Vikan - 19.05.1966, Qupperneq 33

Zhivan reyndi einu sinni ennþá
að þagga niður í honum, lofaði að
hann skyldi ná í foringiann strax
um morguninn, og þá yrði honum
örugglega gefið vatn, ef hann vildi
leysa frá sk|óðunni; hann yrði að
vera rólegur þangað til. En Lazar
gleymdi þessu eftir nokkur augna-
blik og byrjaði að veina aftur.
— Zhivan, ég særi þig, í guðs
nafni . . . Ég brenn! Vatn! — Vatn!
Hann tönnlaðist á þessum orðum,
aftur og aftur, eins og barn, rödd-
in hækkaði og lækkaði með ójöfn-
um andardrætti hans.
Unga konan sat á rúmstokknum,
skjálfandi og glaðvakandi, eins og
hún skynjaði ekki umhverfi sitt eða
sinn eigin líkama. Hún var yfir-
buguð af einhverjum ótta, einhverju
sem hún hafði aldrei áður þekkt,
einhverju sem hreif hana með sér
og var eitthvað í tengslum við stun-
ur og óp fangans og örmagna
þreytu og svefns mannsins sem lá
við hliðina á henni.
Það hafði stundum komið fyrir
hana þegar hún var barn og gat
ekki sofið, stundum á vorin og
haustin, að hún vakti allar næturn-
ar og hlustaði eftir hljóðum utan-
áð, hávaða í storminum þegar hann
hvein í reykháfnum, eða hliði sem
ekki var lokað og skelltist alla nótt-
ina. Sem barni fannst henni þessi
hljóð hafa einhverja sérstaka þýð-
ingu, að þetta væri lifandi verur
sem væru að berjast móti einhverju,
kjökrandi og stynjandi.
Hún hugsaði með sér hve dá-
samlegt það væri ef hún gæti full-
vissað sig um að þessar stunur og
óp sem hún heyrði nú, hér í þessu
ömurlega þorpi, í sinni eigin hjóna-
sæng, væru ekki alvarlegri en næt-
urhljóðin sem héldu fyrir henni
vöku á æskuárunum, að þetta væri
aðeins draumur.
En hún heyrði stöðugt erfiðan
andardrátt mannsins sem kvaldist
af hitaveikinni og sárum þorsta,
heyrði orðin sem hann gat með
miklum erfiðleikum stunið upp.
— Vatn, vatn! . . . Ó — ó — ó!
Varðtími Zhivans var á enda og
annar tók við. Samt heyrðist band-
inginn alltaf grátbiðja um vatn, en
hljóðin urðu æ veikari. Unga kon-
an sat stöðugt á rúmstokknum,
hlustaði eftir hverju hljóði úr kjall-
aranum og hugsaði með sér hvern-
ig hún ætti að reyna að skilja þetta
fólk og líf þess. Allt sem hún vissi
um það var að öðru megin var
herlögreglan og hinum megin stiga-
mennirnir (fórnardýr sömu óham-
ingjunnar), sem börðust án misk-
unnar. Henni fannst hún vera
klemmd milli þessara tveggja afla,
pínd til dauða af sorg og meðaumk-
un.
I marga mánuði hafði mikið ver-
ið talað um Lazar í Sokolac. Hún
hafði heyrt hryllilegar sögur um
grimmd hans, hvernig hann píndi
á hryllilegan hátt bændurna, sem
ekki vildu hlýða honum. Hann skaut
hermennina úr lögregluliðinu, þeg-
ar hann náði til þeirra, fletti þá
klæðum og skildi þá eftir nakta á
götum og troðningum; og nú var
hún vitni að því hvernig hermenn-
irnir borguðu honum f sömu mynt.
Gat þetta haldið þannig áfram?
Henni fannst að allt þetta fólk
væri að flýta sér að einhverju botn-
lausu hyldýpi, þar sem allir týndu
lífinu á dimmri nóttu eins og þess-
ari, dæmdir til að sjá aldrei birtu
næsta dags, farast í blóði og þorsta
og ógurlegum hörmungum.
Það hvarflaði að henni að vekja
bónda sinn, biðja hann um að
bægja frá sér þessum ógnum með
brosi sínu, og segja að þetta væri
aðeins vondur draumur. En hún gat
ekki hreyft sig, gat ekki vakið
manninn sem svaf, en sat grafkyr
á rúmstokknum, rétt eins og maður-
inn við hlið hennar væri liðið lík.
Hún fór að hugsa um að lesa bæn-
irnar, sem henni voru kenndar í
æsku, en þær bænir tilheyrðu liðn-
um tíma og veittu henni enga ró.
Henni fannst sem fanginn í kjall-
aranum myndi stynja til eilífðar og
maðurinn við hlið hennar aldrei
vakna framar.
Loksins dagaði. Konan þorði
varla að trúa sínum eigin augum,
þegar hún sá morgunskímuna læð-
ast yfir vegginn, á sama stað og
hún hafði horft á geisla morgun-
sólarinnar leika sér ávallt áður.
Ef hún hlustaði vel gat hún enn-
þá heyrt stunur bandingjans, en nú
voru þær eins og í fjarska. Blóts-
yrðin og svardagarnir heyrðust ekki
lengur, aðeins dauft ó — ó — ó — ó,
með löngu millibili.
Þótt dagsljósið væri óðum að
fylla herbergið gat konan • ekki
hreyft sig, hún hafði engan mátt til
þess. Hún var stirð í öllum limurn,
sat á rúmstokknum með hönd undir
kinn og tók ekki einu sinni eftir
því að maðurinn hennar var vakn-
aður.
Hann opnaði úthvíld augu sín og
horfði á ávallt bak konu sinnar og
mjólkurhvítan hálsinn.
Á því augnabliki sem svefnmóð-
an yfirgaf augu hans, fylltist hann
ósegjanlegri gleði sem flæddi yfir
hann eins og mjúkar, hlýjar öldur.
Hann langaði til að kalla á hana,
syngja nafnið hennar, en hætti við.
Brosandi reis hann upp við dogg,
án þess að gefa frá sér nokkurt
hljóð, reisti sig upp á vinstri olbog-
ann, tók um axlir hennar með
hægri handleggnum og dró hana
niður að sér.
Konan veitti snögga mótspyrnu,
en það var árangurslaust. Henni
fannst þetta óvænta og ómótstæði-
lega faðmlag óþolandi. Henni
fannst það ganga guðlasti næst að
yfirgefa svo fljótt og auðveldlega
og án allra skýringa ógnir nætur-
innar, sem hún hafði upplifað ein
í angist sinni. Hana langaði til að
halda aftur af honum, segja að
það væru til hryllilegir hlutir, sem
þau þyrftu að tala um, það væri
ekki hægt að gleyma þeim svo
auðveldlega. Bitur orð voru komin
HARÞURRKA HEIMILANNA
EINKAUMBOD:
I. GUÐMUNDSSON & CO. H.F. REYKJAVÍK
VIKAN 20. tbl. gg