Vikan - 14.12.1961, Qupperneq 20

Þær höfðu aldrei sézt fyrr og báru
því ekki kennsl hvor á aðra. Það var
aðeins fyrir hendingu að leiðir þeirra
lágu þarna saman — Þernan hafði
komið auga á að autt sæti var við
borðið hiá Maud. og bar sem Sonja
gat bvergi fengið sæti annarsstaðar.
vísaði hún benni þangað. að fengnu
ievfi Maud. Það var allt. og sumt.. Og
nú sátu þær barna. andsnænis bvor
annarri. ðn bess að bafa minnstu
hugmvnd um hve örlagabræðir be!rra
vern samofnír Þær ræddu um bð
blut’ sem nærtækast.ir vorða begar
bannig stendur < •— vpðrið. ems oo'
beð var bann daeinn. bv°rn!» bað
bnfði ve’’ið bað s°m af var baust.inn
bvern!g bað mnnd' ve-rða á nærtunni.
hvernig sumaríð hafði verið Gf til
vill befði samtal beirra aldrei beinzt
inn á aðrar brautir. ef ekki befði
hitzt svo ð. að kona. sem áður hafði
verið gift kunnum listamanni, gekk
frambtð. bar sem þær sðtu.
— Hann hélt. framhið henni. sagði
Maud. nðnast við siðlfa sig. Þá rak
hún hann brntt og krafðist sk’inaðar.
Hún vildi ekki sætta sig við að vera
f'mmta biúlið.
Sonia ieit. um öxl, en bð var bin
umrædda kona begar borfin siönnm.
— Já, það blvf.ur að vera úskemmti-
ieet . . . að i'»ra fimmfa hiúlið. sagði
bún og reyndi að gera súr uno áhuga.
— Hg mundi að minnsfa kostí aidrei
sæt.ta mig við það. sagði Maud. En
bér . . .
■Raddbreimurinn vakti at.hvgli
Soniu. Það var píns og bann fæli í
cpr e!nbveria ðsöku.n. eða þð um-
kvörtun.
— Hg veit bað ekki, svaraði bún
bikarid’ Og bve'-nig ð maður eiein-
lega að fá. úr bví skorið að maður
sé fimmta tvíölið . .. maður er á
armað bor3 aift; af btúlunum?
— Það finnur maður vafataust
fHú+t Hafið bér aifii’ei . . . npi. éa sé
a?i H,5r prnö Hvnrlfj gjff né oninber-
Vna trúlofuð
Sonia r°vndi nð bna1e!ð'> orð bonn-
ar- voru Hfin aðnins aöcrfi iif ; h’áinn
eða hoinf afi Hnnr,; cá-otairlntTa •> tT,in
sá afi ot,itVnn Har triilofnnarTirinn _
var Hað kanncV! Hp.ss vocma afi fnin
+ aiu; sig bess nmkomna að tala oins
Ocr oá som válfUð baffsi? Tffin fann bún
stálf til minmmáttarkenndar voo’na
bess að hún var ekki trúlofuð? Hún
gat að minnsta kosti tekið orð þess-
arar stúlku, sem einskonar hólm-
gönguáskorun — að hún vildi fá úr
því skorið, hvor þeirra væri ham-
ingjusamari.
En Sonja fann ekki hjá sér neina
löngun til að taka áskoruninni.
Hin virtist þó ákveðin í að þvinga
hana til þess. Hún laut fram yfir
borðið, leit fast á hana og mælti af
ákefð og eins og í trúnaði:
— Ég er að vísu opinberlega trú-
lofuð, sagði hún. Samt sem áður get
ég álls ekki talið mig örugga fyrr
en ég er gift — ef ég get Það þá.
Karlmennirnir vilja láta líta á sig sem
sterka og staðfasta, en eru Þó hvorki
sterkari né staðfastari en það, að
maður verður að hafa taumhald á
þeim og stýra þeim að því marki,
sem maður vill ná. Taki kvæntur
maður sér ástmey, þá er hún að sjálf-
sögðu fimmta hjólið — fyrst í stað.
En endist samband þeirra og styrkist,
líður ekki á löngu áður en það er
konan, sem verður fimmta hjólið.
Skiljið þér hvað ég á við? Þegar
reynir á fyrir alvöru, eru það ekki
formsatriðin, eins og hjónavígslu-
skírteinið og hringirnir, sem gilda,
heldur viljafestan. Sú þeirra, sem
gædd er meiri viljafestu, hefur sig-
urinn .. .
— Já, svaraði Sonja. Sennilega er
það þannig. Ég veit Það ekki ...
Hún varð allt i einu gripin af þeirri
óþægilegu kennd, að þessi stúlka, sem
sat þarna andspænis henni, læsi
hugsun hennar eins og af opinni bók.
Vitanlega gat hún ekki neitt um hana
vitað, eða um samband hennar við
Jan, en engu að síður hæfðu orð
hennar í mark af ótrúlegri nákvæmni.
Jan var opinberlega trúlofaður. Og
einhversstaðar í borginni dvaldist sú
stúlka, sem kannski treysti honum
og trúði; hafði ekki hugmynd um að
hún væri þegar orðin fimmta hjólið,
vegna þess að leiðir hennar og Sonju
höfðu ekki enn legið saman.
Engu að síður reyndi Sonja með
sjálfri sér að bera blak af Jan og
þá sér um leið. Jan mundi aldrei hafa
leitað ástar og athvarfs hjá henni, ef
sú stúlka gæti veitt honum þá ham-
ingju, sem hann þráði og átti kröfu
á. Það eitt skar úr um, hvort maður
gat krafizt tryggðar og ástar af öðr-
um, að maður væri sjálfur þess um-
komin að veita fulla hamingju og
uppfyllingu óska hans. Það var óskor-
aður réttur hvers og eins, að mega
öðlast Þá hamingju, sem hann var
borinn til og Jan var þar ekki nein
undantekning — hún sjálf ekki
heldur.
Fyrir það gat hún hvorki ásakað
sig eða Jan, eða afsakað þessa unn-
ustu hans, sem hún þekkti ekki og
vissi ekkert um, annað en það, að
hún hafði hrakið Jan frá sér með Því
að veita honum ekki það, sem var
þó hinn eini eðlilegur tilgangur með
sambandi þeirra, og stóð síðan í vegi
fyrir þvi, að hann mætti verða ham-
ingjusamur með annari, með því að
neita að viðurkenna, að hún hefði
unnið sér til réttleysis. Batt hann
gefnu heiti, svo að honum var sjálf-
um ógerlegt að taka ákvörðun. Þess
vegna bar henni sjálfri skylda til
þess, sú heilaga skylda, sem hverj-
um ber gagnvart þeim, sem hann
ann, að styðja hann og styrkja til
að rjúfa þau tengsl, berjast af öllum
mætti gegn áhrifum hinnar, sem
rændi hann hamingdunni. Þá fyrst,
þegar þannig stendur á, að maður
verður að berjast af öllum mætti
fyrir hamingju þess, sem maður ann
og ann manni, reynir á hvort maður
er þess verður að elska og vera elsk-
aður ... Þar eð Jan var bundinn og
gat ekki tekið ákvörðun, hlaut hún
að taka ákvörðun fyrir þau bæði —
þá ákvörðun, sem ein tryggði ham-
ingju þeirra beggja.
Annars veit ég þetta ekki af eigin
raun, sagði stúlkan, sem andspænis
henni sat. Hingað til hefur mér verið
hlíft við þeirri tilfinningu, að ég væri
fimmta hjólið. En engin stúlka getur
nokkru sinni verið örugg ...
— Hún skrökvar, hugsaði Sonja.
Hún þekkir þegar þá tilfinningu.
Annars mundi hún ekki hafa farið
að ræða þetta af slíkri ákefð við blá-
ókunnugan aðila. Unnusti hennar er
að fjarlægjast hana, enda þótt hún
vilji ekki viðurkenna það fyrir sjálfri
sér.
— En fróðlegt þætti mér að vita,
hvernig þeirri konu er innanbrjósts,
sem tekur mann frá annari, mælti
hún enn. Skyldi henni aldrei koma
það til hugar, að sigur hennar er ó-
tryggur, og að svo geti farið, að hún
verði að horfa á eftir honum til
þeirrar þriðju.
Nú gat Sonja ekki lengur svari
bundizt. — Ef það er einlægur til-
gangur hennar að veita honum þá
hamingju, sem hin gat ekki veitt hon-
um eða vildi ekki, og hún er þess
fullviss að í þvi sé sín eigin hamingja
fólgin, verður hún ekki ásökuð, sagði
hún. Og takizt henni það, þarf hún
ekkert að óttast ... En hiki hún
hinsvegar við að taka upp þá baráttu,
þá er það hún sem bregzt, bæði hon-
um og sjálfri sér.
— Já, sagði hin. Þér hafið eflaust
á réttu að standa. En orð er orð og
heit er heit ...
— Ekki ef það er rofið með því að
vilja ekki uppfylla, eða geta ekki
uppfyllt það, sem í því er falið, svar-
aði Sonja.
Maud ýtti brauðmolunum til á disk-
inum með gafflinum. Þessi ókunna
stúlka var svipgóð og hæversk I
framkomu, en samt sem áður varð
hún vör einhverra óþægilegra áhrifa
í návist hennar. Það var að minnsta
kosti óþægilegt hvernig hún hrakti
öll þau rök, sem hún hafði sjálf lagt
til grundvallar baráttu sinni til að <
halda þvi, sem var hennar samnings-
bundin eign. Raunar gat hún sjálfri
sér um kennt, fyrst hún fór sjálf að
færa þetta í tal Raunar voru Þetta «*
eingöngu fullyrðingar, byggðar á
þeirri blekkingu, að ást og hamingja
væri að einhverju leyti rétthærra í
lifinu en eignarrétturinn — eignar-
réttur konunnar á þeim manni, sem
einu sinni hafði heitbundizt henni og
bar því skylda til að standa við það.
— Elski maður ekki nógu heitt og
einlægt til þess, að vilja berjast til
sigurs fyrir ást sína, held ég að mað-
ur hljóti óhjákvæmilega að glata
þeim, sem maður ann, mælti Sonja
enn. Þá bregzt maður þvi eina, sem
heilagt er í þessu lífi — ástinni.
Maud kipptist við. Unga stúlkan
mælti þessi orð lágt og rólega, en
engu að síður sviðu þau eins og svipu-
högg.
— Ég skil yður víst ekki, reyndi
hún að malda i móinn.
— Ég skil mig víst varla sjálf,
svaraði Sonja og brosti. En við vor-
um að tala um sambandið milli karls
og konu. Ég hef alltaf skilið. Það
þannig, að það væri náðargjöf al-
mættisins, að elska og vera elskaður.
Og sé maður ekki nægilega þroskað-
ur, ekki nægilega heill til að hætta
á allt, leggja al.lt í sölurnar til þess
að vera ástarinnar verðugur, hljóti
hún að ganga manni úr greipum.
Maud leitaði i huga sér eftir ein-
hverjum gagnrökum, en þegar leit
sú bar ekki neinn árangur, varð henni
enn óbærilegra og erfiðara innan-
brjósts. Ósjálfrátt vaknaði með henni
andúð á þessari ókunnu stúlku, sem
veittist þannig að henni með ómót-
mælanlegum ásökunum.
— Munduð þér þá ekki krefjast
eignaréttar yðar, ef þér vissuð að
einhver væri að taka frá yður, það
sem væri yðar eign? spurði hún.
— Ekki ef mér fengi skilizt, að ég
hefði brotið af mér þann rétt, með
því að uppfylla ekki þær kröfur, sem
hann byggist á ... en það er víst
sjaldgæft, að maður geri sér það ljóst, 1
eða vilji viðurkenna það fyrir sjálfum
sér ...
— Þarna sjáið þér ...
— En ef ég fyndi að ég ynni hon-
um ekki lengur á réttan hátt ...
— Réttan hátt? Maud varð áköf.
Orð er orð og heit er heit ... og
réttur er Þó alltaf réttur ...
Maud þagnaði við, því hún fann
að ókunna stúlkan starði undrandi
á hana. Hún leit á armbandsúrið sitt.
— Afsakið, mælti hún við Sonju
og stóð upp. Ég verð að fara. Unn-
ustinn minn biður eftir mér. Hvernig
er það, er ég annars búin að greiða
þerunni? Jú, ég gerði það þegar hún
kom með teið.
Hún reyndi að brosa vingjarnlega,
Þfier bíttust nf tifviljun -
O0 hvorug þeirrn
hafði minnstu hugntgmf
um nð þeer unnu
bnðnr sflma manninum
«
20 VIKAN
1