Vikan - 17.12.1959, Blaðsíða 8

Æviniýrid um Qcorg Spokcr
Georg' Spoker var
ineðalmaður á stærð
með þunnar varir og
gleraugu. Hann var allt-
af í blárri verkamanna-
skyrtu og með dökk-
rauða slaufu, klæddur
krumpuðum, gömlum
ullarfötum. Hann hélt
þvi fram, að hann væri
flækingur, enda Iifði
hann flækingslífi i sjö
ár. Hann sat á hekk á
Madisonstorgi í New
York og átti þar ýmis
mök og viðskipti við aðra flækinga. Hann
svaf í svefnhúsum fátækra og dyraskjólum
og eyddi eins litlu og hann komst af með
í inat. En það var ýmislegt ólikt i fari
Spokers og annarra auðnuleýsingja.
í rauninni hafði Georg Spoker verið
hankastjóri í borg einni skammt frá San
Francisco. Einn daginn fundu endurskoð-
endur bankans, að bókhaldið stemmdi ekki,
og luinn hafði verið dæmdur i tveggja og
hálfs árs tugthús. Hann sneri aldrei heiin
aftur að lokinni fangelsisvist sinni. Kona
hans hafði skilið við hann og eigur hans
verið gerðar upptækar. Enginn vina hans
mnwmt-
hafði heimsótt hann. „Ég var ræfill í allra aug-
um,“ sagði liann eitt sinn. „og ég ákvað að
verða skítugasti og ræfilslcgasti flækingur, sem
nokkru sinni hefði skriðið á jörðinni.“
En frá upphafi var eitt, sem greindi Spoker
frá öllum öðrum auðnuleysingjum, en það var
skortur hans á ])ví stefnuleysi, sem einkennir
alla slíka menn. Er hann hafði ákveðið að
verða flækingur, sneri hann sér að því á
svipaðan hátt og verzlunarmaður, sem er að
ráðast í nýtt fyrirtæki. Hann leitaði upplýs-
inga hjá hverjum flækingi, sem hann hitti. (
hvert sinn, er hann heyrði um eitthvað, sem
hann hafði ekki reynt, skundaði liann af stað
til þess að afla sér þeirrar reynslu.
Auk þess var annað, sem var ólíkt með hon-
um og þessum útlögum þjóðfélagsins: Hann
átti peninga. Meðan hann dvaldist i fangelsinu,
lézt amma hans og lét honum eftir 78 dala tekj-
ur á mánuði. Þetta hafði gert lionuin fært að
ferðast sem fyrsta farrýmis farjiegi austur í
járnbrautarlest; sennilega eini maðurinn, sem
hefur leitað þannig á náðir Hjálpræðishersins.
Þegar Spoker kom til New York, gerði liann
sér ljóst, að sem flækingur varð hann að búa
í gistiliúsi fátæklinga. Hann reyndi nokkur í
Boweryhverfinu, en gat ekki þolað veggjalús-
ina, svo að lvinn settist að ofar í borginni, þar
sem leigan var 50 sent á nóttu í stað 25 senta.
Hann reyndi einnig að borða á lélegustu veit-
ingahúsum, sem sótt voru af alls konar ruslara-
lýð, en honum var nóg boðið, þegar hann sá
þrjár eða fjórar matarteg'undir hrærðar saman
í einn graut. Og hann fann sér heldur skárri
stað og keypti úr sjálfsölum. En lykillinn að
flækingstilverunni er fólginn í drykkjuskapn-
um. I þvi skyni valdi hann sér lélega knæpu,
þar sem alls konar skuggalegir náungar héldu
til. Hann fann brátt, að innan um þessa fugla
var liann eins og skutulsveinn innan um reynda
víkinga.
„Ég var viðvaningur," sagði Georg, þegar
hann minntist jjessara ára. „Ég' svaf i flæk-
ingaskjóli hverja nótt og þóttist heldur eri ekki
maður að geta hoðið þessum örlögum byrginn.
En fyrir þessa karla á knæpunni var slíkt
hreinasti munaður. Þeir voru sannir flækingar.
Þeir létu fyrir berast í göngum neðanjarðarlest-
anna á næturnar eða hölluðu sér i dyraskjóli,
holuðu sér niður í tóinum byggingum, festu
blund á járnbrautarstöðinni eða teygðu úr sér
á bekkjum skemmtigarðanna.“
Þegar Sþoker varð Ijóst, að honum var að
mistakast það, sem hann hafði ætlað sér, varð
ásetningur hans enn fastari. Hann fór að ganga
með minnisbók á sér, og livert sinn, sem hann
frélti um nýjan stað, þar sem liægt var að sofa,
skrifaði hann það niður. Hann reyndi alla
þessa staði sjálfur, En hann komst brátt að
raun um, að það cr annað en gaman að sofa
á garðbekk, og áður en hann vissi af, var hann
aftur farinn að leita til flækingsskjólanna. En
í hvert sinn, sem hann lét þetta eftir sér, óx
fyrirlitning hans á sjálfum sér. Að lokum

YlrfattLíaá
onaááon
¥Ö\DUBIM\
I SKOLASTOFUHXI
SEIGUR KVISTUR.
Fyrr á tíð var vöndurinn eitt að-
alkennslutækið í skóla. Hann kom
næst á eftir kennslubókinni, en
fræðslugildi hennar var dregið mjög
í efa, nema ósleitilega væri fylgt eftir
með vendinum.
Við þennan seiga kvist studdist
hinn strangi agi i klausturskólum
miðalda, þar sem „þvermóðska"
nemenda var brotin á bak aftur um-
svifalaust og óttinn við refsinguna
settur í liennar stað. Vöndinn skort-
ir þvi ekki virðulegan aldur.
En er hann ekki visnaður og fú-
inn orðinn á okkar dögum? Skyldi
þessum dimmasta skugga úr skóla-
stofu klaustursins hafa tekizt að
smjúga inn í sólbjartar stofur nú-
tímaskólans? Ætli nokkur kennari
með okkar upplýstu þjóð á siðari
liluta 20. aldar beiti svo fornfálegu
tæki við kennslu sína?
Ójá, vöndurinn seiglast enn og hef-
ur skotið rótum í mattlökkuðum og
flóuresentlýstum stofum íslenzkra
skóla. Eg roðna við þessa játningu,
en þó veldur jiað mér meiri kinn-
roða að hafa þagað yfir henni um
hríð, eftir að staðreyndin var orðin
mér ljós og ótviræð. Eg afsakaði mig
lengi með því, að hinir fáu áhang-
endur líkamsrefsinga mættu sín
einskis andspænis þeim fjölda ís-
lenzkra kennara, sem fordæma alger-
lega líkamsrefsingar i skóla. En nú
eru stáðreyndirnar orðnar svo ágeng-
ar, að eg fæ ekki lengur orða bundizt.
Börn eru barin í skólunum okkar!
Þau eru slegin i andiitið eða barin
í höfuðið með priki. Kennarar, sem
þetta gera, eru að vísu fáir í saman-
burði við hina, sem aldrei beita barn
líkamlegu ofbeldi, en allt of margir
með tilliti til þeirra afleiðinga, sem
hrottaskapur þeiri a getur valdið
barninu.
MYNDUGLEIKASKORTUR.
Góður kennari hefur til að bera
nokkurn myndugleika, öryggi i fram-
komu og háttvisi gagnvart nememlum. Ef hann er gæddur
þessum kostúm samfara góðri kunnáttu og kennsluleikni,
taka börnin hann sem sjálfsagðan leiðtoga í námsstarfinu,
og liann sér aldrei ástæðu til þess að beita líkamsrefsing-
um. En ef kennarann skortir hæfileika til þess að ávinna
sér samúð og virðingu barnanna, þá nær hann aldrei
nægilega sterkum tökum á þeim til þess að geta stjórnað
þeim við námsstarfið. Kennara af þessu tagi verður hönd-
in mjög laus. Erasmus frá Rotterdam hefur lýst því í
liinni frægu gagnrýni sinni fyrir hálfri fimmtu öld; hún
á við enn i dag. Hann segir á þessa leið:
Þvi fáfróðari sem kennarinn er í kennslugrein sinni,
])ví klaufskari sem hann er við kennsluna
og því fráleitari skilning sem hann hefur
Þú á barnseðlinu, þeim mun oftar og óvægi-
legar beitir liann vendinum. Með sífelld-
Og um ávitum og hegningum reynir liann að
dylja óhæfni sína.
barnið En fyrir sjálfum sér getur kennarinn
þó ekki dulið óhæfni sína, og vitundin
þitt um hana gerir hann liræddan og upp-
stökkan. Þess vegna getur hann misst
vald yfir sér af litlu tilefni, og þegar hann
slær barn í slíku reiðikasti, æsir hann sig enn þá meira
upp yfir því, hve litið taumhald hann hefur á sér. En
allur þessi innri órói bitnar á börnunum.
Kennsla er erfitt starf, og erfiðleikar hennar eru ekki
sízt fólgnir i þeirri einbeitningu athygli og vilja, sem hún
krefst. Kennarar eru þessum kröfum misjafnlega vaxnir rétt
eins og aðrir menn við vandasöm störf. Óft eru þeir
kennarar, sem beita börnin líkamlegum hegningum, sjálfir
taugaveiklaðir eða haldnir geðtruflun á misháu stigi. Af
þessum sökum bjrestur þá andlegan og siðferðilegan styrk
til þess að ná tökum á börnunum og vekja áliuga þeirra á
náminu. Þessa vöntun reyna þeir að dylja bak við likams-
hegningar og annan ytri strangleika. Þeir kennarar aftur
á móti, sem valda eðlilega þvi forystuhlutverki, sem þeim
er ætlað i bekknum, þurfa aldrei að grípa til slíkra ráða.
Líkamshegningar grafa líka miklu fremur undan myndug-
leika og áliti kennarans en að þær styrki hann.
AÐ AGA BÖRN TIL ÓTTA.
Börn, sem aldrei hafa orðið fyrir líkamsrefsingu heima
hjá sér, fyllast skclfingu, þegar þau sjá kennarann allt í
einu reka bekkjarsystkini þeirra löðrung. Um leið missir
barnið þá öryggiskennd, sem því er nauðsynleg til þess að
umgangast kennarann frjálsmannlega. Slikur ótti verður
ekki auðveldiega upprættur, þegar hann hefur einu sinni
smogið inn í sál barnsins. Hann mótar allt hugarfar þess
til kennarans og varnar þvi að nálgast hann í barnslegum
trúnaði. Þá er rofið það samband milli barns og kennara,
Framh. á bls. 33.