Vikan - 13.02.1975, Blaðsíða 47

Joan Baez hefur aldrei hljómsveit sér til fulltingis á tónleikum, heldur
leikur undir á gitarinn sinn, eöa syngur án undirleiks. Sárafáir
söngvarar hafa jafnnáttúrlegan söngstil og Joan Baez, þótt háinenntuö
sé i tónlistinni.
Joan Baez er óhrædd viö rök-
ræöur. Aödáendur hennar kalia
hana stundum heiiaga Jóhönnu
og nánast trúa á hana. Joan sat
tvivegis i fangelsi vegna
mótmæla gegn striðsrekstri
Bandarikjamanna i Vietnam.
Hún hefur sitt hár og gengur
gjarnan I hálfsiðum og viðum
mussum og siðbuxum rétt eins og
flestar aðrar stúlkur. En þegar
Joan Baez talar, er eins og hún
standi i fremstu viglinu. 1 fyrra
var hún i Los Angeles, þar sem
hún barðist fyrir bættum kjörum
mexikönsku verkamannanna,
sem vinna að uppskerunni á
ökrum bandariskra bænda fyrir
svo lág laun, að þeir geta hvorki
fætt né skætt sig og börn sin
saemilega. Hún hélt blaðamanna-
fund ásamt mexikananum Cesar
Chavez, sem ferðaðist með henni.
Verkfall, sagði hún, er eina leiðin
U1 þess að vekja athygli á þvi, hve
aum kjör landbúnaðarverka-
mannanna eru.
Hún lætur ekkert tækifæri
önotað til þess að tjá pólitiskar
skoðanir sinar. Alls staðar, þar
sem hún kemur fram, berst hún.
Þá liggur við, að áheyrendur
gleymi þvi, að Joan Baez er
söngkona. Ofsi skaphafnar
hennar kemur hvergimærri i ljós i
söng hennar, þegar hún syngur
viðkvæmnislegar visur og þjóð-
lög, ástarsöngva og ljóð Bobs
Dylan. Sópranrödd hennar er eins
og móður, sem syngur barni sinu
vögguljóð. Þar er örsjaldan, að
hún beitir harðari tónum i söng
5inum.
Handtak hennar er sterklegt
eins og karlmanns. Bardaga-
hamurinn leynir sér ekki, þar
sem hún fer. „Oftast er ég i
slikum ham, að ég hef tæpast
matarlyst. Ég borða ekki, nema
læknirinn minn segi mér, að ég
haldi ekki lengur út án þess”.
Oft er þvi haldið fram, að Joan
Baez sé ekki trygg og trú föður-
landisinu, Bandarikjunum. ,,Það
er hárrétt”, segir hún. ,,Ég er
ekki dyggur bandariskur þegn.
Ég er bara manneskja og hef ekki
áhuga á öðru en manneskjum”.
Joan Baez er af mexikönskum
ættum og kjör mexikönsku verka-
mannanna i Bandarikjunum
snerta hana kannski enn frekar
þess vegna. ,,Ég kvnntist kyn-
þáttafordómum bandarikja-
manna strax á barnsaldri,” segir
Joan. Hún hefur dökka húö og
spænskt ættarnafn. Hún var
mexikanskt barn i kaliforniskum
skóla. „Hvitu börnin léku sér
öðrum megin á leikvellinum i
friminútum, mexikönsku börnin
hinum megin”.
Joan Baez hefur helgað lif sitt
baráttunni gegn misrétti og
ranglæti. Þegar hún fór i fyrstu
tónleikaferð sina um Suðurriki
Bandarikjanna áriö 1962, kom
hún ekki fram, nema blökku-
mönnum væri leyfður aðgangur
að tónleikasölunum. En slikt
tiðkast yfirleitt ekki i Suður-
rikjum Bandarikjanná — að
hvitir og svartir hlýði á tónleika
hlið við hlið. Hún beitti sér fyrir
mótmælum gegn striðsrekstri
bandarikjamanna i Vietnam fyr-
ir framan Hvita húsið i Washing-
ton. Hún stóð einnig fyrir setu-
verkfalli við herskráningar-
skrifstofu og var handtekin fyrir.
Joan Baez var ekki af baki dottin.
Þegar lögreglumennirnir leiddu
hana inn i fangelsið, söng hún:
We shall overcome. (Við munum
sigra). Og i fangelsinu beitti hún
sér enn fyrir mótmælum fang-
anna gegn ástandinu i fangelsinu.
Árið 1968 giftist Joan Baez David
Harris, en hann var handtekinn
aðeins tveimur mánuöum eftir
brúðkaupið og dæmdur til þriggja
ára fangelsisvistar fyrir að neita
að gegna herþjónustu.
Þau Joan skildu, þegar hann
hafði verið látinn laus. „Okkur
þykir enn vænt hvoru um annað,
en við getum ekki búið saman”.
Nú býr Joan ásamt Gabriel fjögra
ára syni sinum i litlu húsi
skammt frá San Francisco. „Þar
er eldhúsið ekki stærra en klæða-
skápur, það rétt dropar úr
krananum, og i stofunni er
eldgamall arinn”.
Mestum hluta tekna sinna ver
Joan Baez til styrktar málefnum,
sem henni liggja nær hjarta eins
og til dæmis Summerhillskól-
anum i Englandi (opinn skóli,
þar sem engin skólastjórn er).
Auk þess krefst Joan þess, að
aðgangseyrir að tónleikum
hennar sé aldrei hærri en tveir
dollarar, sem er aðeins hálfvirði
af venjulegum aðgangseyri.
Þetta gerir hún til þess að sem
fæstir þurfi að sitja heima af
fjárhagsástæðum.
„Finnst þér rétt að beita frægð-
inni i pólitiskum, tilgangi?” var
Joan spurð.
„Ég tel rétt að beita öllu, sem
ég hef, i baráttunni. Og það geri
ég. Peningana, sem ég læt ekki af
hendi við aðra, nota ég til þess að
byggja upp Miðstöð gegn valdi,
sem ég stofnaði ásamt manni
minum. Ég vona, að mikill
árangur náist af starfi þeirrar
stofnunar”.
„Er ekki þetta stöðuga álag of
mikið fyrir þig?” var Joan spurð.
„Baráttan er mitt lif. Þegar ég
einbeiti mér að einhverju verk-
efni, eins og þegar ég barðist fyrir
mexikönsku verkamennina,
verð ég að taka svefnlyf til þess
að geta sofnað. Aö öðrum kosti
myndi ég bylta mér i rúminu og
hugsa: Hvað get ég gert næst?”
Joan Baez viðurkennir, að oft
hafi hún næstum verið búin að
gefa allt upp á bátinn, næstum
búin að missa vonina um að geta
breytt nokkrum sköpuðum hlut til
batnaðar. „Fólk er svo hræðilega
sljótt”. Samt er hún sannfærð
um, að barátta hennar og
annarra i sama dúr hafi bjargað
bandarisku þjóðinni frá hræði-
legri ógæfu. „Hefðum við ekki
mótmælt hvað ofan i annað, væru
Bandarikin löngu orðin
einræðisriki á borð við Spán”.
Eftir blaðamannafundinn i Los
Angeles kom Joan Baez fram i
Hollywood Bowl. 16.000 áheyr-
endur komu að hlusta á hana,
flestir ungir, þeirra á meðal mörg
börn. Við innganginn bar ungt
fólk spjöld með kröfum um frið og
kærleika. Flugritum var dreift.
Joan hefur aldrei neina
ákveðna söngskrá. Hún talar við
áhorfendur eins og hún sé að ræða
við vin sinn heima hjá sér. Þetta
kvöld i Hollywood Bowl hafði hún
ekki einu sinni gitarinn með sér,
heldur söng ljóðin sin án undir-
leiks, og áhorfendur voru sem
bergnumdir. Hún lauk söng
sinum með laginu No More Flags
(Aldrei framar fána). Þar segir
hún, að fánar séu aöeins
klæðisbútar og merking þeirra
óskiljanleg. Hún hvatti áhorf-
endur til þess að kveikja á
blysum, eða bara eldspýtum og
syngja með. Allir stóðu á fætur.
Hollywood Bowl ljómaði af
ljósum. Tekjurnar af tónleikun-
um runnu beint til baráttunnar
fvrir bættum kjörum mexíkönsku
verkamannanna.
Stuttu eftir tónleikana i Holly-
wood Bowl söng Joan Baez fyrir
fangana i Sing-Sing og þar á eftir
til styrktar byggingu barna-
sjúkrahúss iArkansas...Ég veit,”
segir Joan Baez, „að hugmyndir
minar eru draumar. En ég trúi
þvi, að þeir muni allir rætast”.
7. TBL. VIKAN 47