í, eftir
því sem vísir menn hafa um
hana rætt.
Kannski eigum við eftir að
sjá hana, þó síðar verði, enda
er það svo, að eftir ýmsum
snjöllustu verkunum þurfum
við að bíða ærið lengi.
Knud Leif Thomsen hefur
sagt um myndir sínar tvær
(í viðtali í Alt for damerne,
sept. 1964) að þegar hann
gerði „Duellen“ hafi hann ekki
haft annað í huga en að gera
góða mynd, hann hafi því orð-
ið undrandi yfir þeim móttök-
um, sem myndin fékk, þar sem
hún virtist hafa hitt á eitthvað
„som var ved at marchere
frem i tiden“, eins og hann
orðar það.
„Sjálfsmorðskólann" hafi
hann því gert af nauðsyn, sem
nokkurs konar skýringu við
„Einvígið".
Aðspurður um tilgang mynd-
anna segir hann: „áður átti fólk
hugsjónir, látum það gott heita
þó þær væru hástemmdar, það
táknaði þó takmark i lífinu.
Að vera „persónuleiki" í dag
þýðir eitthvað neikvætt, eins
og einhvers konar hindrun í
vegi fyrir því að hægt sé að
bera fram velferðarríkið á
fallegum gjafabakka.“
Knud Leif Thomsen er með
myndum sínum að lýsa yfir
hálfgerðri skömm sinni á vel-
ferðarríkinu (könnumst við ís-
lendingar annars nokkuð við
þetta orð?) og fyrirlitningu
sinni á einstökum afleiðingum
tilorðningar þess — meðal-
mennskunni, múgmennskunni
„Danmark er pá vej til at blive
undermálernes paradis".
Ekki veit ég hvort Knud
Leif Thomsen hefur lokið við
gerð þeirrar myndar sinnar,
sem hann tók til við eftir
„Sjálfsmorðs skólann“. Mynd
sú heitir „Tína“.
í þeirri mynd kemur fram
í aðalhlutverki dönsk leikkona,
sem allrar athygli er verð,
Lone Herz.
Danska myndin ,,Nitouche“
er nýhrokkin upp af eftir mán-
aða setu í Hafnarfjarðarbíói,
Þar var Lone Herz sú, sem
kom, sá og sigraði. Það verð-
ur vissulega ánægjulegt að sjá
hana í „Tínu“
Er dönsk kvikmyndagerð að
batna á ný? Eftir öllum sólar-
merkjum að dæma, mun svo
vera, en mörg ljón eru á
veginum. Sum þeirra ræðir
Denis Duperley í fyrrnefndri
grein um danska kvikmynda-
gerð og hann hefur uppá-
stungur fram að færa: „Sam-
einaður dansk-sænskur kvik-
myndaiðnaður gæti boðið
heimsbyggðinni lista stjörnu-
nafna, sem aðrar þjóðir gætu
ekki hamlað gegn, ómótmælan-
leg hæfni þess fólks er slík að
hún myndi innan tíðar fram-
kalla endurreisn skandínav-
iskra kvikmynda.
En hvað með Annelise Hov-
mand? Ætlaði ég ekki að skrifa
um hana?
Ég hef ákveðið að geyma það
til næstu viku — og ekki að
ástæðulausu, Fafið þið ■’unars
heyrt talað um mynd sem
heitir „Sextett“? H. E.