Vikan - 29.09.1960, Blaðsíða 7

komin alveg að dívaninum, rak ég upp skað-
út úr herberginu og niður stigann —
mannkyninu aftan úr grárri forneskju og mætti
skoða sem eðlishvöt, eins og kynhvöt, móður-
ást og hjarðhvöt. Eins og aðrar eðlishvatir væri
hún mismunandi rik hjá mönnum, og ætti ekk-
ert skylt við ragmennsku. Og ef menn lifðu
eftir dauðann eins og kirkjan héldi fram, hvi
skyldu þeir þá ekki geta gert vart við sig. „En,“
bætti læknirinn við, „ég skal segja ykkur frá
atburði, sem kom fyrir mig, árið sem ég var
á Grunnuvik. Það var árið áður en ég tók
læknispróf. Ég hef fáum sagt þessa sögu, ekki
einu sinni konunni minni, enda er ekki á myrk-
fælni hennar bætandi."
Við urðum allir að eyrum. Engum datt i hug
að rengja Gísla lækni. Við bárum mikla virð-
ingu fyrir honum og enginn I þorpinu hafði
reynt hann að ósannindum eða fleipri.
Gisli hellti i glösin og fékk sér drjúgan sopa.
Hann sneri glasinu nokkrum sinnum í hendi
sér og tók svo til máls.
„Já, eins og þið munuð vita var ég settur í
Grunnuvík áður en ég tók læknispróf, þvi að
enginn læknir fékkst þangaö, sem varla var
von. Enginn læknisbústaður, torfærur, veglausir
fjallgaröar allt í kring, og hvergi lendandi bát
nema í ládeyðu. Mér var komið í fæði til prests-
ins, en með húsnæðið, það var nú verri sagan.
Loks varð það úr að ég sætti mig við gamla
selstöðuverzlunarhússkumbaldann, sem Bergur
læknir hafði búið í alla sina læknistíð. Húsið
var 80 ára gamall timburhjallur, sem vindar
loftsins blésu gegnum og regn himnanna lak
nær óhindrað inn um þakiö. Nóg var plássið,
en ég þakkaði mínum sæla fyrir að vera ein-
hleypur og þurfa ekki að bjóða konu og börnum
upp á slik húsakynni. Mig furðaði mest á Bergi,
að hann skyldi hafa haldizt þar við með konu
og börn. En nóg um það.
Jæja, ég svaf I súöarkompu uppi á lofti og
aörir menn bjuggu ekki í húsinu. í hinum end-
anum niðri hafði ég lækningastofu, þar sem
faktorinn hafði haft skrifstofu sina, en lyfja-
geymslan var i búðinni. Ekki var rafmagn I
húsinu, ekki vatnssalerni og bókstaflega engin
þægindi nema vatnsleiðsla. Kynnt var með
sverði og prisaði ég mig sælan að sleppa við
það. Karlinn, sem kynti fyrir mig, mátti halda
á spöðunum mestallan daginn og var þó oftast
kalt i hjallinum. .Ta, hvilik húsakynni, maður
lifandi." Gisli fékk sér vænan sopa og benti
okkur að gjöra hið sama. „Nú, nú, ég var ung-
ur og hraustur og fann ekki til myrkfælni, svo
ég undi hag mínum betur en búast hefði mátt
við. Ég var lika sjaldan heima, því læknishér-
aðið var stórt og nóg að gera.
Svo var það eitt kvöld í skammdeginu, að
hreppstjórinn kemur blaðskellandi upp á her-
bergi til mín, þar sem ég sat niðursokkinn I
nýkominn Mogga, og tilkynnir mér, að það hafi
fundizt. sjórekið lík þar i fjörunni um daginn,
og bað mig að framkvæma líkskoðun. Mér hefur
nú, þótt ég læknir sé, alltaf verið heldur litið
um lík, en gat þó að sjálfsögðu ekki skorazt
undan beiðni yfirvaldsins. Fór hann með mig
út í hesthúskofa þar I grenndinni, en þar log-
aði á átta línu lampa, og var því hálfdimmt.
Þar lá likið á hurðarfleka og var breitt segl
yfir. Hreppstjórinn kippti seglinu niður og ég
hopaði ósjálfrátt á hæli, er ég sá líkið. Það var
nærri nakið, aðeins I buxnaslitri og höfuðlaust.
Þetta var hryllileg sjón. Ég varð að taka á öllu
þvi þreki, sem mér var gefið, til þess að fram-
kvæma nauösynlegustu athugun.
Likið var augsýnilega búið að liggja alllengi
i sjó, því að það var dálitið étið af marfló. Ekki
voru sjáanlegir neinir áverkar á því og erfitt
var að geta sér til um orsök höfuðleysisins. Þó
hallaðist ég helzt að þvi að hákarl mundi hafa
bitið það af.
Hreppstjórinn var mér sammála og við geng-
um heim til mín. Þar skrifaði ég skoðunarvott-
orð, en síðan kvaddi hreppstjórinn og ég varð
einn eftir á herbergi mínu og sneri mér aftur
að Mogganum. En það varð heldur lítið úr lestri
hjá mér. Einhver ný og áður óþekkt tilfinning
eða ónotakennd hafði gripið mig, sem ég gat
ekki bælt niður, hvernig sem ég einsetti mér
það. Það var allhvasst úti og vindurinn ýlfraði
i þekjunni og það hrikti i hverri liurð í þessum
gisna hjalli. Ég tók allt í einu eftir þvi, að ég
var búinn að marglesa sömu greinina, en hafði
þó ekki hugmynd um, um hvað hún fjallaöi.
Ekki dugði þetta. Liklega bezt að fara að hátta
og reyna að sofna. Ég heyrði kattargrey, sem
ég skaut stundum skjólshúsi yfir, mjálma úti
Smásaga eftir D
fyrir glugganum. Nú varð ég feginn að fara
niður og hleypa honum inn og taka liann með
mér upp á loft. Hann hreiðraði um sig til fóta
á dívaninum minum og malaði hástöfum.
Mér leið betur að hafa skepnuna hjá mér.
Ég háttaði nú í snatri og lagði fötin min á borð
undir glugganum.
Lampinn minn stóð á stól við dívaninn. Ég
hafði aldrei sofnað út frá ljósi, enda var húsið,
eins og fyr er sagt, timburhjallur, sem mundi
fuðra upp á svipstundu, ef í því kviknaði. Nú
ætlaði ég ekki að hafa mig í að slökkva og varð
að beita sjálfan mig hörku til þess að gera það.
Ég breiddi upp yfir haus og reyndi að sofna,
en það ætlaði ekki að ganga vel. Tunglsljós
var úti og geislann lagði inn um gluggaboruna
inn á borðkpilið, þar sem ég hafði lagt fötin
mín. Ég spurði sjálfan mig, hvort ég væri nú
að verða myrkfælinn, ég sem hafði sofið einn
í þessu húsi frá þvi um haustið, án þess að
kenna geigs.
Ég fann, að þeirri spurningu yrði ég að svara
játandi. Og ég sárskammaðist min. En ég varð
að vinna bug á þessum geig, ef ég átti gð haldast
við i húsinu í framtíðinni.
Mér kom i hug gamla máltækið: Með illu skal
illt út reka. Og ég fór að rifja upp kvæði Einars
Ben. um Miklabæjar-Sólveigu. Ég þuldi það í
hálfum hljóðum. Kötturinn malaði undir til
fóta. Og það var eins og þessi gamla draugasaga
róaði mig.
Ég þuldi og þuldi. Kvæðið kunni ég utan að.
Ég man þetta eins og það hefði gerzt i gær.
Ég var kominn aftur að þessari hendingu: —
Og Sólveig heitin í hveTri gátt með höfuöið
aftur á baki. Þá varð ég þess skyndilega var,
að hljóðið hafði breytzt í kisu. 1 stað þess að
mala hvæsti hún lágt. Hvað gekk að kattar-
kvikindinu? Ég dró höndina undan sænginni
og ætlaði að taka kisu og strjúka henni, en hún
hafði þá læst klónum gegnum lakið og niöur
i divaninn og hreyfðist ekki. Ég fann að hárin
risu á henni. Ég tautaði blótsyrði og leit út
að glugganum. — En hvað var nú þetta?
Ég reis snögglega upp við dogg og það var
sem rafmagnsstraumur færi um mig allan. Slík
tilfinning stafar af þvi að nýrnahetturnar senda
adrenalin út í blóðið. Adrenalinið ...“
„Til fjandans með allt adrenalln. Hvað sástu?
Ha?“ Það var Júlli i sparisjóðnum, sem greip
fram i. Hann var staðinn á fætur og teygði sig
yfir borðið i áttina til læknisins. Augun bók-
staflega stóðu i höfðinu á honum.
Læknirinn fór sér að engu óðslega. Hann
bætti í glösin hjá okkur kveikti sér í nýjum
vindli og púaði nokkrum sinnum, áður en hann
tók til máls á ný.
„Ég staröi i ofboöslegri skelfingu út að glugg-
anum. Fötin min, sem lágu eins og. fyrr er sagt
á borðinu undir glugganum, voru öll á hreyf-
avíð Áskelsson
ingu. Ég sá þetta glöggt, því að tunglið skein
á borðið.
Fyrsta hugsun mín var að kveikja á lampan-
um. En eldspýturnar voru i jakkavasa mínum
á borðinu.
Þetta hlaut að vera skynvilla. Ég lokaði aug-
unum sem snöggvast. Þegar ég opnaði þau aftur,
sá ég að prjónapeysan mln beinlínis stóð uppi
á borðinu eins og einhver væri kominn í hana.
Ermarnar sperrtust út frá bolnum.
Nú átti ég að-eins eina hugsun: Út, út, út úr
þessu herbergi, út úr þessu húsi, eitthvað burtu
og það strax. En nú gat ég hvorki hreyft legg
né lið.
ísakldur sviti brauzt út um mig allan. Mér
fannst hjartað hætta að slá í brjósti mér. Skelf-
ingin, sem gagntók mig, var svo ofboðsleg, að
engin orð fá lýst henni. Kötturinn tók undir
sig stökk og sentist fram að dyrum. Þar stanz-
aði hann með kryppuna og skottið upp í loftið
og hvæsti hástöfum.
Nú risu buxurnar upp á sama hátt og peysaó.
Það var ekki um að villast. Einhver ósýnileg
vera var að klæða sig i þær. Ég gat ekkert
gert nema starað og starað. Skelfingin lá á mér
eins og mara og kom i veg fyrir að ég tæki
til fótanna eins og kötturinn. Og nú fór ég að
heyra hljóð. Kötturinn hvæsti stöðugt fram
við dyrnar, en nú heyrðist greinilega sogandi
hljóð frá gluggunum, eins og andardráttur
Framhald á bl^. 27.
♦ '
í