Vikan - 04.01.1962, Qupperneq 39

„Vegna snúningshraðans finnst
enginn titringur eða sarg í tönnun-
um, en þaS er mikill hluti óþægind-
anna — titringurinn. En vatnskæl-
ingin kælir að sjálfsögðu tönnina,
en hitinn er líka hluti af sársauk-
anum.
Hann'var einmitt að bora i tönn
á lítilli 7 ára teipu, sem sagðist heita
Ásrún Sigurðardótlir. Hún hélt á
tannkremstúhu i hendinni á meðan
og frá henni heyrðist ekki minnsta
hljóð.
— Er þetta sárt, Ásrún, spurði
ég, og auðvitað gerði ég það sama
og allir tannlæknar, sem einhverja
sjálfsvirðingu hafa, að ég spurði á
meðan læknirinn var með báðar
liendur uppi í henni, spegil og heil-
an rafmagnsbor.
Hún gat því hara hrist höfuðið
örlítið og sagt:
„Ei.“
— Ekki neitt?
„Ei.“
Næstur á pínuhekknum var Sverr-
ir Karlsson, 7 ára. Hann kom í fyrsta
sinn, en var mömmulaus. Kom al-
einn, kaldur og ákveðinn. Á meðan
Uifar var að skoða hann, spurði ég
hvernig ástandið væri i tannamálum
harna, svona yfirleitt.
„Það verður að segja að það er
heldur lélegt. Flest eru með þriðju
eða fjórðu hverja íullorðinstönn
skemmda. Það er dálítið misjafnt,
og fer stundum alveg eftir bekkjum.“
— Hvernig má það vera?
„J ú, það þarf ekki nema einn gikk
í hverri veiðistöð. Ef eitt barn í
bekknum hefur meiri auraráð en
venjuiegt og eðliiegt er og horðar
meira af sæigæti, þá smitar það út
frá sér og endar með þvi að hinir
krakkarnir falla í sömu gryfjuna.“
— Það er þá fyrst og fremst sæl-
gætið, sem skemmir tennurnar i
þeim?
„Já, allur sykur, — og svo fer
náttúrulega mikið eftir því hvernig
þau hirða tennurnar."
— Þú leggur þeim iífsreglurnar
með að hursta þær reglulega, heyri
ég. Mælirðu með einhverju sérstöku
i þvi sambandi?
„Ég vil helzt að þau komi til min
með tannhurstana sína, svo ég geti
skoðað þá, þvi þeir eru mjög mis-
jafnir að gæðum. Svo er heldur alls
ekki sama hvaða tannkrem þau
nota.“
— Það er misgott ... ?
„Já, mjög svo. Það er t. d. mjög
mikið atriði að tennurnar fái sem
mest af efni, sem kallast flúor. Ég
hefi mikinn áhuga fyrir þvi að öll
barnaskólabörn i Kópavogi verði
sprautuð með því. En þetta efni er
líka i sumum tegundum tannkrems,
en misjafnlega mikið. Það fæst t. d.
tannkrem, sem heitir Ammident, og
hefur mikið af þessu efni. Ég mæli
eindregið með því. Annað heitir
Castella og er einnig ágætt. Eitt
heitir Crest og hefur það hæsta
flúorinnihald, sem ég veit um. Gall-
inn er bara sá að sú tegund fæst
ekki hér á landi ... sjáðu nú hann
Sverri hérna, hvort hann er ekki
búinn að fá finan jaxl hjá mér.
Svona karlinn, nú ert þú búinn.“
Næst voru systkin, Málfríður Jóns-
dóttir og Sigurður hróðir hennar.
— Hefirðu komið hingað áður,
Friða?
„Já.“
— Fannst þér það nokkuð vont?
„Nei.“
— Ertu nokkuð hrædd?
„Nei.“
— Alveg viss ... ?
„Já ... en ...“
— En livað?
„Ég er hara með hróður mínum.
Hann á að fara til tannlæknisins.“
Þá skildi ég af hverju hún var
ekki lirædd.
En hann settist í stóiinn eins og
sönnu karlmenni sæmdi, hreyfði
sig ekki allán tímann og kreppti
ekki einu sinni liendurnar utaii um
stólarmana, eins og ég gerði í gamla
daga. Ég hafði húizt við liljóðum,
tárum og hamagangi, þegar ég kom
inn, en í rauninni var þetta eins
og i kirkju — ró og friður. Þarna
komu syndaselirnir inn — nýhúnir
að kyngja siðustu karamellunni —
lofuðu iðrun og yfirbót — fengu
syndakvittun, viðgerð og fyrirmæli
um sykurlaust líferni —og fóru svo
fagnandi út með uppgerðar mublur,
beint út í næstu húð ...
En ég birti ekki fleiri skritlur af
tannlæknum. G. K.
Heimur Ramsesar II.
Framhald af bls. 11.
verzlunarmanna, er ráku viðskipti á
eigin ábyrgð. Voru sumir þeirra lágt
settir skrifarar og prestar. Þá voru
kaupmenn, veitingamenn, arkitekt-
ar, listamenn, verkfræðingar tónlist-
armenn, læknar og líkþvættir. Næst
ber svo að telja óbreytta hermenn,
sjómenn og þræla þá, er unnu að á-
ætlunum í sambandi við byggingar.
Sökkul pýramídans mynduðu hinir
átthagabundnu, stritandi smábændur.
Enginn veit í rauninni hvernig hlut-
skipti þeirra var, því þeir létu engar
skýrslur eftir sig.
Sennilega trúðu allir Egyptar því
að Ramses væri guð, þó líklega að
herbergisþjóni hans Imjög göfugum
liöiðingja) undanteknum. En trúði
faraó því sjálfur? Hvaö getur freraur
vt-rið mannlegt en aö g.ingast upp 'ið
undirlægjukenndu viðhorfi gagnvart
manni sjálfum, ekki sízt þegar allur
heimurinn hallast að því? Hvert orð
Ramsesar gilti sem óhagganlegur
lagabókstafur. Hann átti vald á lífi
og dauða hvers kvikindis í Egypta-
landi og einnig í þeim hlutum Núbíu
og Asíu, sem hann þekkti til, enda
var haft fyrir satt, að hann ætti allt
og alla, sem hann náði að líta aug-
um. Hann stjórnaði ekki einungis
heimsveldi sínu, heldur átti hann það.
Hugsaðu þér bara að þú ættir Amer-
iku, eða jafnvel allan heiminn eins
og hann leggur sig. Að hugsa sér, ef
þú ættir hann allan sjálfur og gætir
farið með hann eftir vild þinni.
Hvernig sem þér þóknaðist að með-
höndla hann á braut hans frá degi
til dags, — með valdi þinnar guðlegu
forsjónar, með grimmd, eyðingu eða
beinlínis eftir stundarduttlungum þín-
um — væri ekki gert ráð fyrir öðru
en lýðurinn hneigði sig og þakkaði
þér fyrir, og lofaði þig auk heldur
sem guð. Allt þetta ætti að vera nægi-
legt til rugla þig i ríminu.
Sé hægt að líkja egypzka samfé-
laginu við einstakan pýramída, voru
trúarbrögð þess engu likari en hinu
óreglulega, geysistóra og skuggsæla
Karnakhofi. Lýðurinn var upptekinn
við töfrakenndar trúariðkanir eftir
nákvæmum siðareglum. Landið mor-
aði beinlínis í goðverum með dýra-
höfuð; nægir í því sambandi að nefna
ástargyðjuna Haþor, sem var með
kýrhöfuð, vizkuguðinn Þóþ, er hafði
höfuð sem ibisfugl og Anúbis með
sjakalahausinn, vörð hinna dauðu.
Furðulegust af öllu þessu virðist þó
meinloka sú, er Egyptar gengu með
í sambandi við „vestrið"; en hjá þeim
táknaði það dauðann. Faraó og gæð-
ingar hans gátu átt það til að eyða
meirihluta ævi sinnar og tekna til
framkvæmda, sem við látum grafar-
anum eftir. Er ekki hugsanlegt, að
í slíku andrúmslofti hafi sjálfur
Ramses legið andvaka og beðið þess
að dagaði? Sennilega hefur hann
sofið eins og steinn. Viðtekinn ótti
verður vanabundinn og er því ekki
mjög afleitur, og hjátrúin getur róað
menn i skapi.
Trú E’gypta sá fyrir því, að Ramses
gat gert sér góðar vonir um að öðl-
ast vist í einhvers konar himnariki,
sem náði allt frá undirheimum upp
til stjarnanna. Áletrununum á graf-
hýsunum var fyrst og fremst ætlað
það hlutverk að koma mönnum
klakklaust gegnum réttarhöld dauð-
ans og framhjá dómstóli Ósírisar,
konungs undirheima, en okkur virð-
ast þær lítt skiljanlegar og mjög mót-
sagnakenndar. Auk þess eru graf-
hýsin sjálf harla dularfull. Allir hafa
heyrt getið um Keopspýramidann
mikla og línur hans, en grafhýsin frá
dögum Ramses eru gerð á allt annan
veg. Þau voru höggvin djúpt niður
í kletta, innsigluð eilífri lokun. En
flest þeirra, þar á meðal gröf Ramses-
ar sjálfs i Konungadalnum, hafa fyrir
löngu verið rofin, rænd og látin auð.
Þar verður lítils enduróms vart frá
öðrum heimi.
Dauðadýrkunin er ennþá ráðgáta.
Margar þjóðir aðrar hafa iðkað hema,
en engin svo ákaflega sem Egyptar
hinir fornu. Gröf Tútankamens er
gott dæmi um þetta. Skömmu eftir að
„Tút konungur hinn gamli“ var lagð-
ur til hinztu hvíldar, átján vetra að
aldri, gerðu grafarræningjar tilraun
til að ráðast inn á hann. Eitthvað
varð þó til þess að fæla þá frá og
síðan fékk grafhýsið að vera í friði
i 3,000 ár, enda þá talið týnt og tröll-
um gefið. Fornfræðingarnir, sem
hittu á það að lokum, fundu innsigl-
aðan klefa djúpt niðri i kletti, stút-
fullan af einhverjum íburðarmestu
húsgögnum, sem nokkru sinni hafa
sézt á jörðu. 1 klefanum miðjum stóð
helgiskrín eitt. Innan í því var komið
fyrir öðru, innan i því aftur hinu
þriðja og innan í því þriðja var svo
fjórða skrínið. Öll voru þau ríkulega
skreytt. Fjórða skrínið innihélt stóra
líkkistu, er búin hafði verið til úr
hellu af gulu kvarzi. Var hún með
loki úr rósrauðu granít og gyðju-
myndir stóðu vörð á fjórum hornum
hennar. Innan í þessari kistu var önn-
ur minni, og var sú öll gulli drifin.
Innan í þeirri kistu var svo sú þriðja
greypt gulli og gleri og auk þess
skreytt blómsveigum. Blómin höfðu
meira að segja haldið lit sínum. Þessi
kista hafði að geyma hina fjórðu, og
var sú úr skíru gulli. Á loki hennar
voru einnig blómsveigar, og auk held-
ur stytta af drengkónginum, liggjandi
í makindum á gullsæng. 1 kistu þess-
ari lá smurlingur Túts konungs. Bar
hann fyrir andliti sér grímu úr gulli,
og voru augun gerð úr hrafntinnu.
Hinn konunglegi skrokkur var sveip-
aður tignarklæðum og hafði verið
smurður og kolsviðinn með bruna
innvortis.
Smurlingur Ramsesar hefur einnig
komið okkur fyrir augu, eða réttara
sagt til Karirósafnsins, en sú ferð
vakti ekki eins mikla athygli og var
öllu óþægilegri en för Túts inn i nú-
tímann. Um hálfri annarri öld — sem
er naumast meira en andartak í eg-
ypzkri sögu — eftir dauða Ramsesar,
var gröf hans, sem talin var óvinn-
andi, rænd af einhverjum djörfum
friðarspillum þess tíma. Að bófunum
á brott gengnum kom á vettvang
flokkur árvakurra trúmanna, nokk-
urskonar guðhræddar kirkjugarðs-
rottur. Þeir vildu vernda smurling
Ramsesar, sem enn var óskemmdur,
og fluttu þrisvar með mikilli leynd
til nýrra felustaða. Að lokum skildu
þeir við hann í hellisskúta nokkrum
ásamt tylft annarra andaðra faraóa.
Fyrir hérumbil hundrað árum síðan
uppgötvuðu ræningjar nokkrir helli
þennan og notuðu hann bæði sem
samkomustað og til geymslu á sparifé
sínu. Árið 1881 voru stigamenn þess-
ir staðnir að verki, er þeir voru að
selja skartgripi nokkra, er prýtt
höfðu umbúðir er smurlingar höfðu
verið vafðir utan með. Er þeir höfðu
verið pyndaðir hæfilega, vísuðu þeir
fornfræðingunum leiðina að markinu
— jarðneskum leyfum Ramsesar.
Við litum um öxl niður í hin hyl-
djúpu huldu göng áranna, skyggnumst
inn í týnda veröld Ramsesar mikla, að
sjáum — já, hvað sjáum við? Dýrð-
ina, stritið, þröngsýnina, drambið og
um leið dýptina, sem að baki liggur.
Drottnara, sem hafa verið algerlega
einvaldir í ríkjum sínum, er sérlega
erfitt að dæma. Þá skortir bæði vini
og keppinauta, sem hægt er að taka
tillit til. Þeir þurfa jafnvel ekki ann-
að en að láta sig dreyma um dýrðina
til að framkalla hana. Meira en öld
eftir dauða Ramsesar minntust dug-
legir faraóar hans með því að taka
upp nafn hans. Sagnirnar um hann
eru ódauðlegar.
Þær lifa jafnvel undir öðrum nöfn-
um. Egyptar voru vanir að ávarpa
faraóa sína á óbeinan og torskilinn
hátt, og táknaði það lotningu. Sjálft
orðið faraó þýðir til dæmis einfald-
lega „stórt hús“. Meðal margra nafna,
sem Ramses bar sjálfur, var User-
maatre. Það var skorið á fótstall
geysistórrar styttu, er stóð í graf-
musteri hans í Þebu, en er nú hrunin.
1 munni Grikkja varð þetta nafn
síðar að „Ozymandius", og getur
skáldið Shelley þess í einu Ijóða
sinna.
Réttir úr súrmjólk o. fl.
Framhald af bls. 14.
Engiferkökur.
500 g hveiti, 500 g sykur, 200 g
smjörlíki, 2 egg, 1 msk. rjómi,
15 g pressuger, 1 tsk. natron,
IY2 tsk. negull, 1 msk. engifer.
Myljið saman hveiti og smjörlíki
og setjið allt í. Gerið hrærist út i
örlitlu af sykrinum. Hnoðið deigið
og búið til úr því stóra rúllu. Látið
hana bíða um stund og skerið hana
siðan niður í þunnar kökur. Bakið
þær við meðalhita.
Súkkulaðikaka.
60 g smjörlíki, 7 teskeiðar sykur,
4 tsk. kakaó, 1 eggjarauða, 1
eggjahvíta, 24 stk. ferkantaðar
kexkökur, sterkt kaffi.
Ilrærið saman smjörl., sykur,
kakaó og eggjarauðu. Stífþeytið
eggiahvituna og setjið hana í. Dýfið
kexinu sem snöggvast niður í kaffi.
Setjið síðan eina röð af kexi og eina
af súkkulaðikremi á vixl þar til
kexið þrýtur. Efsta lagið á að vera
krem. Skreytið kökuna með möndl-
um að ofan.
VIKAN 39