Vikan - 02.11.1961, Blaðsíða 5

I fullri alvöru:
Listdómar
og listaverkakaup
„Málverk eiga ekki að sýna neitt^
sérstakt ... MaSur á ekki að skilja. ,
myndlistarverk . . . Myndin á að
lúta sinum eigin lögum, og lifa sinu
sjálfstæða lifi, óháð öllu nema
sjálfri sér ... Myndin á ekki að
flytja neinn boðskap eða túlka
neitt ...“
Þessar setningar eru tindar úr
nokkrum umsögnum listamanna og
viðtölum við myndlistarmenn i
sambandi við sýningar. í sumum
þessum umsögnum og viðtölum er
almenningur svo hvattur til að
kaupa þau listaverk, sem um er að
ræða og opinberir aðilar ávitaðir
fyrir, að ekki skuli varið meira fé
til þess að skreyta opinberar bygg-
ingar verkum hstamannanna.
Miðað við tekjur manna yfirleitt
kostar málverk eftir „kunnan“
listamann mikið fé. Ein slík mynd
getur að verði til samsvarað fjög-
urra mánaða til hálfs árs launum
rikisstarfsmanns i meðaliaunaflokki.
Með þeim samanburði er ekki ver-
ið að gefa í skyn að listamaðurinn
fái of mikið fyrir sinn snúð, heldur
eingöngu að ekki sé nema eðlilegt
að kaupandi á meðallaunum vilji
líka fá eitthvað fyrir sinn, og hugsi
sig tvisvar um áður en hann gerir
1 verzlun við listamanninn. Að
minnsta kosti verður honum ekki
láð þótt hann vilji gjarna vita hvað
það er, sem hann ver talsverðum
hluta árslauna sinna til að kaupa.
En hvernig á hann að fá úr þvi
skorið? Þeir fáu hstfræðingar, sem
við eigum, slá yfirleitt úr og i;
bregða fyrir sig óræðum véfréttar-
svörum, en taka ekki beina afstöðu
til neins, nema þá helzt að þeir
leyfi sér að fordæma hlutlæga list,
að minnsta kosti ef viðkomandi
málari eða myndhöggvari er ekki
af kynslóð frumherjanna, þeirra,
sem áunnið hafa sér svo almenna
og rótgróna virðingu og viðurkenn-
ingu fyrir verk sín, áður en list-
fræðingarnir koma til sögunnar, að
. ekki verður dregið úr gildi þeirra
með háfleygum kennisetningum. Og
listdómarar þeir, sem i blöðin rita,
gera yfirleitt það eitt almenningi
til leiðbeiningar að tönnlast á því
. að maður eigi ekki að skilja mynd-
list, allt listrænt hljóti sífellt að
vera afstætt, fólk megi ekki leita
neins sérstaks i verkum listamann-
. anna og svo framvegis. Á stundum
fræða þeir mann þó á því, að við-
komandi listamaður hafi sagt skilið
við þá stefnu, sem hann fylgdi áður,
. og aðhyllist nýja stefnu, og hafi nú
loksins fundið sjálfan sig.
Og listamennirnir sjálfir? Það er
að vísu ekki nema skiljanlegt, þótt
þeir hiki við að leggja dóm á sín
eigin verk — og væri þó enn skilj-
anlegra að þeir hikuðu við að leggja
dóm á verk annara myndlistar-
manna. Sumir þeirra verjast líka
allra „frétta“ ef svo mætti segja,
eða slá úr og i með setningum eins
og þeim, sem vitnað er til í upphafi,
en þeir eru þó nokkrir, sem láta
sig hafa það að gera lítið úr verkum
annara, en að vísu helzt óbeinlínis
eða á þann hátt að fara niðrandi
orðum urn aðrar myndlistarstefnur
en þá, sem þeir sjálfir aðhyllast.
Geta myndlistarmenn þá búizt við
þvi, að almenningur verji stórfé til
kaupa á verkum þeirra? Að hann
verji til dæmis veruJ^egum hluta
árslauna sinna til að prýða híbýli
sin myndlistarverkum, sem hvorki
hann né aðrir mega skilja, sem ekki
mega sýna neitt sérstakt eða túlka
neitt, heldur aðeins að lúta sínum
eigin lögum og lifa sínu sjálfstæða
lifi, óháð öllu nema sjálfu sér?
Því skal ekki dróttað að neinum
myndlistarmanni, að hann geri það
vísvitandi að villa heimildir á verk-
um sínum, eða beiti — mér liggur
við að segja afsakanlegum — brögð-
um vefaranna heimsfrægu, til þess
að kitla hégómagirnd keisaraniðj-
anna, sem ekki þurfa að horfa í
skildinginn. En hitt er vist, að sam-
bandið milli þeirra og almennings
hefur rofnað, hverju eða hverjum
sme um er að kenna, og báðum að-
ilum til ómetanlegs tjóns ... -ykr
P4RTS CHSPEAU
kuldabúfnn
Fröken Theodóra Þórðardóttir er í góðu
skapi. ... Ekki að undra, segir hún! Ég
hef loksins fengið höfuðfat sem ég er
ánægð með. Ég er dökkhærð og með
brún augu svo ég valdi mér Orange-gula
Paris Chapeau kúldahúfu. Ég segi ykkur
stúlkur mínar (cdveg i trúnaði) að í síð-
asta bréfi frá Birgitte Bardotte segir hún
að Paris Chapeau kiddahúfan seljist eins
og plöturnar hans Presley og bað mig að
skila til ykkar að hver kona sem notaði
Paris Chapeau væri smekkleg og listræn.
Amor miöar örvum sínum á þær sem
bera PARIS CHAPEAU
Heildsölubirgðir:
UMBOÐS- 8c HEILDVERZLUN
Laugavegi 178. - Símanc 36844 - 37880.