Vikan - 18.03.1971, Síða 11

Hinir fljúgandi furSuhlutir kváSu aS jafnaSi líta út eitthvaS í líkingu
viS matarilát eSa höfuSföt, likt og þeir sem viS sjáum nú vikulega í
sjónvarpinu.
búinn og að ljósið í geimfarinu
vildi eklci lifa. Karlmaðurinn
skýrði svo frá að hann gæti
ekki lesið á tækjaborðið og að
útvarpssendingarnar til þeirra
heyrðust illa. Þá var geimfarið
þó ennþá á réttri braut. En eft-
ir kvöldið tuttugasta og fjórða
febrúar heyrðist ekki meira frá
geimfarinu.
Af opinberri hálfu sovéskri
var fullyrt að ekkert geimfar
hefði verið sent á braut um-
hverfis jörðu á þessum tíma.
Tveir ítalskir fjarslciptafræð-
ingar, Achille og Gianbattista
Judice frá Torre Bert fullyrða
að þeir hafi sannanir fyrir því
gagnstæða. Þeir hafa tekið á
segulbandstæki brot úr send-
ingunum tuttugasta og fyrsta
febrúar 1961, ásamt hjartaslög-
um og andardrátti geimfaranna
tveggja. Frægur hjartasérfræð-
ingur, prófessor Dogliotti, hef-
ur vottað að þessi líffræðilegu
hljóð séu ófölsuð.
„EINS OG
RISAKÖNGULÓ“
„Stórfurðulegur, hræðilegur
hlutur fer rétt framhjá okkur.
Þétt framhíá .. . það er eins og
stórar lappir standi úr þessu
öllumegin .. . það minnir á risa-
könguló...“
Þessi fjarsending kom frá
bandaríska geimfarinu Gemini
4 með geimfarana Edward
White og James McDivitt inn-
anborðs. Það var fimmta iúní
1965, og Gemini 4 var yfir Ha-
waii í tuttugustu hringferð
sinni um iörðina: allur sá leið-
angur átti að taka fiögur dæg-
ur. Eftir fimmtán sekúndur var
þessi undarlegi hlutur horfinn
út í myrkan geiminn, og í
geimferðastiórnstöðinni í Hous-
ton tóku menn heldur betur við
sér. f flýti var rannsakað hvaða
gervihnettir gætu verið í nám-
unda við hið mannaða geimfar.
Svarið fékkst nærri þegar í
stað. Geimfararnir hlutu að
hafa mætt áður uppsendum
Peaasus-gervihnetti, sem er
heilmikið flykki með „fætur“,
sem felldir eru niður með sjálf-
virkum útbúnaði. Pegasus þessi
hafði það verkefni að kanna
hversu mikið af smádrasli vm-
isskonar fyrirfyndi sig í geimn-
um, þar með tíðni loftsteina.
Pegasus var álíka breiður og
stór farþegaflugvél milli væng-
brodda.
En í Houston sást mönnum
yfir mikilvægt atriði. Þegar
Gemini 4 var á leið yfir Hawaii,
var Pegasus að minnsta kosti í
fimmtán hundruð kílómetra
fjarlægð þaðan. Hluturinn sem
geimfararnir sáu var hinsvegar
aðeins nokkur hundruð metra
frá þeim.
í fjarskiptaviðtalinu tilkynnti
McDivitt að hann hefði tekið
mynd af „köngulónni“, en jafn-
skjótt og Gemini 4 var lentur,
gerði bandaríska geimferða-
stofnunin NASA allar filmur
úr ferðinni upptækar. McDivitt.
og White var meira að segja
bannað að ræða frjálslega við
blaðamenn. Þegar pressan
heimtaði filmuna með myndun-
um af „köngulónni", gerði
NASA loks opinbera aðeins eina
myndanna. Hún sýnir lýsandi,
ávalan hlut, og aftur úr honum
stendur einskonar glóandi hali.
Öðrum myndum af filmunni og
ummælum geimfaranna heldur
NASA leyndum.
White var einn þeirra þriggja
geimfara, sem fórst í Apollo-
slysinu á skotpallinum á Kenne-
dy-höfða í janúar 1967.
SPRENGINGAR í
APOLLO 13
Nóttina milli þrettánda og
fjórtánda apríl í fyrra voru
þrír geimfarar, James Lovell,
Fred Haise og John Swigert á
heljarbarmi, þegar sprenging
varð í geimfari þeirra, Apollo
13. sem var á leið til tunglsins.
Hvað orsakaði þessa spreng-
ingu?
Erik Tandberrg, geimferða-
sérfræðingur sænska útvarps-
ins, var spurður út úr um þetta
atvik.
— Hver er sennilegasta or-
sökin til sprengingarinnar í
Apollo 13?
— Trúlegast er að hún hafi
stafað af tæknilegum mistök-
um. Apollofarið flutti með sér
þriú hundruð kíló af fljótandi
súrefni, sem skipt var á tvo
geima. Það þarf að hita upp
þetta súrefni til að hægt sé að
nota það, og þessvegna eru sér-
stakar hitaleiðslur lagðar um-
hverfis geimana. Sennilega hef-
ur orðið skammhlaup og ofhit-
un í leiðslunum, þannig að súr-
efnið hefur hitnað um of og
sprungið.
— Getur þetfa ekki hafa
stafað af utanaðkomandi ástæð-
um?
— Ekki er hægt að útiloka
að loftsteinn hafi hitt geimfarið.
En hann hlýtur þá að hafa verið
lítill. Stór loftsteinn hefði mal-
að geimfarið í smátt.
— Gæti Apollo 13 hafa rekist
á áðuruppsendan gervihnött?
— Gamlir gervihnettir í
geimnum eru orðnir vandamál
Bæði Bandaríkjamenn og Sov-
étmenn hafa síðustu árin sent
upp fjölda gervihnatta, og þeir
eru orðnir að stórhættulegu
drasli sem fer í hringi um-
hverfis jörðina. En Apollo 13
var kominn svo langt út í geim-
inn — meira en á miðja leið til
tunglsins — að hann ætti að
hafa verið úr allri hættu af
gervihnöttunum. En þó er al-
drei að vita ...
— Hvað viljið þér sem
tæknispekingur og vísinda-
maður segja um svokallaða
fljúgandi diska og kenningar
um verur frá öðrum hnöttum?
— Maður skyldi gæta þess að
útiloka ekkert algerlega. En ég
vil bíða með að segja skoðun
mína á málinu uns öruggar
sannanir liggja fyrir. Níutíu og
fimm prósent allra svokallaðra
sannana, sem meðhaldsmenn
fljúgandi diska leggja fram,
standast ekki nánari rannsókn.
— En hvað um fimm pró-
sentin, sem þó eru eftir?
— Ég bíð átekta hvað þeim
viðvíkur.
Diskatrúarmenn um heim all-
an álíta að Apollo 13 kunni að
hafa orðið fyrir skoti frá ver-
um úti í geimnum. í Pentagon,
aðalstöðvum bandaríska hers-
ins, hjá NASA og í bandaríska
flughernum er hlegið að þeirri
lcenningu. En Pentagon lagði
nýlega hálfa milljón dollara í
rannsóknir á diskafyrirbrigð-
um, og þangað til nýlega hefur
Bandaríkjaflugher haft sjálf-
stæða deild til samskonar rann-
sókna. Framhald á bls. 36.
ll.TBL. VIKAN ll