Vikan - 24.06.1982, Page 14

Texti: Alfheiöur Steinþórsdóttir
„öunnudagspöbbum” fer
stöðugt fjölgandi á Islandi.
Með þeim er átt við feður
barna sem alast upp hjá
mæðrum sínum. Stundum
er það vegna ákvörðunar
við sambúðarslit en það
getur líka verið vegna þess
að börnin hafi frá fæðingu
verið í umsjá móður. I
munni almennings hefur
það fremur neikvæða
merkingu að vera sunnu-
dagspabbi. Feður taka oft
fram að þeir séu engir
sunnudagspabbar og eiga
þá við að þeir séu „alvöru-
pabbar” og sinni börnum
sínum og taki ábyrgð á
uppeldi þeirra. Að vera
sunnudagspabbi er hins
vegar oft ágæt lausn sem
hentar barninu, föður þess
og móður. Það eru gæðin í
sambandinu sem gilda,
ekki tíðnin.
Erfitt
í byrjun
Það getur verið mjög
erfitt fyrir föðurinn að
breyta allt í einu um stöðu
gagnvart fyrrverandi konu
sinni, börnum og tengda-
fjölskyldu eftir skilnað.
Það er erfitt að vita hvern-
ig á að hegða sér og oftast
er ekkert við að styðjast.
Sumir fara því miður þá
leið að fjarlægjast börn sín
og hverfa jafnvel úr lífi
þeirra langan tíma. Þeir
treysta sér ekki til að hitta
börnin, finna fyrir nei-
kvæðni móður þeirra eða
finnst erfitt að koma
„heim” og svo framvegis.
Oft má á þessu tímabili sjá
að feður gera sér litla grein
fyrir mikilvægi sínu fyrir
börnin. Mikilvægt er að for-
eldrar verða að reyna að
halda út þetta kvíðatímabil
14 Vikan 25. tbl.
og taka þegar í stað upp
samband við börn sín því
börnin þola yfirleitt
aðskilnaðinn mun verr en
fullorðnir.
Börn hafa
áhyggjur
Ef faðir hefur áður búið
með barni sínu getur hann
búist við að barnið sé
áhyggjufullt um hagi hans
þegar hann býr ekki heima
lengur. Það er barninu
mikilvægt að fá að vita
hvar hann býr og hvernig
lítur út heima hjá honum.
Alveg fram að unglingsár-
um eiga börn í erfiðleikum
með að ímynda sér hvernig
aðstæður eru eftir lýsing-
um í orðum. Þau vilja helst
skoða sjálf til að geta síðar
séð föðurinn fyrir sér í við-
eigandi umhverfi. Minna
máli skiptir hvort um íbúð
eða einstaklingsherbergi er
að ræða eða jafnvel hvort
faðir býr hjá ættingjum eða
vinum. Ef börnin eru kom-
in nokkuð á legg ættu þau
einnig að fá símanúmer
heima og á vinnustað og
geta þannig gengið sjálf úr
skugga um að faðirinn er á
vísum stað.
Auk áhyggna vegna að-
stæðna hafa börn oft
ábyrgðartilfinningu gagn-
vart líðan föður. Ef þau sjá
mikla vanlíðan hjá honum í
heimsóknum fá þau oft
sektarkennd og vilja reyna
að hjálpa, en finna vanmátt
sinn. Hér getur faðir gert
mikið til að hjálpa barni
sínu með því að blanda því
ekki inn í deilur eða segja
því frá erfiðleikum sem
hann ræður ekki við. Barn-
ið þarf miklu fremur á því
að halda að heyra um það
sem hann ræður við — þó
svo að það geti verið erfitt
fyrir hann — og heyra um
hvernig fullorðið fólk geti
orðið ósammála en að það
geti yfirleitt leyst deilur
sínar sjálft.
Að f orðast
valdabaráttu
Sunnudagspabbinn verð-
ur að sætta sig við að það
foreldri sem barnið dvelst
hjá er í meiri og nánari
tengslum við barnið. Barn
er yfirleitt mjög trygglynt
við það foreldri sem hefur
umsjá þess með höndum.
Ef ósamræmi og deilur
koma upp á milli foreldra
er mikilvægt að hafa
ákveðnar reglur um hvern-
ig taka eigi á málum.
Peter Rowlands, sem
sjálfur er sunnudagspabbi,
skrifaði bók um umgengn-
isvenjur. Hann bendir þar
á nokkur ráð til að forðast
að blanda barninu í valda-
baráttu foreldra:
Forðastu að gagnrýna
beinlínis skoðanir hins for-
eldrisins.
Forðastu að gera lítið úr
hinu foreldrinu í augum
barnsins.
Forðastu að beita áhrif-
um þínum til að barnið
styðji þinn málstað.
Forðastu að fara í vörn
þegar þú ert gagnrýndur af
barninu eða af hinu foreldr-
inu.
Forðastu aö predika
skoðanir þínar, hvers eðlis
sem þær eru, ef þú veist að
þær stangast á við skoðanir
á heimili barnsins.
Forðastu að reyna að
leysa þín eigin vandamál
með hjálp barnsins þíns.
Reyndu hins vegar að
vera barninu þínu staðfast-
ur og öruggur faðir sem er
tilbúinn að hlusta og taka á
málum þegar á þarf að
halda. Njóttu tímans með
barninu óháð samstarfinu
við móður þess og sýndu
því að þú sért samkvæmur
sjálfum þér og hafir eigin
reglur þó svo að þær séu
ólíkar því sem börn eiga að
venjast heiman að frá sér.
Þegar fram í sækir kann
barnið að meta það að hafa
verið „stikkfrí” í deilum
foreldra og kemur á full-
orðinsárum til með að velja
sjálft hvernig það vill um-
gangast báða foreldra,
segir Peter Rowlands í bók
sinni. En hvernig verður
umgengni barns við föður
sinn best háttað?
Skýrar línur
fyrir yngstu
börnin
Mjög ung börn hafa mjög
lítið þroskað minni. Þau
geta ekki geymt innra með
sér mynd af foreldri sem
þau sjá sjaldan. Ef faðir
barnsins ætlar að sinna því
og tengjast frá byrjun
verða hann og móðir barns-
ins að gera með sér samn-
ing um tíðar heimsóknir.
Minna máli skiptir þótt
hver einstök heimsókn
standi stutt. Barnið getur
hins vegar tekið því illa að
dveljast að heiman fyrstu
árin og vill yfirleitt hafa
sínar reglur og sofa heima.
Það er oftast ánægt í heim-
sóknum föður nema það
finni spennu og óöryggi frá
móður.
Frá þriggja ára aldri hef-
ur barnið oftast þörf fyrir
ákveðnar reglur um sam-
bandið við það foreldri sem
býr ekki heima. Það sýnir
meiri þörf fyrir hlýju og
viðurkenningu. Oft vilja
börn lengja heimsóknir og
fullvissa sig um að fljótlega
komi pabbinn aftur. Þörf
barnsins fyrir reglulegt
samband heldur áfram eft-
,Sunnudagspabbar'