Vikan - 14.12.1961, Qupperneq 56

\
hann á við þær linnulaust þrávigi,
þar sem stöðugt reynir á andlegt og
líkamlegt þrek hans, þol og harð-
fylgi fram yfir hið ýtrasta, og hann
veit að sú ofraun stendur eins lengi
og hann sjálfur endist. Og þá fyrst
stendur maðurinn berskjaldaður
gagnvart hverri veilu sinni og veik-
leika, þegar hættulegasti freistari
hans í hverri úrslitabaráttu, hin svo-
kallaða „heilbrigða skynsemi“ hvislar
þvi að honum, að fyrr eða síðar hljóti
hann að bila fyrir þjáningum sínum
og þrengingum, sem hann geti tafar-
laust bundið endi á með uppgjöf, eða
flótta og því sé hver stund, sem hann
verst, einungis tilgangslaus lenging
þeirra. Það er þarna, sem markalínan
milli þess mannlega og ofurmannlega
er dregin; slika ofraun stenzt því
enginn nema hann eigi þá karl-
mennsku og heilsteyptu skaphöfn,
sem gerir honum kleift að ganga fram
af sjálfum sér, og verður þó aldrei
samur eftir.
Vafalítið hefur hvorttveggja freist-
að þeirra jafnaldra þessa nótt, upp-
gjöfin og flóttinn, en þeir stóðust þá
freistingu. Eflaust hefur „heilbrigð
skynsemi" hvíslað í eyra þeim; spurt
þá hvort þeir sæu ekki hversu
heimskulegt Það væri að þrauka
þarna yfir félögum sinum dauðum
eða sama og dauðum, og væri Því
öll þeirra barátta til einskis háð;
spurt þá hvers vegna þeir gæfust því
ekki upp, eða freistuðu að bjarga
sjálfum sér á flótta, þar sem ekki væri
örvænt um að þeir næðu til byggða,
svo fremi, sem þeir drægju það ekki
stundinni lengur; að þétta heit þeirra
væri fásinna ein. . .
Þá var skammt til morguns, þegar
þeim Pétri og E'inari barst fyrsta
raunverulega lífsmarkið frá félögum
sínum í skaflinum. Einhver kallaði
og bað fyrir guðs skuld að rofinn yrði
snjórinn ofan af sér, því sér lægi við
köfnun. . .
Við þetta kall var sem álagafjötur
brysti af þeim, tvímenningum. Þeir
fengu ekki einungis tækifæri til at-
hafna, heldur voru þeir nú ekki ein-
ir lengur. Og þó var ef til vill mest um
það vert, að Þessi vökurödd færði
þeim sanninn um það, að ekki hefðu
þeir til einskis þraukað af þessa ógn-
þrungnu nótt.
Pétur þreifaði í skaflinn; þar lá
Þorsteinn ungi örendur og hafði
hnigið ofan á höfuð þeim Bjarna og
Isaki, sem báðir voru á lifi. Hafði
Pétur nú snör handtök og kippti of-
an af þeim líkinu, en Einar kom hon-
um til áðstoðar og reyndi að losa þá
Bjarna og Isak úr hjarngrófinni;
hafði líkamshitinn þýtt frá þeim snjó-
inn fyrst í stað, en föt þeirra síðan
frosið föst niður og máttu þeir sig nú
hvergi hræra og eins var um þá aðra,
sem nú vöknuðu til ráðs og rænu og
beiddust hjálpar er þeir heyrðu að
enn stóðu einhverjir uppi. Tókst þeim
Einari og Pétri að losa þá hvern af
öðrum, sem var þó erfiði mikið, þar
eð eingöngu varð að beita til þess
höndunum, en Þeir hinir veittu þeim
þó lið jafnótt og þeir höfðu sjálfir
verið losaðir og studdir á fætur; þó
kól þá nú báða, Einar og Pétur, mjög
á höndum og fótum við þetta björg-
unarstarf. Þorsteinn frá Kervatns-
stöðum var látinn, eins og fyrr segir,
og annan félaga sinna, Jón frá Ketil-
völlum, fundu þeir látinn í hjarngróf
sinni.
Þegar gránaði af degi gegnum hríð-
arsortann, stóðu uppi þeir tólf, sem
enn voru á lífi; þótt hvorki hefði
veðrinu slotað né dregið úr hríðinni
eða frosthörkunni, var hin langa hör-
munganótt þeirra þó liðm og dagurinn
framundan jók lífsvon og þrótt, jafn-
vel þeim, sem hún hafði harðast leik-
ið. En það var eins og sú óvættur
feigðarinnar, sem fyrst hafði gengið
í slóð þeirra eins og hljóður skuggi
allt frá því er för þeirra að heiman
hófst, og siðan til návígis við þá
hvern og einn eftir að hriðin skall á,
tæki það sem ögrandi storkun við sig,
56 VIKAN
Árni Óla.
Orustan um
Atlantshafið
var háð að verulegu leyti frá
íslandi. f orustunni um At-
lantshafið var teflt um lífs-
hagsmuni fslands. Nú hefir
verið birt bók um orustuna
um Atlantshafið, eftir brezkan
rithöfund, Mclntyre, spenn-
andi frásögn um heiftarlega
atburði, fræðandi, með ítar-
legum landabréfum um þróun
orustunnar. Frásögnin er
byggð á heimildum frá báðum
stríðsaðilum, og birt fimmtán
árum eftir stríðslok, eftir að
menn eru farnir að meta og
vega styrjaldaratburðina frá
hærri sjónarhól en áður, er
heift og hátur líðandi stundar
lituðu frásögn manna. Þetta
er ein af hinum markverðustu
jólabókum safoldar.
Af öðrum toga er spunnin
norska skáldsagan
Silkislæðan
ættarsaga, saga um stolt og
heitar ástir, saga um hryggð,
en einnig um háleita bjart-
sýni, eftir fræga norska skáld-
konu, Anitru.
ISAFOLD
gefur út nú fyrir jólin
yfir 20 bækur.
Biðjið
bóksala yðar um bóka-
skrá ísafoldar.
Viljið þér vera í hópi
vandlátra gefenda um jólin?
ísafold hefur lagt sérstakt kapp á að gera nokkur
sigild nt sem bezt ur
gefenda.
Leikrit
sr. Matthíasar.
Öll leikrit þjóðskáldsins góða, öll
átta leikrit hans í einu bindi, með
ítarlegum formála eftir dr. Stein-
grím J. Þorsteinsson um leikrita-
skáldskap Matthíasar. Skyldu vera
margar bækur eigulegri en leikrit
Matthíasar á jólamarkaðnum í ár?
(Þér getið einnig fengið allar þýð-
ingar sr. Matthíasar á leikritum
Shakespears í bók, sem kom út í
fyrra.
garði vegna vandlátra
íslenzkir þjóðhættir
eftir Jónas Jónasson
frá Hrafnagili.
Dr. Einar Ól. Sveinsson sá um
útgáfuna.
Þetta vinsæla rit, sem er fyrir
löngu þjóðfrægt og komið í hefð-
arsess í íslenzkum bókmenntum
kemur hér í þriðju útgáfu, með
formála dr. E'inars og ítarlegu efn-
isregistri, prentað á ágætan papp-
ír og í vönduðu bandi. Ef segja
má um nokkra bók, að hún sé bók
hinna vandlátu gefenda, þá er það
þessi bók.
Skuggsjá Reykjavfkur
eftir Árna Óla
er Reykjavíkurbók allra landsmanna. Hún er fróðleg, hún er skemmti-
leg, hún er vönduð að frágangi, með fjölda mynda. Kynnið yður þessa
bók, ef þér viljið teljast í hópi hinna vandlátu gefenda.
Nýjar íslenzkar
skáldsögur
Um hvaða bók hefir verið skrifað:
„Þetta er stórfengleg bók um stór-
brotin harmsöguleg örlög, mögnuð
kynngi seið og dul, ófreskri
skyggni, töfrum og skáldlegri
fegurð".
Þetta eru ummæli Sigurðar Ein-
arssonar í Holti um bókina, sem
Ragnar í Smára hefur opinberlega
kallað „bók ársins 1961“, ótviræða
metsölubók, bókina
Sonur minn Sinfjötli,
eftir Guðmund Daníelsson skáld.
Þér lásuð kafla úr þessari bók í
Vikunni síðeist.
Næturgestir,
eftir Sigurð A. Magnússon,
blaðamann.
Fyrsta skáldsaga blaðamannsins
hefur hlotið góðar viðtökur hjá
þeim mönnum, sem gaman hafa
af skáldsögum um lif fólksins á
íslandi.
Rauði kötturinn,
eftir Gísla Kolbeinsson,
er sú íslenzka skáldsagan á árinu
1961, sem ná mun e. t. v. til flestra
lesenda, fyrst og fremst vegna
þess að hún fjallar um ástir og
vín og byltingu á Kúbu. Gisli er
ungur maður, sjómaður I Vest-
mannaeyjum, maður sem skrifar
einkum um atburði, sem hann
hefir upplifað sjálfur.
Ævisögur og ferðaþættir
Isafold hefur á boðstólum að þessu sinni tvær ævisögur og harla ólikar.
önnur, Saga bóndans í Hrauni, eftir Guðmund skáld á Egilsá, er saga
um dugmikinn islenzkan bónda, sem brýzt frá sárustu örbirgð til nægta
á stórbúinu Hrauni í öxnadal. Hér er á ferðinni skáldleg frásögn úr
íslenzku umhverfi. Hin ævisagan er um heitar ástir, já dulmagnaðar
ástir, hrikalegar ástir eins mesta skáldjöfurs 19. aldarinnar ASTIR
DOSTOEVSKYS, eftir frægan rithöfund, Marc Slonim. Þetta er mögn-
uð ævisaga. Ferðabók Isafoldar á þessu ári spanna yfir vítt svið,
Frá Grænlandi til Rómar, eftir Einar Asmundsson, lögmann. Einar er
landskunnur, m. a. sem ritstjóri Morgunblaðsins um eitt skeið, og ekki
síður fyrir ýmsa þætti, sem hann hefir flutt I útvarp.