Vikan - 09.10.1969, Blaðsíða 49

sér þessa afsökun fyrir þögninni, en hún gat ekki lengur dulið það fyrir
sjálfri sér, að hún hafði valið auðveldustu og fyrirhafnarminnstu leið-
ina. Því hún vissi vel að unglingarnir gátu skilið fullvel hvað sem
var, ef því fylgdu neegilegar skýringar og það var hún, sem ekki hafði
fundið hjá sér nægilegan þroska til að taka að sér slika útskýringu.
Hún hafði ekki haft kjark til að rifja upp hina hræðilegu fortíð sína
og allra sízt frammi fyrir sonum sínum tveimur. Hún óttaðist hver
viðbrögð þeirra kynnu að verða, en allra mest óttaðist hún sín eigin
viðbrögð. Hún vissi vel að æskuskeiðið bjó yfir því bezta af öllu tagi:
heilbrigðri dómgreind, hlýju hjarta og miskunnarlausri réttlætiskennd.
Hún hafði meðhöndlað þá sem börn en ekki sem fimmtán og sautján
ára pilta, sem þeir voru. Hún hafði ekki gert þá að trúnaðarvinum sín-
um og nú var Cantor að launa henni vantraustið með úlfúð, sem kom
frá særðu hjarta.
Það var allt einfaldara, þegar Florimond átti í hlut. Hann tók við
hlutunum eins og þeir voru. Hann var þægilegri í umgengni og óper-
sónulegri en bróðir hans. Hann hafði séð svo mikið, allt frá híbýlum
konungsins ofan i lestar á skipum! Og það sem hann raunverulega lét
sig varða var, að hann næði nokkurnveginn uppáfallalaust sínu setta
marki.
Hún hefði næstum þorað að leggja eið út á að hann hefði þegar ein-
hverja reynslu í ástarmálum.
Bróðir hans hafði ekki eins mikla aðlögunarhæfni, hann átti ekki
eins létt með að umgangast fólk og hann tók allt mjög alvarlega.
Angelique velti því fyrir sér hvort það hefði ef til vill verið rangt af
henni að halda honum í vissri fjarlægð, hvort hann hefði ekki einmitt
orðið enn erfiðari ef hún hefði gert hann að trúnaðarmanni sínum.
Hún velti þessu vandlega fyrir sér en komst ekki að niðurstöðu. Hún
skeiðaði fram og aftur um herbergið, kallaði hann í huganum heimskan
asna, vanþakklátan þorpara, hjartalausan grimmdarsegg og langaði til
að skipa honum að hypja sig og segja honum að hún vildi aldrei sjá
hann framar, ef honum væri svona innanbrjósts, og það væri ekki til
mikils, að guð hefði sameinað þau ef það var til þessa eins! Svo ró-
aðist hún aftur og lét sér skiljast að hann var ennþá aðeins barn,
barnið hennar og það var þessvegna skylda hennar að losa um beiskju-
hnútinn, sem gerði honum lífið svo erfitt þessa stundina. En væri ekki
í rauninni betra fyrir hann að fara burtu? Hann þoldi ekki Honorine.
Hann hafði fundið móður sína aftur, en það var of seint. Sumt var
ekki hægt að vinna upp aftur......Hann hefði getað farið með Flori-
mond og hann hafði líka beðið um leyfi til þess, en faðir hans hafði
svarað þvi til, að hann væri ekki tilbúinn til þess.
Angelique sá nú eftir að hafa ekki spurt eiginmann sinn hversvegna
hann hefði tekið þessa ákvörðun, því þá taldi hún að hún hefði getað
fremur rætt málið við Cantor í von um að létta af honum þeim drunga,
sem hvíldi á honum.
Rétt er það, að því sem orðið er verður aldrei breytt, en það er
samt hægt að draga eitthvað úr áhrifum þess. Það má alténd reyna....
Nú var Cantor hér og hún náði ekki til hans. Hún vissi ekki hvernig
hún átti að fara að því að nálgast hann, því henni fannst að hvaða
aðferðum, sem hún myndi beita myndi hann meðhöndla hana sem óvin.
Og samt varð hún að gera eitthvað. Hann myndi enda með að gera
Honorine lífið óbærilegt. Aðeins fjögurra ára barni. Hve mörg þeirra
vissu, að þetta ameríska voru rifjaði nú upp fyrir henni i fjórða sinn
hina smánarlegu barnsfæðingu í helli galdrakerlingarinnar í miðjum
drúídaskóginum og það sem henni fylgdi? Angelique vissi þetta ein og
hún hafði ekki sagt nokkurri lifandi manneskju frá þvi.
Hún settist á rúmið. Cantor yrði að fara. Það virtist óhjákvæmilegt.
Ætti hún að senda hann einhverra erinda til Gouldsboro. Kannske.
Hann hafði gaman af ferðalögum. Svo allt i einu datt henni í hug, að
Cantor kynni að leggja það illa út — já svo illa, að hann myndi aldrei
fyrirgefa það ef hann væri gerðu útlægur vegna hennar og Hororine og
með því myndi hún að eilífu glata öllum möguleika á að komast í sam-
band við hann. Hún vissi sannarlega ekki hvað hún átti að taka til
bragðs, svo hún lét forsjónina um ákvörðunina, því hún réði engan
vegin við það sjálf.
Upp úr hólfi i belti sínu tók hún ensku gullmyntina, sem hún geymdi
þar sem verndargrip. Ef peningurinn kæmi upp ætlaði hún að tala við
eiginmann sinn um ósvífni Cantors og möguleikana á því að senda
drenginn í burtu, en ef bakið kæmi, hliðin með skjaldarmerkjum Stóra
Bretlands og hinum hneykslanlega texta „konungur Frakklands" ætl-
aði hún að taka í sig kjark. finna Cantor í fjöru og skýra allt fyrir
honum.
Hún kastaði peningnum upp í loftið.
Bakið kom upp.
87. KAFLI
Cantoor yar önnum kafinn við aflinn, þegar hann sá móður sína
koma í áttina til hans. Hann rétti eirðarleysislega úr sér, því sam-
vizkan var ekki sem bezt.
— Komdu með mér út í skóg.
Raddhreimurinn bauð ekki upp á nein mótmæli. Hann fylgdi henni
heldur óviss, því honum fannst hún svo hnarreist og örugg með sig.
Þetta var bjartur vordagur, loftið var ferskt, næstum kalt, því
rigning var í nánd. Vatnsósa jörðin var með fjólubláum blæ, þar sem
skein í hana milli fyrstu veiklulegra grasstráanna.
Vindurinn sjálfur var ferskur og svalur. Lággróðurinn var blár og
gulur. Brumið á hlynunum var eins og bleikir túlipanar, óútsprungnir.
Angelique var hraðstíg. Hún þektki hvern stíg, hverja rás og þótt
hún vissi ekki beint hvert hún stefndi og hún væri annars hugar,
villtist hún ekki. Cantor átti í erfiðleikum að fylgja henni eftir og
það lá við að hann mæddist á hlaupunum.
Við og við sagði Angelique eitthvað.
— Nei, ólífutré þarna niðri í gljúfrinu. Við verðum að koma þangað
í haust, það eru alltaf sveppir undir þeim. Eða þá hún sagði:
— Hvíti lárviðurinn er í þann veginn að blómstra ......... Hvaða
lykt er þetta ..... Ha! Valería.
Hún nam ekki staðar, heldur skálmaði áfram, horfði ofurlítið uppá-
við, augun vökul og hún fann hvern minnsta mun á ilmi og þar sem
Cantor horfði á hana, svona léttstíga eins og greinarnar vikju til
hliðar til að hleypa henni framhjá, fannst honum hún vera líkust
álfamær .......
Þau náðu upp á fjallsbrúnina og hrjúft landslagið breiddi úr sér
frammi fyrir þeim, en vindurinn hvíslaði .milli furutrjánna. Þau voru
enn gullingul með ofurlitlum, grænum sprotum. Gróðrarlyktin var
mjög sterk þarna uppi.
Angelique nam staðar uppi á fjallsbrúninni og horfði út yfir sjón-
deildanhringinn. Fyrir neðan þau rann fljótið helga, vatt sig gegnum
dalinn til austurs.
Angelique sneri sér að Cantor.
— Það getur verið að þú þolir hana ekki, sagði hún. — En barn,
hvað svo sem það er, hvaðan sem það kemur, hvaða foreldra sem
það á, er barn og Það er ævinlega litilmennska að færa sér i nyt
vanmátt annarra.
Cantor var töluvert móður: hann heyrði þetta, en hann gat ekki
svarað fyrir mæðinni. Barn, lítilmennska ...... — Ef hið stolta blóð
forfeðra þinna hefur ekki kennt Þér það, er það skylda mín að minna
þig á það í dag.
Og Angelique lagði af stað aftur. Hún gekk ofurlitið ofan í hlíðina
aftur, fylgdi stíg sem lá hliðhailt með ánni miðja vegu uppi i hlíð-
inni, en stefndi smám saman ofan í dalinn.
— Þegar þú fæddist, hélt hún áfram, — var faðir þinn opinberlega
brenndur á Place de la Gréf. Ég vissi ekki annað en hann væri
dáinn ...... Þegar ég fór með þig aftur heim í hofið, ofurlitla veru
í örmum mér, var kyndilmessa og ég man að öll París angaði af
steiktum sítrónusneiðum, sem munaðarlaus börn selja hvarvetna á
borgum götunnar á þeim degi. Ég var tuttugu ára. Þú sérð að ég
var ekki mikið eldri en þú ert núna. Þegar ég kom inn á yfirráða-
svæði hofsins heyrði ég barn gráta og sá að eldri börnin eltu og hröktu
Florimond, köstuðu að honum steinum og snjóboltum og hrópuðu:
— Galdrakrói! Galdrakrói! Sýndu okkur hornin á þér!
Cantor snarstanzaði og varð blóðrauður i andliti. Hann kreppti
hnefana.
— Ó! hrópaði hann. — Hversvegna var ég ekki þar! Hversvegna
var ég ekki þar!
—- Þú varst þar, svaraði Angelique og hló. — Gallin var bara sá að
þú varst bara fárra daga gamall.
Og hún horfði á hann hlægjandi enn, eins og hún væri að gera
grin að honum.
— Þú mátt kreppa hnefana í dag, Cantor, en þá voru hnefar þínir
ekki stærri en valhnota.
Og hún hló aftur, þvi hún sá fyrir sér litla, ljósrauða barnshnefana,
sem 'Slógu stefnulaust út í loftið.
En hlátur hennar bergmálaði á einkennilegan og beisklegan hátt
í gegnum skóginn og hann horfði á hana, tvíátta, eins og honum væri
að verða illt. Angelique hætti að hlæja og varð aftur alvarleg.
— Þér þykir vænt um lífið, er það ekki Cantor?
— Jú, tautaði hann.
— Það var ekki auðvelt að halda þér lifandi. Ég skal einhvern
tíman segja þér frá þv.í, ef þú vilt. Raunar hefurðu aldrei leitt hugann
að því, er það? Þú hefur aldrei lagt fyrir þig þá spurningu hvernig
á því standi að þú ert enn á lífi, þú, sonur galdramanns, sem dæmdur
var til dauða og tekinn af lífi, að því er ílestir bezt vissu, áður en
þú fæddist. Þú manst það ekki? Og hverju máli skiptir það þig þá?
Þú ert hér. Þú ert lifandi. Það er ekki rétt af þér að spyrja hvað
hin tvítuga móðir þín kann að hafa gert og raunar varð að gera
til að halda í það djásn, sem þú hefur enn í þessu sterka brjósti þínu
— lífið. Og hún sló hann þéttingsfast á bringuna með krepptum
hnefanum. Hann hrökk undan og starði á hana, stórum augum, sem
voru eins og djúpt vatn, svo undurlíkum hennar, eins og hann væri
að sjá hana í fyrsta sinn.
Svo sneri Angelique sér við og lagði aftur af stað ofan eftir stignum.
Nú heyrðu þau nið árinnar og þytinn af vindinum i trjánum. Elri-
viðurinn, aspirnar og pílviðurinn meðfram bökkunum voru orðin
sæmilega laufguð og laufin hvisluðu í blænum og þau sáu að vorið var
að halda innreið sina, því grasið i lautunum var orðið þykkt og hátt.
Angelique var ekki lengur reið syni sínum. Á andliti hans var sér-
kennilegur svipur, sem benti til þess, að hann hefði aldrei leitt hug-
ann að því, sem hún nú hafði sagt honum. Auðvitað ekki! Hann var
ekki annað en barn. Það hafði verið rangt af henni að tala ekki um
þetta við hann fyrr, minnsta kosti þær minningar sem við hann voru
tengdar.
Það hefði gert hann umburðarlyndari og ekki eins óþolinmóðan.
Börn hafa gaman af að heyra um þá hluti sem þau muna ekki sjálf.
Slíkar frásagnir hjálpa til að fylla upp óþægilegar eiður í minni
þeirra.
Þau þurfa handleiðslu gegnum myrkvið frumstæðra kennda, sem
þau eiga svo oft erfitt með að skilja, í því skyni að hjálpa þeim til
að byggja upp sínar eigin minningar. Cantor hafði ekki notið neinnar
slíkrar handleiðslu og hafði því neyðzt til að dæma af líkum.
Þegar hann eltist þjáðist hann af afbrýðisemi, hann vissi, að móðir
hans hafði verið föður hans ótrú og þar með hafði hún fallið af þeim
goðstalli, sem hann hafði skipað henni á, á sakleysisárum bernsku
sinnar.
En var erfiðasta verkið eftir. Hugur Angelique hvarflaði aftur til
Honorine, sem varð að vernda frá óréttlátri óvild.
Þau voru rétt komin niður af engjunum upp af vatnsbakkanum.
Hún sneri sér að honum aftur.
— Ég hef þegar sagt þér að það er lítilmannlegt að ráðast á minni
máttar. Hvað mig snertir máttu hata mig ef þú vilt, en ekki hana.
Hún bað aldrei um að vera borin i þennan heim. En einnig á því
sviði væri rangt af þér að dæma mig! Þegar þú ekki veizt hvernig
allt er í pottinn búið er rangt af þér að fylla hjartað beiskju, og það
sem verra er, það er fávíslegt.
Hún starði fast á hann og smám saman sá hann augnalit móður
sinnar breytast og augu hennar fyllast af viðbjóði og heift, sem hon-
um stóð stuggur af, því hann hélt að það væri í hans garð.
— Þú ert aðeins barn, hélt hún áfram. — En bráðum verðurðu
fullvaxinn karlmaður ....... Karlmaður, endurtók hún dreymin. —
Þú ferð í strið, sonur minn og þú imunt berjast. Berjast hraustlega,
þar til yfir líkur og það er gott. Karlmaður á ekki að vera hræddur
41. tbi. VIKAN 49