Vikan - 28.07.1960, Blaðsíða 21

PÁLL. var að vinna hátt uppi í einum skýskafan-
um og þótti skemmtilegt. Þar hafði eitt af stærstu
blöðum borgarinnar skrifstofur sínar. Hann vann
þarna síðari hluta dagsins, og ef hann hraðaði
sér, gat hann lokið dagsverkinu um tíuleytið og
komist svo heim með neðanjarðarbrautinni. Það
var ekki svo afleitt.
Honum þótti gaman að virða fyrir sér herberg-
in inni, þar sem fréttafólkið sat og hamaðist við
vinnu sína. í stærstu og skrautlegustu stofunum
sátu ritstjórarnir við skrifborð sem hlutu að kosta
geipifé.
Skýjakljúfur þessi hafði tvær hliðarálmur og
var langur en mjór garður milli þeirra. Páll hafði
í margar klukkustundir unnið þeim megin utan
á byggingunni sem til aðalgötunnar vissi. Þar
blandaðist allur skarkali götunnar saman í ein-
kennilegan málmhljóm, er barst upp til hans. Nú
vann hann á bakhliðinni, milli álmanna tveggja.
Gegnum götuhávaðann heyrði hann nú alltaf
höggin í prentvélunum, sem voru svo þung, að
honum fannst blátt áfram byggingin hristast, þótt
vélarnar væru sjálfar niðri undir jörðu. Hann
fægði og fægði, starfið var orðið honum vélrænt,
nú orðið.
Þeir voru hættir vinnu á blaðinu. Flestar skrif-
stofurnar orðnar mannlausar. Hann fór rétt fram
hjá stöku herbergi þar sem einhver ritstjóranna
sat og hálfmókti með vindling í munninum og
fæturna uppi á borði.
Páll hafði á sér allsherjarlykil, sem gekk að
öllum skrám. Þegar hann var á ferð gegnum
auðar skrifstofurnar, heyrði hann stundum fóta-
tak frammi á ganginum. Lykli var stungið í lás-
inn að utan og næturvörður leit inn, lokaði aftur
og hélt áfram göngu sinni.
Það fór að húma niðri i garðinum milli álm-
anna. Himininn var enn heiður og blár, en gráleit
móða lagðist yfir jörðina, eins og hver slæðan
félli yfir aðra, gegnsæ og næfurþunn.
Páll sveiflaði sér frá einum karmi á annan.
Hann opnaði annað akkerið í beltinu, steig yfir
á næsta karm, opnaði hitt og festi beltið aftur
öðru megin-, við hinn nýja glugga. Loks krækti
hann hinum endanum á sinn stað. En á þessu
broti úr sekúndu hlýtur eitthvað að hafa brugðist
•í heila hans. Hann hafði einmitt sér tvær af flug-
vélum hersins skjótast silfurglitrandi fram hjá,
og verið að óska sér þess að þau yrðu einhvern
tíma svo fjáð, Phyllis og hann, að þau gætu veitt
sér þó ekki væri nema eina flugferð yfir New
York. Verið eins og fuglar undir festingu himins.
Hann hafði naumast hugsað þá hugsun til enda,
þegar það gerðist. Það var ekki venjulegur ótti,
sem fór ísingu gegnum hann. Það var nákuldinn
sjálfur, er heltók hann i innsta eðli.
Hann hlaut að hafa misreiknað sig, þegar hann
ætlaði að festa síðari lykkju beltisins, þvi i stað
þess að gripa á réttan krók, rann hún fram hjá
og hann þeyttist aftur fyrir sig út I loftið. Nið-
ur . . .
Því næst fann hann til nístandl sársauka. Hann
hékk með höfuðið niður og líkaminn var eins og
molaður, þótt hann hefði ekki fallið nema nokkur
fet. Hvers vegna hrapaði hann ekki til jarðar?
Blóðið hamraði fyrir augum honum og enni,
og það hindraði andardráttinn . .. Smám saman
komst hann aftur til fullrar meðvitundar Þá skild-
ist honum að hann hékk í annarri lykkjunni, -hékk
milli himins og jarðar. Þessi ægilega kvöl hafði
komið af höfuðhöggi við steinvegginn, og einnig
fyrir þá sök að beltið skarst inn í hold hans
vegna eigin likamsþunga. Hann reyndi að lyfta
höfðinu. Árangursiaust.
Hann minntist þess nú með skelfingu, hvernig
einn gluggahreinsaranna hafði hrapað niður, alveg
eins og hann. En með ofurmannlegri áreynslu
hafði honum tekizt að fikra sig hægt og hægt
upp að karminum, þar sem félagar hans biðu þess
albiinir að grípa hann. En á síðasta augnabliki
hafði hann tekið of snarpan rykk, önnur lykkjan
rann út af króknum og hann féll niður I hyl-
dýpið.
Beltið var í sjálfu sér nógu sterkt til að halda
honum, tímunum saman ... hann óttaðist ekki
beltið, heldur lykkjuna.
Hingað til hafði hann ekki gefið nokkurt hljóð
frá sér, nema kannski hann hefði Þá, sér óaf-
vitandi, hljóðað upp í fallinu. Nú hrópaði hann
á hjálp. Rödd hans var hálfkæfð og hás. Ómögu-
legt að neinn heyrði til hans neðan frá. Ef einhver
kynni að líta upp af hendingu, myndi hann halda
að þetta væri ábreiða sem héngi niður úr glugga.
Honum taldsit til að hann myndi hanga á milli
glugganna. Hefði hann fallið beint niður, hlaut
hann að lenda á glugganum fyrir neðan og brjóta
hann.
Enda þótt næturvörður kynni að taka sig til
og loka glugganum, færi hann varla að gera sér
það ómak að líta út um hann. Og Páll fann að
hann hafði ekki þrótt til að kalla nema með
löngu millibili.
Það dimmdi. Svo langt sem hann sá til með
blóðhlaupnum augum, voru allir gluggar upp-
ljómaðir. Og af þvi vissi hann. að síðasta vonin
um hjálp var að engu orðin.
Einhversstaðar sendi útblásturspípa hljóðmerki
sitt upp til hans. Bjölluhljómar bárust úr ýms-
um áttum. Slökkviliðið sjálfsagt á leiðinni til ein-
hvers eldsvoðans.
Hann hrópaði við og við á hjáip og hvildi sig
á milli. Stundum svifu flugvélar yfir hann, þá
heyrðist fyrst eins og þytur í rokk úr fjarska,
nálgaðist sífellt, varð að þrumandi öskri og dó
síðan aftur út í svæfandi spunahljóði.
HANN hljóðaði.
Nú var ekki nema um eitt að gera fyrir hann.
Að búa sig undir það sem hlaut að koma. Hann
gerði sér það ljóst, hvað eftir annað, að fyrr eða
síðar hlaut beltið að láta undan, eða lykkja að
renna út af grópi. Og hvort sem heldur yrði, hlaut
hann að hrapa. Hann þurfti ekki að kviða sjálfu
fallinu, því hann yrði búinn að missa meðvitund
áður en hann næði til jarðar. En sú tilhugsun
dró ekki úr skelfingunni.
Hann var svo ungur og hafði allt lifið fram-
undan sér. Framtíðina með Phyllis við hlið sér.
Elsku Phyllis, svona veikbyggð og litt fær um
að horfast í augu við tilveruna án þess að hafa
einhvern til að hjálpa sér og leiða sig, einhvern
til að sveipa um sig hlýrri unaðsvoð ástarinnar.
Hafði hann í rauninni nokurn tíma sagt henni,
hversu takmarkalaust, hve eldheitt og innilega
hann elskaði hana? Hversu þakklátur hann hafði
verið fyrir hvern þann dag sem hann fékk að
vera með henni? Hann og hún, munaðarleysingj-
arnir, sem aldrei höfðu þekkt föður eða móður.
Húmið var orðið að niðamyrkri. En frá skýja-
kljúfunum umhverfis hann lyftu sér litlar og glitr-
andi ljóssúlur, eða svo fannst honum. Og vfir
hinum lægri þökum liðu marglit ljós, sem komu
í ljós og hurfu með vissu millibili. Það voru ljósa-
auglýsingarnar sem báru boð sin gegnum ljós-
vakann.
Annað veifið fannst honum eins og beltið gæfi
eftir, líkt og tognaði á því. Ef svo væri, hlaut
að því að reka að þar reyndi mest á veikan stað.
Og úr því ylti ekki nema á mínútum þangað til
það slitnaði. Hann var hræddur við fallið. Hrædd-
ur við að þyrlast niður í siðasta sinn, niður, niður.
Enda þótt það tæki ekki nema sekúndur, myndu
þessar sekúndur verða honum eilífðir.
Hvers vegna reyndi hann ekki að fikra sig upp,
Þumlung fyrir þumlung? Fyrst annar hafði getað
það, ætti það ekki að vera honum ofvaxið . . . En
hann Þorði það ekki. Minningin um það sem fyrir
hinn hafði komið lamaði hann.
SKYNDILEGA barst ókennilegt hljóð að eyrum
hans. Það var eins og í saumavél, og hann gat
ekki betur heyrt en það bærist út um opinn glugg-
ann fyrir ofan hann. Hljóðið þagnaði, svo heyrð-
ist það aftur. Hvað var þetta? Hvað gat það verið?
Vélarnar í prentsmiðjunni, neðst niðri i vinstri
álmunni, héidu áfram sínum dumbu dynkjum af
sömu nákvæmni og úr tifar. Þetta voru ekki Þær.
Og að því er hann bezt vissi, voru ekki aðrar
vélar til hjá biaðaútgáfunni, sem líkt heyrðist í.
Þótt einhver blaðamaðurinn kynni að sitja og
hamra á ritvél sína, myndi heyrast allt öðru visi
í þeirri vél, þess konar pikk þekkti hann svo vel.
Nei, það var allt annað, eitthvað spánnýtt.
Hann dró að sér andann, svo djúpt sem hann
gat, og neytti allrar orku til Þess að reka upp
stynjandi óp. Vélin þagnaði. Nú fór hún af stað
á ný — og hljóðið nákvæmlega eins og i saumavél.
Heyrði hann óm af mannamáli? Eða var það
hugarburður? Aftur hrópaði hann á hjálp. Hann
var svo þreyttur, svo innilega uppgefinn. Hann
vissi naumast úr þessu, hvort hann æpti eða hvort
hann tók bara andköf.
En nú jókst kvölin undir síðunni um allan
helming. Það var eins og verið væri að saga
hann sundur. Nei, þetta var engin skynvilla, hann
var dreginn upp á við. Hann slóst aftur við vegg-
inn. Sársaukinn var svo ægilegur að hann bað
þess i hljóði að hann yrði látinn falla niður í
djúpið. Kvölin var svo skelfileg, að hún varnaði
honum að falla í ómegin.
Svo næturvörðurinn hafði þá saknað hans,
hafði litið út og kvatt aðstoðarmenn á vettvang.
Hinn kvalafulli dráttur hætti jafn snöggt og
hann hafði byrjað. Þá var hann kominn upp að
ytri brún gluggans.
En það var ekki rödd næturvarðarins, sem
hann heyrði. Það voru hrjúfar raddir framandi
manna, sem voru að rífast.
Svo mikið skildist honum, þótt höfuðið væri í
ólagi ,að einn eða tveir bölvuðu og heimtuðu það
í vonsku að beltið væri skorið sundur og hann
látinn falla niður.
En nú var þrifið í hann og höfuð hans togað
upp á við.
— Hæ, þú þarna? Hver ert þú? Hvernig hefur
þú komist hingað? .
Og áður en hann gæti opnað munninn til svars
í undrun sinni, var aftur sagt: — Þú verður að
sverja þess dýran eið að halda kjafti, annars getur
þú fokið þráðbeint til helvítis fyrir okkur.
Þessi orð voru hið síðasta sem hann heyrði,
áður en hann féll í ómegin.
ÞEGAR hann kom til sjálfs sín á ný, lá hann
hálf-uppisitjandi í stóli, og eitthvað brennheitt
sitraði líkt og eldur niðar kverkar hans og læsti
sig um hann allan. Hann fann að einhverju hörðu
og köldu var þrýst að gagnauga hans. Og nú
skildist honum, eins og í draumi, að tveir menn
voru eitthvað að bauka yfir við peningaskápinn.
Þeir beindu vasaljósum sínum að stálhurð hans,
svo það glampaði á hana, líkt og áðan i kvöld-
sólinni.
Maðurinn, sem hélt skammbyssunni að höfði
hans, lét nú ljósið falla framan i hann. —• Ef þú
kjaftar, þá ...
Páll hafði aðeins orku til að tauta: -— Þið
björguðuð lífi mínu . . .
Hinn lét byssuna síga andartak.
— Svo þú bindur þig við bannsetta líftóruna,
eða hvað ...
Páll kenndi yfirþyrmandi þrá eftir Phyllis.
Hann hreyfði sig líkt og hann ætlaði að setjast
upp og hvíslaði: — T'r verð að komast heim . ..
heim ... til Phyllis T'in . . . hún . . .
— Hvaða Phyllis r- bað? Ot með það! Konan
þín? Páll kinkaði koll'.
— Aha, giftur! Ja, hver fjandinn. Það er aldrei
hægt að reiða sig á kvenfólkið. Málbeinið leikur
laust i þeim, öllum upp til hópa. Siðan hvíslaði
maðurinn í eyra Páli: — Nafn og heimilisfang,
en flýttu þér.
Og Páll sagði honum nafn sitt og götunúmer.
1 sömu andrá opnaðist peningaskápurinn. Mað-
urinn virtist gleyma nærveru Páls, og stökk yfir
að skápnum í einu vetfangi.
— Hægan, hér er það ég sem ræð. Páll sá það
eins og gegnum Þoku, að einn mannanna stakk
hendinni inn i skápinn og dró út úr honum hvern
seðlabunkann eftir annan, er hann rétti hinum
tveim. Þeir stungu peningunum inn á sig og í
vasana. Hann heyrði þá anda ótt og títt, af erf-
iðinu eða af ótta við að verða ónáðaðir.
Páll reyndi að rétta sig upp. Var þetta ímynd-
un, eða heyrði hann þruskið af flókaskóm nætur-
varðarins?
Eái innbrotsþjófarnri höfðu einngi heyrt skó-
hljóðið. Án þess að segja orð, stukku þeir allir
frá galopnum peningaskápnum og stóðu nú
frammi við dyrnar. Einn þeirra stytti hnefann
framan í Pál.
Lyklinum var snúið í skránni. Hurðin opnað-
ist,- Næturvörður gekk inn. Hann var naumast
kominn yfir þröskuldinn, þegar hann tók eftir
að ekki var allt með felldu. Hann stakk höndinni
niður í vasann eins og leiftur, en áður hann gæti
gripið skammbyssuna, gall við skot í næturkyrrð-
inni og hann hneig til jarðar eins og mjölpoki sem
fellur af vagni.
Mennirnir urðu nú sjáanlega gripnir skelfingu.
Páll óttaðist að þeir færu að slást innbyrðis. Hver
Framhald í næsta blaði.
Og nú skildist homun, eins og i draumi, aö
tveir menn væru eitthvaö að bauka viö pen-
ingaskápinn.
VIKAN
21