Vikan - 21.12.1961, Side 17

mikill upp úr svellinu og bau8 ákjósanlegt skjól,
svo vi8 bjuggumst þar fyrir. Eskimóarnir eru snill-
ingar i því að búa sér ból, jafnvel þótt á berangri
sé. SleSanum er velt, svo hann myndar skjólhlif,
skinn breitt á ísinn, svefnpokarnir lagSir ofan á
þaS og sleSafeldurinn svo breiddur yfir allt saman.
Þegar maSur skríSur í svefnpokann, leggur hann
loStreyjuna sina þannig frá sér, aS sem auSveldast
verSi fyrir hann aS komast aftur í hana frosna,
en þaS veitist Eskimóunum hægara fyrir þaS, aS
nefiS á þeim er flatt; viS áttum alltaf á hættu aS
hrufla á okkur nefiS. Brókunum stingur maSur
aftur á móti alltaf undir svefnpokann; þá eru þær
þíSar, þegar til þarf aS taka.
ViS Knud lágum undir okkar sleSa, „Svirinn"
og kona hans undir sinum, þvi aS hún var meS
honum í þessari ferS. ViS sváfum vel um nótt-
ina, lögSum aftur af staS i býti aS morgni, fram-
hjá höfSanum. Og nú urSum viS aS fara gætilega.
og allri hans ætt, sem þar bjó. Majark vildi hafa
sem flesta af ættmönnum sinum í grennd viS sig.
Hann átti oft i erjum og útistöSum; hann hafSi til
dæmis rænt konu annars manns, og einhvern tima
höfSu morS veriS framin innan ættbálksins, sem
ekki hafSi enn tekizt aS fá upplýst. Raunar hafSi
Knud Rasmussen tekizt meS fortölum sinum aS
koma á sæmilegum friSi. En þaS var aldrei aS vita
nema aSvaranir hans gleymdust, og karlarnir þarna
færu aS jafna deilurnar á sinn hátt aftur.
Knud Rasmussen sagSi oft, aS Majark væri öll-
um kostum og göllum búinn. En Knud talaSi lika
alltaf einstaklega vel um alla.
AS þessu sinni urSum viS eingöngu vör þeirra
kosta, sem þetta heljarmenni var búiS. Hann veitti
okkur af mikilli rausn. FVrst voru bornir inn
rostungshreifar, hæfilega morknir og grænleitir á
spikiS. Húsbóndinn glennti sig yfir kjötflykkiS,
sem var fyrirferSarmikiS á kofagólfinu, og lýsti
Sé ísinn bládökkur, er hann ekki heldur. Það er
ekki fyrr en hann fer aS taka á sig mjólkurhvlt-
an blæ, aS honum er aS treysta ef hægt er ekiS.
NýlagSur sjávaris er furSu seigur í sér. Hann svign-
ar kannski undir hundunum og sleSunum en brest-
ur ekki, ef ekki er fariS of hratt, annars er hætta
á aS meiSarnir risti niSur úr bungunni, sem mynd-
ast milli hundanna og sleSans, viS þaS aS isinn
sígur. Og þá er maSur óSara kominn i kaf. ÞaS
er stórhættulegt aS fara niSur um nýlagSan is.
Skörin brotnar æ meir viS hverja tilraun manns
til aS komast upp á isinn, og loks verSur hann aS
gefast upp. Margur hefur drukknaS uppgefinn i
vök eftir langa og árangurslausa baráttu.
ÞaS var þvi áríSandi aS viS ækjum sem hægast.
ViS gengum tveir fyrir og börSum löngum svipu-
ólunum á báSar hliSar, til þess aS hundarnir fréist-
uðust ekki til aS taka sprcttinn meS sleSana á
sléttu og flughálu svellinu. Við höfSum og skutul
í höndum, sem viS stungum í svelliS viS og við.
Fari skutulbroddurinn ekki gegnum isinn, er hann
heldur.
En þetta tók tímann sinn, og stundum urðum
viS aS fara meS löndum undir þverniptu berginu,
eSa eftir mjóum spöngum. Oft urðum við aS létta
hundunum dráttinn eða styðja sleðana, öll fjögur.
Þá varS myrkriS okkur og til mikils trafala. FerSa-
lög i desembermánuði geta orðið manni örðug í
misjafnri færS.
Við náðum þó heilu og höldnu til Netsilik, þar
sera viS hlutum hinar beztu móttökur hjá Majqrk
yfir þvi, aS við hefðum heldur átt aS leita gist-
ingar einhvers staðar hjá öðrum en sér, þar sem
betur væri veitt. Þetta var óþverra matur, sagði
hann. Hann kunni ekki að meðhöndla kjöt sitt
þannig, að það yrði hæfilega morkið og ljúffengt.
Þar að auki voru hreifar þessir af rostung, sem
orðið hafði ellidauður en húsbóndinn rekizt á
hræið, og þá hafði það legið lengi i sólinni og var
ekki Setilegt lengur.
Þegar hann hafði lokið þessari ræðu, reiddi
hann öxi sína til höggs og hjó stóra bita úr flykk-
inu. Við völdum úr þá beztu, en konurnar, sem
sátu í dyngju sinni allsnaktar, fengu þá næstbeztu.
Svo var tuggið og smjattað án afláts, talað og
hlegið, en áður hafði verið hljótt í kofanum.
AS lokinni jiessari krás voru borin inn frosin
æðaregg, og á meðan maður þiddi þau i lófa sér
svo hægt væri að flysja af þeim skurnið, var sagt
frá því sem gerzt hafði síSastliðið vor og sumar,
þegar kliður fuglanna í loftinu var svo hávær, að
enginn heyrði þótt krakkarnir færu að grenja
vegna þess að hundarnir stálu matnum þeirra.
Já, það var nóg um hlátursefni og meir en nóg
að borða. Auk þess fengu hundarnir okkar eins
og þeir gátu i sig látið, svo við héldum kyrru fyrir
annan dag til. Okkur leið allt of vel til þess, að
við hefðum ekki nokkra viödvöl.
En morguninn, sem við ætluðum að leggja af
stað, gerðist atburður sem ruglaði alla okkar ferða-
áætlun, sorglegur atburður þar að auki. Barn nokk-
urt þarna í þorpinu hafði látizt.
Ungt barn, sem lengi hafði ver-
ið svo lasburða, að þvi var vart
hugað lif. FaSir Majarks, hinn mikli
töframaður, Sorqaq, hafði „haldið
barninu lifandi“ á meðan máttur
hans dugði til. En nú höfðu Hel-
andarnir krafizt lífs þess, og hót-
uðu meira að segja að taka lif
margra annarra, ef þeir fengju ekki
þeirri kröfu fullnægt. Þá hafði
Sorqaq hætt að berjast fyrir lifi
barnsins, og lézt það i örmum móð-
ur sinnar.
Barnslíkið var dysjað við venju-
lega athöfn, en að henni lokinni
var öllum bannað að yfirgefa þorp-
ið i fimm sólarhringa.
Þetta kom okkur gestunum ákaf-
lega óþægilega, en okkur var sagt
að litla barnið yrði gætt feiknaorku,
þegar það kæmi I dauðraríkið, og
færi svo, að það gengi aftur, mátti
búast við þungum hefndum af þess
hálfu, ef það rataði aftur heim i
þorp'ið. Þess vegna máttu engin
sleðaför sjást að þvi i fimm sólar-
hringa, en að þeim tíma loknum
mundi sál barnsins halda kyrru fyr-
ir i dauðrarikinu og þurfti því ekki
að óttast neinar hefndir eftir það.
Við áttum því ekki um annað að
velja en dveljast þar sem við vor-
um komin; þessa fimm sólarhringa
höfðum við svo ekkert annað fyrir
stafni en að sitja átveizlur i kofun-
um. Sorgarinnar eftir barnið gætti
hvergi nema i kofanum, þar sem
það hafði átt heima. Fólk hló og át
og sagði sögur. En móðir barnsins
sat ein á bálki sínum og hafði vafið
fötum þess að höfði sér til að heiðra
minningu þess.
Loks liðu þessir fimm sólarhring-
ar, við átum, sváfum og ólum hund-
ana og vorum löt og þung á okkur,
þegar við lögðum af stað.
Það var dimmt, ákaflega dimmt,
því að nú var komið fram yfir miðj-
an desember. Þó sást aðeins roða
fyrir sól um miðjan daginn. Ekki
veittist okkur örðugt að rata, því
að hvit fjöllin bar við myrkbláan
himininn, norðurljósin vöfðu um-
hverfiS dularfuUu skini. „Hvíta-
myrkur“ er þetta stundum kallað.
Maður venst því, og eins að átta sig
á umhverfinu, og okkur sóttist vel
og greiðlega ferðin norður til Etah,
þar sem Qolugta bjó, maðurinn hníf-
lausi.
Ekki var okkur tekið af minni
rausn þar. Qolugta hafði lika ljúf-
meti að bjóða, rengi af Grænlands-
hval í svo stórum lengjum, að þær
þöktu kofagólfið, og var etið bæði
frosið og þitt. Rengið, eins og Græn-
lendingar meðhöndla það, er mesta
sælgæti i heimi. Þar að auki er
það liin hollasta fæða, þrungið fjör-
efnum og hin öruggasta vörn gegn
skyrbjúgi og öðrum slíkum sjúkdóm-
um. Og svo var það frosna hval-
kjötið. Það var lika mjukmorkið,
sumt hafði verið vindþurrkað og
síðan lagt í lýsi. Allt var þetta svo
dásamlegur veizlumatur, að maður
kunni sér ekki magamál. Okkur
gleymdist það algerlega, að við
þurftum að hraða okkur heim og
halda jól. Og það var lika nógur
tími til stefnu. Desember ekki nema
rúmlega hálfnaður, og því ekki nein
ástæða til að kvíða þvi, að við næð-
um ekki heim í tæka tíð. Qolugta
ákvað að efna til sérstakrar kveðju-
veizlu og skreppa eftir frosnum
æðareggjurri, svo hátiðarkosturinn
yrði sem fjölbreyttastur.
Pramhald á bls. 26.
YIKAN 17