Vikan - 22.11.1979, Blaðsíða 38

OO fllTI/iaHVflÖ
VON
VIKAN OG
NEYTENDA-
SAMTÖKIN
JÁMAOMAV
A5\5U34
. Þeir hengslast áfram, þeir stama,
þeir skjálfa og titra og eru í einu og öllu
nánast sem fiskar á þurru landi. Standa
kjánalega að húsverkum og eru klaufalegir
í leik og starfi...”
Hvaða fólk er þetta?
— Örvhent börn (a.m.k. sum þeirra),
samkvæmt niðurstöðu bresks sálfræðings,
sem hann birti á þriðja áratugnum.
Viðhorf manna hafa breyst töluvert
síðan þá, en ennþá finnst flestum
örvhentum mönnum sem þeir séu mikið
afskiptir. í nýlegu hefti blaðs bresku neyt-
endasamtakanna, WHICH?, er grein sem
fjallar um stöðu örvhentra í þjóðfélaginu
og alls kyns hindurvitni og fordóma, sem
annað fólk hefur í garð þeirra.
Hér verður fyrst gerð grein fyrir
nokkrum staðhæfingum og spurningum,
sem blaðamenn WHICH? reyndu að fá
svör við:
„Fleiri eru örvhentir nú en nokkru sinni
fyrr og þeim fer fjölgandi.”
Það er satt. Þó er ástæðan frekar talin
vera breytt viðhorf en aukinn fjöldi fæddra
örvhentra barna. Nú til dags er fleiri
börnum leyft að vera örvhentum.
Það eru yfir fimm milljónir örvhentra
manna i Englandi — nærri því 10 af
hverjum 100 og hærra hlutfall karla en
kvenna. Af þeim sem fæddir eru eftir 1940
eru um 13 af hverjum 100 örvhentir.
„Það er algengara, að tvíburar séu
örvhentir.”
Það er einnig rétt. Samt er venjulega
aðeins annar tvíburanna örvhentur.
Hvers vegna er óljóst. Rannsóknir hafa
einnig leitt i ljós að engin fylgni er þar á
milli eineggja eða tvíeggja tvíbura.
„Að vera örvhentur er ættgengt.”
Það er satt.
Nýleg rannsókn hefur leitt í ljós að örv-
hentur faðir (eða móðir) er tvisvar til
þrisvar sinnum líklegri til þess að eignast
örvhent barn en rétthentur.
Ef örvhsntur maflur reynir afl nota dósa-
upptakara af venjulegrí gerfl getur hann lent I
vandræðum, eins og myndin sýnir. Til eru dósa-
upptakarar mefl skrúfunni vinstra megin, en því
miflur eru þeir ekki f luttir inn.
Skæri fyrir örvherrta hafa fengist hóriendis, en
voru ekki til i augnabiikinu.
„Það er gáfumerki að vera örvhentur.”
Rangt. Eða a.m.k. ósannað.
Þetta svar sýnir hversu óhlutdrægt
tímarit Which? er (ritstjóri þess er örv-
hentur — ritstjóri Vikunnar er það einnig).
Ef satt skalsegja'nefur aðeins ein könnun
verið gerð á þessu með það að takmarki að
sanna hvort eitthvert samband sé á milli
þess að vera örvhentur og að vera gáfaður.
Könnunin var gerð á hópi þroskaheftra
barna og kom í ljós hærra hlutfall örv-
hentra i þeim hópi en búist hafði verið við.
„Örvhentir hafa meiri sköpunargáfu.”
Gæti verið rétt, en hefur alls ekki verið
sannað.
í grófum dráttum má hugsa sér manns-
heilann skiptast í tvo helminga. í hægri
hlutanum eru stöðvar sem virðast stýra
sköpunarhæfileikum mannsins, í þeim
vinstri stöðvar sem stýra skynsamlegum
ályktunum. Það hefur einnig verið leitt i
ljós að hægri helmingur heilans stjórnar
vinstra helmingi líkamans og öfugt.
Þannig er til orðin kenning um að örv-
hentir menn með virkari hægri hluta
heilans séu gæddir meiri sköpunargáfu en
rétthentir. Þeir sem hafa viljað sanna þessa
kenningu hafa bent á fjölda listamanna,
rithöfunda, tónlistarmanna og leikara allt
frá Holbein til Charlie Chaplin, sem verið
hafa örvhentir.
„Örvhentir ná forskoti í íþróttum.”
Það er satt — íflestum tilfellum. En þess
ber að gæta í þessu sambandi að örvhentir
eru færri en rétthentir.
Örvhentir leika gegn eða með rétt-
hentum leikmönnum í flestum tilfellum.
Flestir þekkja mikilvægi vinstri handar
skyttunnar i handknattleik. Hvað myndi
hins vegar gerast ef allir leikmenn beggja
liða væru örvhentir?
„Örvhentir hljóðfæraleikarar eru ekki
til.”
Það er langt frá því að vera rétt. Hins
vegar leika þeir venjulega á hljóðfærin eins
38 Vikan 47. tbl.