Vikan - 28.12.1961, Síða 7

'bekk, bendingu um að koma til sin.
A3 þvi búnu héldu þeir tveir beina
leið til búningsklefa dávaldsins, þar
sem þeir tilkynntu honum, hæversk-
lega en af festu, sem ekki varð mis-
skilin, að honum væri boðið að sýna
kunnáttu sína í aðalstöðvum þýzku
'herlögreglunnar, Gestopo. Arpady
var það fyllilega Ijóst að slikt boð
jafngilti skipun, sem ekki varð
hunzuð. Hann tók því á allri sinni
rósemi, þakkaði boðið eins og hann
kunni bezt, tók af sér vefjarhöttinn,
strauk leiksviðsfarðann af andliti
sér og hélt að því búnu af stað með
sendiboðunum.
HIN þunglamalega og illúðlega bygg-
ing að Andrassy Ut 60 gat varla
haft uppörvandi áhrif á neinn þann
gest, sem gekk þar inn fyrir dyr.
Það var því líkast sem byggingin
:sjálf væri sér þess meðvitandi hve
alræmd og illræmd hún var orðin
meðal almennings, og því væri útlit
hennar og yfirbragð hennar svo
kuldalegt og steinrunnið, valds-
manslegt og jafnvel ekki laust við
grimmd. Arpady fór að minnsta
kosti ekki í neinar grafgötur um
það. Þeir voru ótaldir, Ungverjarnir,
;sem annaðhvort höfðu horfið ger-
samlega inni í þessari byggingu, eða
verið bornir út þaðan sem lifandi
lik, andlega og likamlega þreki
þrotnir eftir hinar hræðilegustu mis-
þyrmingar og pyndingar; hugsun
þeirra gersamlega lömuð, allur lif-s-
kjarkur úr þeim drepinn.
Stormsveitarmennirnir þrír mæltu
ekki orð frá vörum, en bentu
Arpady að ganga inn um dyrnar,
síðan upp stiga og inn gang að dyr-
um með miklum vængjahurðum; þar
"vísuðu þeir honum inn i skrifstofu
með þykkri ábreiðu á gólfi. Þar sat
-von Struckel stormsveitarforingi
bak við stórt skrifborð innst við
gafi, laut yfir skjöl nokkur og virtist
önnum kafinn.
Arpady svipaðist um i þessuiy
viða sal. bar sem ekki var um að
væða aðra lýsingu en daufan bjarm-
Þeir náðu ekki orði upp úr
Arpardy með hinum venju-
legu pyndingaaðferðum, en
þar kom að stormsveitar-
foringinn fann lykil að
honum.
ann frá litlum lampa á skrifborði
stormsveitarforingjans. Hlerar voru
fyrir öllum gluggum. Dávaldurinn
skildi þegar, að þetta þénaði allt
sínum ákveðna tilgangi og var fylli-
lega rökrétt frá sálfræðilegu sjón-
armiði — þeim tilgangi að vekja
óhug og ótta með hverjum manni.
Og hann varð að játa, að hann var
siður en svo ónæmur fyrir þeim
áhrifum, frekar en aðrir.
Þarna stóð ungverski dávaldurinn
drykklanga stund, sem honum þótti
eilífðarlöng, en óttinn og vonin
börðust um yfirráðin i huga lians.
Hann kannaðist við von Struckel
stormsveitarforingja af orðspori,
vissi að hann var bæði alræmdur
og illræmdur. En hve mikið vissi
hann? Ef til vill vissi hann alls
ekki neitt. Kannski var hann ein-
ungis að dorga. Kannski var það
líka allt annað, sem gerði að dá-
valdurinn var kallaður á hans fund.
Loks hagræddi stormsveitarfor-
inginn skjölunum af ýtrustu ná-
kvæmni og lagði þau frá sér. Skrúf-
aði hettuna á sjálfblekunginn, hægt
og rólega og virtist þá fyrst veita
því athygii að Arpady var þarna
staddur. Án þess að mæla orð benti
hann dávaldinum að talca sér sæti
á stól, en reis sjálfur úr sæti sínu
og tók að skálma aftur og fram um
gólfið með keyri í höndum. Öðru-
hverju skipti hann um hönd á keyr-
inu, eins og hann ætti örðugt með
að halda ró sinni, skálmaði án afláts
fram og aftur um hinn víða sal, unz
hann nam skyndilega staðar frammi
fyrir Arpady dávaldi og hvessti á
hann augun. „Herra Arpady,“ sagði
hann, „ég ætla ekki að vera með
neinar vifilengjur. Við vitum allt
um yður.“
„Einmitt það,“ svaraði dávaldur-
inn og þvingaði sig til að brosa. „Þá
er líka allur vandinn leystur.“ Hann
lét sem hann hygðist risa á fætur.
„Sitjið kyrr!“ öskraði von Struc-
kel. „Þér eruð ekki að sýna á leik-
sviðinu í þetta skiptið.“ Hann gekk
að skrifborðínu, nam staðar á bak
við það og starði illúðlega á dávald-
inn ungverslca. „Okkur er kunnugt
um það, að þér hafið samband við
fjandmenn okkar. Okkur er einnig
kunnugt um það, að þér hafið með
dáleðislubrögðum yðar, aflað upp-
lýsinga hjá fólki, sem er á okkar
vegum. Og loks er okkur kunnugt
um að yður hefur tekizt að koma
þeim upplýsingum í hendur njósn-
urum Bandamanna.“
„Og hvernig í ósköpunum fóruð
þér að þvi að,komast að þessu öllu
saman?“ spurði Arpady, sem lézt
verða næsta undrandi og brosti sínu
frægasta leiksviðsbrosi.
„Já, þér viljið gjarna fá að vita
hvernig við fórum að þvi?“ varð
þýzka stormsveitarforingjanum að
orði. „Jú, það get ég sagt yður. Frú
Letitzer mundi eftir á nokkrar af
þeim spurningum, sem þér höfðuð
lagt fyrir hana, þegar þér dáleidduð
hana í samkvæmi nokkru i Halsz
í vikunni sem leið.“
„Einmitt það,“ varð Arpady að
orði og leiksviðsbrosið hvarf af
vörum hans. Frúin hafði verið ein
af þessum auðveldu og fljótsigruðu,
sem dávaldar kunnu aldrei að var-
ast um of. „En,“ mælti dávaldurinn
og leit á stormsveitarforingjann,
„upplýsingar þær, sem hún lét mér
í té, voru þær i alla staði réttar
og áreiðanlegar?“
„Þvi miður, já,“ svaraði storm-
sveitarforinginn. „Og nú viljum við
vita hvert þér komuð þessum upp-
lýsingum og hvernig, og hverjir
veittu yður þar aðstoð. Við viljum
fá að vita nauðsynleg nöfn, bæði
á mönnum og stöðum. Og ...“
stormsveitarforinginn leit á hann og
glotti við tönn, „þér veitið okkur
þær upplýsingar."
„Það efast ég um,“ svaraði dá-
valdurinn.
„Ég efast hinsvegar ekki um það,“
sagði von Struckel. „Þér getið til
dæmis byrjað á því að segja rétt
til yðar eigin nafns. Ég geri ráð
fyrir að Arpad Arpady sé aðeins
gervinafn, sem þér notið í starfi
yOar.‘-
„Já, réttu nafni heiti ég að sjálf-
sögðu David Cohen.“
Þjóðverjinn reiddi keyrið til
höggs og lauzt dávaldinn ólinni á
miðjan handlegg. Dávaldurinn
kenndi svíðandi sársauka, einbeitti
hugsuninni að handlegg sér eitt
andartak og var óðara horfin öll
tilkenning. Slík sjálfsefjun var orð-
in honum svo auðveld, að hann gat
gripið til hennar hvenær sem var
og hann vildi. Það vissi stormsveit-
arforinginn að sjálfsögðu ekki, og
gerði sér því ekki grein fyrir, að
sársaukinn mundi ekki reynast jafn
biturt vopn gagnvart honum og öðr-
um.
„Við vitum,“ mælti von Slruckel
enn, „að þér heitið Lawrence
Meszaros réttu nafni. En það skiptir
ekki svo miklu máli í þessu sam-
bandi. Það eru önnur nöfn, sem við
ieggjum mun meiri áherzlu á að
vita.“
Þjóðverjinn tók sér sæti á bak
við skrifborðið og virti dávaldinn
fyrir sér nokkur andartök, ekki
beinlinis óvingjarnlega. „Þér eruð
ekki neinn viðvaningur þegar um
viljastyrk e-r að ræða,herraArpady,“
mælti hann. „Það er ég í rauninni
ekki heldur. Við getum komizt
þannig að orði, að við séum báðir
í sama bát hvað það snertir, enda
þótt við róum sitt í hvora áttina.
Þér eruð listamaðurinn, ég visinda-
maðurinn. Þér gerið yður leik að
þvi, að gera vilja annara yður undir-
gefinn, og hagnýtið yður það vald
þannig að aðrir hafi skemmtun af.
Ég brýt vilja annara til undirgefni
í þágu þeirrar stjórnmálastefnu,
sem ég berst fyrir. Yður er viljinn
leikfang, mér er hann tæki. Þér
vinnið sem einstaklingur og öðrum
óháður, eins og allir sannir lista-
menn — ég hef hinsvegar að bak-
hjarli voldugustu þjóð i heimi, hið
göfugasta og hreinasta kyn og þá
öflugustu hernaðarvél, sem sögur
fara af.“
„Ég veit það,“ svaraði Arpady
þurrlega og leit beint framan í
stormsveitarforingjann. „Þið eruð
allir ofurmenni!"
„En það eruð þér liinsvegar ekki,“
hreytti von Struckel út úr sér. Hann
virti dávaldinn enn fyrir sér, veitti
því athygli að hann var í rauninni
mun lágvaxnari en hann hafði virzt
á leiksviðinu, að hann var farinn
að gerast nokkuð feitlaginn og hár
hans tekið að grána við gagnaugun.
„Það verður hvorki langt verk né
örðugt að brjóta yður til lilýðni,“
varð honum að orði um leið og hann
þrýsti á rofa á skrifborðinu, sem
kallaði aðstoðarmenn hans á vett-
vang þegar með þurfti.
Klefi sá, scm þeir vörpuðu Arpady
í, var bæði lágur og þröngur. Storm-
sveitarmennirnir þrír, hinir sömu
og sótt höfðu hann inn í búnings-
herbergið undir leiksviðinu, fylgdu
hö'num þar inn og lokuðu dyrunum.
Arpady veilti þvi athygli hve hund-
leiðir þeiv virtust orðnir á þessu
ö.llu saman.
Einn af þeim gekk skeefi nær
Arpady, og án þess að bregða leið-
indasvipnum hið minnsta, rétti hann
út arminn og rak dávaldinum svo
þungt högg á munninn, að hann féll
aftur á bak i fangið á öðrum storm-
' sýeitarmanni, en sá íiratt honum
,til og rak honum fyrst högg fyrir
bringspalirnar og síðan sitt á hvorn
Framháld á bls. 30.
▼ÍKAN 7