Fréttablaðið - 21.12.2009, Qupperneq 12

12 21. desember 2009 MÁNUDAGUR
SPRENGT Í AFGANISTAN Reykur stígur
upp af fjöllunum í Kunduz-héraði í
Afganistan eftir að sprengjum hafði
verið varpað úr flugvél. NORDICPHOTOS/AFP
BANDARÍKIN, AP Undanfarin ár hafa dómstólar
í Bandaríkjunum dæmt æ færri fanga til
dauða. Jafnframt hefur föngum á dauðadeild-
um bandarískra fangelsa fækkað.
Á þessu ári hafa 106 manns hlotið dauða-
dóm í Bandaríkjunum, en frá því að dauða-
refsingar voru teknar þar upp á ný árið 1976
hafa aldrei jafn fáir fengið slíkan dóm. Þegar
dauðarefsingum var mest beitt, á tíunda ára-
tug síðustu aldar, var ársmeðaltalið 295.
Þetta kemur fram í nýrri skýrslu banda-
rískrar upplýsingamiðstöðvar um dauðarefs-
ingar. Miðstöðin, sem er andvíg dauðarefsing-
um, segir ástæðu þessarar þróunar einkum
vera ótta við að saklausir menn séu teknir af
lífi. Sinn þátt í þróuninni eiga einnig lög sem
heimila að menn séu dæmdir í ævilangt fang-
elsi án möguleika á náðun, en einnig virðast
bandarísk stjórnvöld hafa meiri áhyggjur af
miklum kostnaði við dauðarefsingar. Bæði
eru réttarhöld dýrari þegar dauðadóms er
krafist og svo er áfrýjunarferlið lengra og
dýrara, auk þess sem fangelsisdeildir dauða-
dæmdra fanga eru dýrari í rekstri en önnur
fangavist.
Á þessu ári hafa níu menn, sem dæmdir
höfðu verið til dauðarefsingar, fengið upp-
reisn æru og verið látnir lausir. Aldrei áður
hafa jafn margir dauðadæmdir fangar fengið
frelsið. - gb
Bandaríkjamönnum vex í augum kostnaðurinn af langvarandi áfrýjunarmálum dauðarefsinga:
Dauðarefsingum hefur fækkað vestra
DAUÐADEILD Fangelsið í San Quentin
í Kaliforníu er eitt hið rammgerðasta í
Bandaríkjunum. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
FÉLAGSMÁL Haldið var upp á þrjá-
tíu ára afmæli Kvennasáttmála
Sameinuðu þjóðanna í liðinni
viku.
Í tilefni af afmælinu hefur
Mannréttindaskrifstofa Íslands
gefið út nýja fræðslubók um sátt-
málann, í samstarfi við félags- og
utanríkisráðuneytin, Unifem á
Íslandi og Jafnréttisstofu.
Bókinni er ætlað að stuðla að
aukinni þekkingu á réttindum
kvenna, en sáttmálinn kveður
á um aðgerðir til að koma í veg
fyrir mismunun gagnvart konum
á öllum sviðum mannlífsins. Þó
að staða íslenskra kvenna sé
sterk er enn langt í land, að því er
fram kemur í fréttatilkynningu.
- þeb
Mannréttindaskrifstofa:
Gefur út
fræðslurit um
kvennasáttmála
FJARSKIPTI Allt símsamband í Kjós-
arhreppi fer um gamlan blýstreng
sem lagður var á stríðsárunum.
Þetta kemur fram á heimasíðu
hreppsins.
„Strengnum var ætlað að þjóna
hernaðarumsvifum í Hvalfirði
og var lagður af hernum, sam-
kvæmt bestu heimildum. Mikið
hefur verið um símbilanir í sveit-
inni að undanförnu sem raktar
eru til strengsins,“ segir á kjos.
is. Blýið í strengnum er að tær-
ast og sambandið hefur ítrek-
að rofnað. Starfsmenn Mílu ehf.
hafa freistað þess að laga streng-
inn og þurft að skipta út tærðum
og morknum bútum. Fram kemur
að strengurinn liggur frá Norður-
landsstrengnum við Hvalfjarðar-
eyri, inn í Félagsgarð og svo áfram
inn í Hvalfjörð. - gar
Slitrótt símasamband í Kjós:
Nota blýlínu úr
seinna stríðinu
Í KJÓS Tærð símalína úr síðari heims-
styrjöldinni veldur truflunum á símtölum
Kjósverja.
RÚMENÍA, AP Íbúar í Rúmeníu virð-
ast flestir ætla að láta framhjá
sér fara minningarathafnir um
fall Nicolaes Ceausescu einræðis-
herra, sem steypt var af stóli fyrir
tuttugu árum.
Nokkur hundruð manns komu
þó saman í bænum Timisoara á
fimmtudaginn, þar sem kveikt var
á kertum og frelsinu fagnað.
Þar í bænum hófst nefnilega hin
eiginlega uppreisn gegn Ceauses-
cu þegar íbúarnir komu til varnar
presti nokkrum, Laszlo Tokes, sem
var af ungverskum ættum og hafði
í predikunum sínum verið óhrædd-
ur að gagnrýna stjórnvöld.
Til stóð að flytja prestinn í
annað prestakall gegn vilja hans,
en þegar lögreglan mætti stóðu
íbúarnir fastir fyrir og átök
hófust.
Þau átök mögnuðust snarlega
og breiddust víðar um landið með
skotbardögum og sprengjukasti á
báða bóga. Næstu sex dagana kost-
uðu þessi átök þúsund manns lífið,
þar af 118 í Timisoara.
Þetta voru einu vopnuðu átökin í
byltingum íbúa Austur-Evrópuríkj-
anna haustið 1989. Fáeinum vikum
áður hafði Berlínarmúrinn opnast
án blóðsúthellinga og víðar í aust-
anverðri álfunni hrundu kommún-
istastjórnirnar eins og spilaborgir
án þess að einu einasta skoti væri
hleypt af.
Rúmenía var eitt fátækasta
ríkið austan járntjalds og íbúarn-
ir orðnir langþreyttir á geðþótta-
stjórn Ceausescus, sem var þá einn
grimmasti einræðisherra austan-
tjaldsríkjanna.
Alda mótmæla náði fljótlega til
höfuðborgarinnar Búkarest og svo
fór að einræðisherrann var grip-
inn og settur í járn. Á jóladag var
síðan réttað yfir honum og hann
tekinn af lífi ásamt eiginkonu sinni
strax að réttarhöldunum loknum.
Í dag er Rúmenía gengin bæði
í Atlantshafsbandalagið og Evr-
ópusambandið. Jólaskreytingar
flæða um götur og verslanir, en
efnahagsástandið er engu að síður
erfitt og stjórnmálin í uppnámi.
Rúmenía er að drukkna í skuld-
um, stjórnmálamenn eru sakað-
ir um að vera á kafi í spillingu
og nýafstaðnar forsetakosningar
virðast hálf ómarktækar vegna
ásakana um kosningasvindl.
Þegar svo háttar virðast sigr-
ar byltingarmanna fyrir tuttugu
árum litlu máli skipta.
gudsteinn@frettabladid.is
Tuttugu ár frá
falli einræðis
í Rúmeníu
Nicolae Ceausescu einræðisherra var tekinn af lífi
af almenningi í Rúmeníu á jóladag fyrir tuttugu
árum. Staða mála í Rúmeníu er slæm, landið er á
kafi í skuldafeni og stjórnmálaástandið í uppnámi.
FORTÍÐIN Á STRÆTISVAGNI Stórar myndir af atburðunum fyrir tuttugu árum hafa
verið settar á strætisvagna sem aka um á götum Rúmeníu. NORDICPHOTOS/AFP
NICOLAE CEAUSESCU OG EIGINKONA
HANS, ELENA Réttarhald yfir þeim fór
fram á jóladag árið 1989 þegar þessi
mynd var tekin. Síðar sama dag voru
þau tekin af lífi. NORDICPHOTOS/AFP