Vikan - 11.01.1968, Page 48

JOHNSON
GENGUR ILLH
AÐ LEYSA
S-AMERÍKU-
MÁLiN
Nýlega sátu tuttugu amerískir utanríkis-
ráðherrar á ráðstefnu í Buenos Aires, höfuð-
borg Argentínu. Nokkur mál voru á dag-
skrá, meðal annars það að blása lífi í OAS
(samband Ameríkuríkjanna), og árangur
var sá sem allir höfðu búizt við — enginn.
Að vísu náðist samkomulag um eitt atriði:
að forsetar Amerikuríkja skyldu hittast í
Punta del Este í Uruguay. en ákveðinn fund-
ardag gátu utanríkisráðherrarnir tuttugu ekki
komið sér saman um.
Fáir hafa trú á því að forsetarnir hafi
betri erindislok en utanríkisráðherrarnir.
Forsetafundurinn 1956 varð því sem næst
árangurslaus.
Það eru efnahagsmálin, sem mestu skipta
í allri Rómönsku-Ameríku. Verðbólga, skort-
ur á fjármagni til framkvæmda og menntuðu
fólki, fólksfjölgunarsprenging, sem virðist ó-
viðráðanleg eru nokkur helztu vandamálin,
og þó mörg eftir ónefnd.
Bandaríkin hafa lýst sig fylgjandi þeirri
hugmynd að koma á fót rómansk-amerísku
markaðabandalagi, en vilja ekki veita ákveð-
in loforð um fjárhagslegan stuðning til langs
tíma. Og það er efnahagsleg aðstoð, sem van-
þróuðu ríkin sunnan við Bandaríkin þurfa
á að halda. Eftir þrjátíu ár er búizt við að
fólksfjöldinn þar verði kominn upp í sjö
hundruð milljónir!
Á ráðstefnunni í Buenos Aires var fyrst
og fremst rætt samstarfið innan OAS. John-
son forseti vill hleypa nýju lífi í sambandið,
þannig að það komi einhverju í verk. Þess
vegna vill stjórnin í Washington fá fram
ýmsar breytingar á skipulagi sambandsins,
til dæmis:
Leyfi til handa framkvæmdaráðs OAS að
grípa inn í deilur milli ríkja í Vesturálfu,
til að hindra að úr þeim verði veruleg vand-
ræði.
Aukið vald lil handa framkvæmdastjóra
sambandsins. sem enn sem komið er getur
ekki tekið pólitískar ákvarðanir, frekar en
ráðið.
Að komið verði á fót samamerískum örygg-
isher, sem hægt sé að grípa til ef háskalegar
aðstæður skaþist einhvers slaðar í álfunni (til
dæmis eins og í Dóminíku ekki alls fyrir
löngu).
Það var fyrirfram vitað að margir róm-
ansk-amerískir stjórnmálamenn óttast að
valdamikið OAS-ráð, sem aðsetur hafi í
Washington, geti látið af bandarískri hálfu
leiða sig til aðgerða, sem yrðu óvinsælar í
hinum rómansk-amerísku ríkjunum. Þess
vegna vilja þessi ríki heldur að utanríkis-
ráðherrarnir annist öll meginmál sambands-
ins sem fyrr, þótt svo að slíkt hafi í för með
sér að allar aðgerðir þess verði heldur svifa-
seinar.
Ríki eins og Mexíkó og Chile hafa lengi
verið andvíg því að komið yrði á fót sam-
amerískum öryggisher. Mexíkó hefur meira
að segja hótað að ganga úr sambandinu, ef
ákvörðun um stofnun slíks hers yrði tekin.
Þessi ríki og fleiri halda því fram, að svo
fremi rómansk-amerísk og norður-amerísk
ríki eigi að styðja hvert annað pólitískt, þá
verði einnig að vera til efnahagslegur sátt-
máli á milli þeirra. Bandaríkjamenn telja
þetta rétt, en vilja ekki gefa víðtæk loforð
um efnahagslegan stuðning.
Þess vegna var fundurinn í Buenos Aires
fyrirfram dæmdur til að mistakast.
Hæpið er að samningur um bann við notk-
un kjarnorkuvopna í Rómönsku-Ameríku.
sem var um svipað leyti var gerður í Mexíkó-
borg, hafi gert mikið til að efla samkomu-
lagsandann. Fjórtán ríki undirrituðu þar sátt-
mála, sem á að gera Rómönsku-Ameríku að
svæði, þar sem engar tilraunir með eða
framleiðslu á kjarnorkuvopnum eigi sér stað.
En ekkert þeirra fimm ríkja, sem yfir kjarn-
orkuvopnum ráða, undirritaði sáttmálann. Og
Bandaríkin slógu því föstu, að samningur-
inn skyldi hvorki taka til Púertóríkó eða
Jómfrúareyja.
Mikið djúp er staðfest milli Norður- og
Suður-Ameríku, djúp sem efnahagslegar, fé-
lagslegar og stjórnmálalegar aðstæður hafa
skapað. Sú gjá er of breið til að nokkur
forseti hafi það af að brúa hana í náinni
framtíð.
spc*r*’
Ahrifa-
iirsæjgB rii^ar
“■ v • ,y>:
Wi
M

hryllings-
skýpslur
Hryllingsskýrslum um sígarettureikingar
og afleiðingar þeirra rignir yfir heiminn. En
tekur nokkur mark á þeim? Nei, ekki telj-
andi.
Ein síðasta rannsóknin á þessu sviði var
gerð á vegum heilbrigðismálaráðuneytis
Bandaríkjanna. Voru þar dregnar saman
niðurstöður fjölda rannsókna, sem gerðar
höfðu verið bæði í Bandaríkjunum og utan
þeirra.
Heildarniðurstöður: Hundruðustu og
fimmtu hverja sekúndu deyr Bandaríkja-
maður af afleiðingum sígarettureykinga.
Ellefu milljón tilfelli langvarandi og ill-
læknanlegra sjúkdóma, sem stafa af sömu
orsök, eru tilkynnt árlega. Sígarettan kostar
Bandaríkin sjötíu og sjö milljónir tapaðra
vinnudaga árlega. Miðaldra maður, sem
reykir pakka á dag, er í þrjátíu og fjórum
sinnum meiri krabbameinshættu en sá, sem
ekki reykir.
En það virðist liggja tjóst fyrir að ekkert
geti hrætt menn frá að reykja, að minnsta
kcsti ekki þegar til lengdar lætur. Hinar
löngu og kostnaðarsömu rannsóknir á síga-
rettureykingunum eru þá varla til annars en
að henda peningum í sjóinn.
Þegar fyrsta hryllingsskýrslan um reyk-
ingarnar kom út í Bandaríkjunum 1964, brá
reykingamönnum um allan heim ónotanlega.
Sígarettusalan í Bandaríkjunum og Svíþjóð
hrökk niður um ellefu til tólf prósent. •—■ í
Bandaríkjunum ákváðu stjórnarvöldin að á
hvern pakka yrði prentuð lýsing á helztu
hættunum af völdum reykinga.
En þremur mánuðum eftir útkomu skýrsl-
unnar var salan aftur komin í fyrra horf.
Fólk var hætt að hugsa um hætturnar. 1
árslok 1966 var svo kornið, að mannkynið
reykti meira en nokkru sinni fyrr.
Kunnur læknir hefur haldið því fram, að
auðveldara sé að fá fólk til að hætta reyk-
ingum með því að benda því á hve dýrar þær
séu, en með hinu að vekja athygli á hættun-
um af völdum þeirra.
*
125 milljónir....
Dýplingupinn
snýp afflup
Roger Moore, sem í fyrra gafst upp
á að leika Dýrlinginn og dró sig í hlé,
hefur nú ráðið sig aftur til hins sama
starfa. Agnið: Um það bil 125 milljón-
ir krónur, umreiknaðar í íslenzka pen-
inga.
Brezka sjónvarpsfyrirtækið ATV,
sem áður framleiddi dýrlinginn, hefur
nýlega undirritað lang-tímasamning við
Mr. Moore og bandaríska sjónvarpsfyr-
irtækið NBC, þess efnis að hefja að nýju
framleiðslu á sjónvarpsþáttum um Dýr-
linginn, byggðum á stuttum og löng-
um sögum Leslie Charteris. Reiknað er
með að gera 17—18 þætti á ári að
minnsta kosti 5 næstu árin.
48 VIKAN 2- «*■