Vikan - 21.01.1971, Page 7

í FULLRI ALVÖRU
Ofbeldi spænska afturhaldsins hef-
ur verið mótmælt víða um lönd
undanfarið. Myndin er af mót-
mælaaðgerðum í París, sem fransk-
ir stúdentar stóðu að.
Undanfarið hefur athygli
fólk's mjög dregist að á-
kveðnum réttarhöldum i
tveimur ómannúðlegum
einræðisríkjum, i Lenín-
grað i Sovét og Burgos á
Spáni. Réttarhöld þessi
drógu í fókus fyrir sjóngler
heimsins fólskulegar of-
sóknir, sem heimskar og ill-
ar valdastéttir þessara ríkja
liafa í frammi gegn trúar-
legum og þjóðernislegum
minnihlutum, Gyðingum í
Rússlandi og Böskum á
Spáni. Ákveðin andúð, sem
víða var látin í ljós á þessu
háttalagi, hefur efalaust
gert sitt til að allir þeir sak-
borninga, sem dæmdir
liöfðu verið til dauða, voru
náðaðir eins og það er kall-
að, það er að segja: i stað
þess að verða skotnir eða
kyrktir var þeim gert að
hirast í myrkvastofum eða
þrælabúðum nokkra næstu
áratugina.
Sá sem þetla ritar befur
aldrei getað skilið hvaða
mannúð er í þvi fólgin að
létta af manni dauðadómi
(jafnvel þar sem bonum er
fullnægt með því að kyrkja
fólk hægt og rólega, eins
og til siðs er á Spáni), en
ætla honum i staðinn að
dvelja mestan hluta ævinn-
ar, og þá lielzt beztu ár
hennar, i miðaldalegum dý-
flissum eða fangabúðum,
þar sem litlu betur er búið
að mönnum en i Dachau og
Buchenwald nú fyrirnokkr-
um árum. Hér er frekar um
að ræða að dómurinn sé
þyngdur en mildaður. Þeir
einu sem hafa ástæðu til að
fagna yfir „náðununum“
eru valdsmenn Rússa og
Spánverja; með þeim kyrra
þeir mótmælaölduna og ná
þó tilgangi sínum engu sið-
u'r: að eyðileggja líf sak-
horninganna. Helzta von
hinna dæmdu er nú í því
fólgin að valdhöfunnm
verði stevpt af stóli ogþráð-
beint niður i það viti sem
þeir eru bezt i gevmdir, en
slíkir hamingjuatburðir
láta sin víst lengi biða.
Hvorugur þeirra minni-
bluta, sem hér um ræðir, er
öfundsverður af sinni að-
stöðu, en Baskar eru þó enn
verr komnir. Gyðingar eru,
jjegar allt kemur til alls,
áhrifamiklir á alþjóðavett-
vangi og hafa því mörgum
öðrum meiri möguleika á
að bera blak af trúbræðr-
um sinum, ef að þeim er
kreppt i einhverjum stað.
Þeir eiga sitt eigið riki, þar
sem Israel er, og ekki þarf
að spyrja að áhrifum þeirra
i Bandarikjunum. Þviliku
veraldarláni eiga Baskar
þvi miður ekki að fagna nú
um stundir. Þessi tveggja
milljóna þjóð, sem búiðhef-
ur í norðausturhorni Spán-
ar og suðvesturliorniFrakk-
lands miklu lengur en
nokkrar sögur kunna frá að
greina, á sér formælendur
fáa utan sinnar heima-
byggðar, og hefur svo löng-
um verið.
Enginn veit uppruna þess-
arar þjóðar; sumir halda
hana komna af steinaldar-
mönnum þeim er máluðu
í Altamira, aðrir telja hana
niðja Ibera, þess fólks er
byggði Spán fyrir tíð Róm-
verja, enn aðra grunar að
hún sé komin þangað sem
hún nú er austan úr Káka-
sus. Hvað sem því líður, þá
er víst að Baskar eru miklu
fjarskyldari Spánverjum
og Frökkum, þjóðum þeim
tveim er yfir þeim drottna,
en til dæmis Islendingar
eru. Engu að síður hefur
þeim verið harðlega neitað
um sjálfsstjórn í nokkurri
mynd og í tið Francos hef-
ur öll opinber notkun
basknesks máls verið bönn-
uð og jiannig markvisst
unnið að því að útrýma
þjóðerninu og tungunni,
smátt og smátt. Valdsmenn
Spánar vita að það má
drepa fleira en fólk með
hægri kyrkingu.
íslendingar hafa sjálfsagt
almennt samúð með Bösk-
um likt og yfirleitt með
þeim smáþjóðum, er eiga i
vök að verjast, eða það
skyldi maður ætla. Söguleg
tilviljun ein ræður þvi að
við erum ekki í dag ein
þeirra mörgu smáþjóða,
sem stærri þjóðir reyna af
öllum mætti að þurrka út,
af hagsmuna- eða nietnað-
arástæðum. Einhver segir
kannski að við svo fátækir
og smáir séum einskis
megnugir í baráttunni við
hið illa í heiminum. Svo
kann að vera í mörgum til-
fellum, en hins mættum við
vera minnugir að oft veltir
lítil þúfa þungu hlassi. I
þessu sambandi má til
dæmis minna á allar þær
gjaldeyrisfúlgur sem Fran-
co-Spánn hefur af ferða-
mönnum frá Norðurlönd-
um, sem árlega streyma á
baðstrendurnar þar. Ef Is-
lendingar kæmu því til leið-
ar í gegnum Norðurlanda-
samvinnuna margprísuðu,
að Norðurlöndin sameinuð-
ust um að veita ferðamönn-
straumnum frá sér á aðra
sanda um sinn i mótmæla-
skyni vegna réttarhneyksl-
isins i Burgos og meðferð-
arinnar á Böskum yfirleitt,
j)á er ckki vist að meira
jivrfti til að valda einhverju
jákvæðu raski í ráðuneyt-
unum i Madrid.
dþ.
3. tbi. VIKAN 7