Vikan - 15.11.1973, Síða 25

ABSALON
gróft, næstum þvi ruddalegt, og
það sama var að segja um bjór-
inn, sem var nánast orðinn hlægi-
legur, og brytinn hugsaði þeim
þegjandi þörfina.
Messinn tór i land á hverju
kvöldi. Kuldamper Absalon var
hans fyrsta skip. Hann hafði farið
til sjós til að brúka kjaft en ekki
til að skúra. Já og til að losna að
heiman, þar sem allt lyktaði af
káli og hrossaskit. En nú var
hann ekki lengur viss um dóm-
greind sina.
1 raun og veru ofbauð honum
vinnuhringurinn i skipinu.
— Þessir djöflar, sagði hann oft
við sjálfan sig. Stundum fannst
honum þeir hljóta að vera mörg
þúsund i lúkarnum, og það var
alltaf verið að éta og skúra, og
hann hryllti við tilhugsuninni um
örlög sin. Atti hann að verða eins
og þeir, með blóðlaust andlit og
þurran hósta. Og hvenær, sem
færigafst, flýttihann sér burt frá
skipinu, til að losna um stund frá
sápuvatninu og slagandi
lúkarnum.
Að visu voru þeir ögn skárri,
eftir að þeir komust i rauðvinið,
sem kostaði svosem ekki neitt, og
núna minntu þeir hann meir á
myglaða gamla ketti, sem gátu
ekki lengur haldið opnum augun-
um, en sig sjálfa, og hann hljóp
við fót upp i bæinn. Ekki svo að
skilja, að hann ætti nein ákveðin
erindi.
Nei. Hann átti ekki nein erindi.
neignir
tilfinningalausum vélum. Ef
nýtt barn kemur í heiminn, set-
ur náttúran i gagn einhverja
mótora. Hjartað verður fullt af
gieði. Mann langar til að hlaupa
æpandi um göturnar.
t sambandi við barnauppeldi
og heimilishald hefur orðið
veigamikil og ánægjuleg breyt-
ing á sfðustu árum. Áður hugs-
uðu konurnareingöngu um börn-
in og heimilið, en mennirnir
voru bara fullir eða einhvern
fjanðann að gera. Auðvitað er
manninum jafn eðlilegt og kon-
unni að hugsa um sitt eigið
barn. Stundum baða ég til
dæmis hvltvoðunginn. Og ég
þvæ stórþvotta. Ég hef ölll
þvottaprógrömm alveg I kollin-
um. Ég lifi liklega að sumu leyti
sama llfi og mamma gerði. Ég
er með svuntu alltaf þegar ég
get. En ég geri vissar kröfur. Ég
stig á bremsuna. Ég vil ekki, að
eiginmaðurinn breytist I kell-
ingu. Ég segi stundum að gamni
minu, að ég setji mörkin þar, að
ég neiti að hengja út þvott með
rúllur I mér! Þar set ég mörkin.
Við eigum skáld I haugum — al-
veg steindauð. Þau ættu að
leggjast I barneignir og reyna
að fá eldsneyti á tankinn.
Ég er hræddur um, að
bókmenntirnar okkar séu nú
eins og Isjaki, sem veltir sér.
Það er búið að tæra jakann að
neðan með alls konar undir-
málsfólki. Mælikvarðinn á bæk-
ur hefur verið sá að undanförnu,
að bók verði að hafa það til
brunns að bera til þess að vera
álitin góð — að enginn vilji
kaupa hana. Og ef enginn vill
heldur lesa hana, þá fyrst telst
hún til bókmennta. En þetta er
að breytast. Sömu sögu er að
segja um málverkið. Þar er á-
standið þannig, að einhver mað-
ur úti i bæ segir öðrum mönn-
um, hvað hann eigi að mála og
hvað sé myndlist. Þetta fellir
fólk sig ekki við. Og núna allt I
einu gliðnar isjakinn, og allir
klessumálararnir fara i hafið.
— Hvert er álit þitt á bók-
menntagagnrýni?
— Ég segi nú eins og Pétur
frá Gautlöndum: Mér þykja all-
ar góðar kökur vondar. Ég held,
að bókmenntagagnrýni þyrfti
afskaplega mikið að breytast.
Við sjáum það til dæmis á þvi,
að við sendum bækur til þessar-
ar nefndar, sem úthlutar bók-
mennta verðlaunum Norður-
landaráðs. Þessar bækur eru
teknar beint úr skápnum hjá
páfunum. Og það er bara hlegið
að þessu á Norðurlöndunum,
ha! Það er hlegið að þessum
bókum I Skandinaviu, bókunum,
sem bókmenntafræðingarnir
okkar telja það bezta, sem við
höfum skrifað. Þetta er ég
hræddur um, að verði að breyt-
ast.
Annars er alltaf, bæði I feók-
menntum og myndlist, tilhneig-
ing til að þröngva verkum upp á
þjóðina. Þeir blása út málverk,
bækur og höggmyndir eftir ein-
hverja menn. Það er gert fyrir
þá allt sem hægt er. Þeir gefnir
út, þeir eru sýndir, það er verið
með þá i fjöliniðlunum. Þetta er
eins og þvottahúsið hjá Pálma
Þórðar. Þar var allt gott —
nema reksturinn.
Hann gekk bara upp með fljótinu
frá gasverkinu, heim að
kirkjunni. Lengra fór hann ekki.
Hannfórsamtekki inn i kirkjuna.
Það vildi hann ekki eiga við.
Þetta var kaþólsk kirkja. Þetta
voru kaþólikkar. Fólk með marga
útlenda guði, og svo voru tveir
turnar á kirkjunni, sem útaf fyrir
sig var nóg til að vekja tortryggni
hans.
Hann var i raupinni mjög
einmana. 1 útlöndum ef maðurinn
einn. Að visu gat maðurinn lika
orðið einn heima i Danmörku, en
það var samt ekki á sama hátt og
hér. Messinn kom úr stórfamiliu
og þrengslum, þar sem ekki varð
komið tölu á börnin og þar taldist
einmanaleikinn til hreinna for-
réttinda. t skipinu og þessum út-
lendu borgum, fannst honum
hann oft vera bak við þykkt hljóð-
halt gler. t Englandi skildi hann
ekki málið, heldur sá varirnar
bærast og ekki heldur i Frans, og
allra sizt skildi hann sitt eigið
móðurmál um borð i Kuldamper
Absalon. Hann skildi pkki
maskincheffann, sem smurði
rottugildrurnar samvizkusam-
lega á hverjum degi og spennti
svo upp i loftið einsog Knippels-
brúna. Hann skildi ekki heldur.
þessa gufumaskinu, sem suðaði
eins og bænavél daginn út og dag-
inn inn, né heldur hitann á fir-
plássinu og kuldann i lúkarnúm.
I fyrstu hafði hann reynt að
spyrja til vegar i Rúðu. Það gerði
hann ekki aftur. Þeir slógu um
hann hríng, konur og karlar á tré-
skóm, og horfðu á hann með opinn
munninn og létu tunguna detta
ofani kokið a sér og augun urðu
stór, einsog kýraugun i skipinu
og þau komu við hann, eins og
hann væri litið sjaldgæft dýr.
Franska var hræðilegt túngu-
mál og frábrugðið öllu, sem hann
hafði áður heyrt, og hann afréð að
gangá i stóran hring, fremur en
að eiga það á hættu að verða
ávarpaður á götu, og hann stakk
höndunum djúpt i buxnavasana
og augu hans klifruðu upp i
kirkjuturnana báða og niður aftur
Jónas Guðmundsson ásamt konu sinni,
Jónínu Jónsdóttur, og syni þeirra.
og léku einsog eldglampar um
alla borgina.
Það kom fyrir að hann gætti sin
ekki á vögnunum og hann heyrði
ökumennina æpa upp yfir sig,
eins og hann hefði ógnað öryggi
þeirra, og hann tók til fótanna,
svo það glumdi i strætunum
undan tréskónum.
Messinn átti engin erindi til
Rúðu. Eða hvað?
Jú, undir kirkjuveggnum
himdu mellurnar, eins og leður-
blökur i bergskúta. Hann var
kominn til að sjá þær. Þetta voru
leyndardómsfullar konur. Æsandi
ungar konur, sem lyktuðu af
volgu blóði. Lika gamlar, sem
minntu meira á liðagigtina en
ástina. Hann hugsaði mikið um
konur. Hugsaði um að gera hitt
með þeim, en kom sér aldrei til
þess, og hann bölvaði lágt.
Hann átti heldur enga peninga,
eða þannig afsakaði hann sig að
minnsta kosti fyrir sjálfum séj og
hann sá þær ganga á brott eina af
annarri með gömlum mönnum i
siðum frökkum og hverfa i
myrkrið, eins og þær sykkju i
grænar, leyndardómsfullav
tjarnir, og hann fylltist reiði og
ofsa.
Hann nam staðar og starði i
kirkjubergið, sem holdgaðist i
æsandi verur.
— Ertu að fá þér mellu? var
spurt fyrir aftan hann. Það var
kyndarinn.
Hann hrökk I kút. Þurfti hann
nú endilega að vera hér, sagði
hann við sjálfan sig. Hann heföi
getað drepið hann.
— Hvað er nú að? sagði hann
aðeins og reyndi að láta, sem
ekkert væri.
— Svona, sagði kyndarinn allt
að þvi bliðlega. Bordeauxvinin
höfðu gert hann mildan og sátt-
fúsan, einsog kvöldbæn, og hann
fór að segja honum frá hinu
kyninu. Frá lifinu á jörðunni,
hvernig þvi er skipt i flokka.'
Fiska, skordýr, nautgripi og
fugla. Það er enginn munur á
tveim fiskum, sagði hann.
' Karlfiski og kvenfiski. Ekki
fremur en á hesti og hryssu.
Sama er að segja um fuglana og
skordýrin. En. Hann lagði
áherzlu á það: A konum og
körlum er mikill munur. ■
Kerlingar íángar aldrei til að
gera hitt. Það verður að æsa þær
upp. Sjómenn í lángfart draga
púnginn eftir þilfarinu og þeir
vakna á floti á hverri nóttu.
Allt lífið er parað, nema I fang-
elsum og skipum. Meira að segja
i klaustrunum, skiptir páfinn,
lifinu i múnka og nunnur, þó hann
segist ekki vita betur én aldrei sé
gert hitt i kirkjunum innanvið
múrana, þá hafa allir farið með
stúlkur I kirkjugarð. Þær verða
óðar. Það er bara til sjós, þar sem
menn eru látnir dúsa einir og
kvenmannslausir og látnir
hlaðast upp og rúnka sig fram I
Framhald á bls 36
46. TBL. VIKAN 25