Tímarit iðnaðarmanna - 01.03.1927, Blaðsíða 21

Tímarit iðnaðarmanna - 01.03.1927, Blaðsíða 21
T I M A R I T IÐNAÐARMANNA Agrip af sögu Iðnskólans í Reykjavík. Eftiv Helga Hermann Eiríksson. Varla mun nokkrum, sem kynnir sjer sögu Iðn- aðarmannafjelagsins í Reykjavík frá stofnun þess, blandast hugur um, að þroskasaga Iðnskólans er um leið að miklu leyti þroskasaga fjelagsins sjálfs. Frá því fyrsta, að fjelagið byrjaði á skólahaldi fyrir iðnaðarmenn í nóv. 1873, er hægt að rekja skólamálið sem rauðan þráð gegnum alla sögu þess. í þau 60 ár. sem fjelagið hefir nú staðið og starfað, hefir það haft mörg mál til meðferðar og ýms þeirra merk, en ekkert þeirra hefir í raun og veru verið eins mikilvægt fyrir viðgang og velferð fjelagsins og stjettarinnar, ekkert eins gamalt og þó síungt og nýtt á hverju ári, eins og einmitt mentun og uppeldi hinna uppvaxandi iðnaðarmanna á hverjum tíma. Enda hlýtur það svo að vera. Fje- lagið hefir ávalt haft mörgum ágætum mönnum á að skipa, sem hafa skilið það, að viðhorf og vel- ferð hvers fjelagsskapar, hvort heldur er stjettar- fjelags, þjóðfjelags eða annars fjelagsskapar, er einkum háð mentun og þroska einstaklinga þeirra, er fjelagið mynda. Þeir hafa því talið það eitt fyrsta og helsta verkefni fjelagsins, að reyna að menta iðnaðarstjettina bæði bóklega og verklega, og þess vegna brotist í að halda uppi skóla fyrir iðnaðarmenn, og sjerstaklega iðnlærlinga, eftir því sem aðsókn var til og föng voru á. Saga Iðnskólans skiftist eftir eðli sínu í þrjú tímabil: Surmudagaskóla, teikniskóla og iðnskóla. Sunnudagaskólinn hófst fyrst í nóv. 1873, eins og að framan er get- ið. Upphafsmaður þess að, hann komst á, mun hafa verið Sigfús Eymundsson, ljósmyndari, og var hann í fyrstu skólanefndinni ásamt þeim Árna Gíslasyni, leturgrafara, og ]ónasi Helgasyni, organista. Skólinn var haldinn á sunnudögum, 3 tíma á dag, og aðallega kent lestur, skrift og reikningur. Ekki er hægt að sjá annað en að kennararnir hafi verið sjálfir skólanefndarmennirnir, og enga þókn- un hafa þefr fengið fyrir vinnu sína, enda var kenslan ókeypis. Eigi að síður var kostnaður við skólahaldið, því borð, bekki og bækur þurfti að kaupa, og húsnæði mun ekki hafa fengist ókeypis, fyr en flutt var í Borgarasalinn. Og ljós og hita varð skólinn auðvitað alt af að kosta sjálfur. Til þess að fá inn það fje, er til þessa þurfti, var leit- að almennra samskota og beiðni um þau birt í blöðum bæjarins síðast í nóvember 1873. Ekki er getið um það, hvernig undirtektir undir þá beiðni urðu, en þó mun hafa fengist fyrir kostnaði að mestu, því ekki sjest að skólanum hafi verið lagt úr fjelagssjóði. Tvö næstu haust (1874 og 1875) voru haldnar hlutaveltur (tombólur) til þess að standast kostnað- inn við skólahaldið, og 1875 var ákveðið að koma upp bókasafni og lestrarfjelagi í sambandi við skól- ann. Var því komið í verk snemma á árinu 1876. Hefir það aukið mjög gildi skólans fyrir fjelags- menn, þótt enn þá vantaði mikið á að skólinn og safnið gæti talist vísir að andlegri miðstöð fyrir fjelagið. Einkum var það húsnæðisleysið, sem olli erfiðleikum. Haustið 1876 átti fjelagið hvergi samastað, hvorki fyrir sig nje skólann, og var þá Helga snikkara Helgasyni falið að útvega húsnæði hjá Egilsen í »Glasgow«. Á því þurfti þó ekki að halda fyrir skól- ann, því aðsókn varð svo lítil að honum þetta haust (aðeins 3 eða 4 sóttu), að skólinn fjell nið- ur um veturinn. Haustið 1877 fjekk fjelagið húsnæði í Borgara- salnum í bæjarþinghúsinu fyrir fundi sína, skólann og bókasafnið, og komst þá skólinn á aftur. Voru þá kosnir í skólanefndina þeir Jónas Helason, Árni Gíslason og Olafur Olafsson, söðlasmiður. — Hjelt skólinn þessu fyrirkomulagi þangað til 1883, að kensla fjell niður aftur vegna ónógrar þátttöku, og skipuðu ýmsir skólanefnd á því tímabili. Rekst- ursfjár til skólans var venjulegast aflað með hluta- veltum (tombólum) og í nóv. 1887 var fjárhagur hans það góður, að hann átti kr. 652,62 í sjóði. Skólinn lá nú niðri í nokkur ár, vegna áhugaleysis og skilningsskorts nemendanna, en þrátt fyrir það var stöðugt kosin skólanefnd og reynt að koma á skóla, þangað til 1890. Sýnir það áhuga fjelags- ins á skólamálinu og vilja þess á að menta lær- [ 15 ]

x

Tímarit iðnaðarmanna

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit iðnaðarmanna
https://timarit.is/publication/365

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.