Vikan - 28.12.1989, Síða 42

VIKAM A VETTVAMGI
Margir tóku með sér grænmeti og ávexti heim eftir fyrstu heimsóknina. Okkur tókst
ekki að finna ferska matvörur neins staðar í verslunum í Austur-Berlín.
Austur-þýskir ríkisborgarar ferðast frítt,
stendur á skiltinu. Frá neðanjarðar-
brautarstöð í Vestur-Berlín. Konan á
myndinni hér fyrir neðan flúði frá Aust-
ur-Berlín árið 1975. Eftir að landamærin
voru opnuð sótti hún hvað eftir annað
um leyfi til að sjá grafir foreldra sinna í
Austur-Berlín. Þrátt fyrir ítrekuð loforð
yfirvalda var hún send til baka af landa-
mæravörðunum.
Á leið vestur yfir landamærin. Það voru
ekki allir sem komu á Trabant.
Nálægt landamærahliðinu við Check-
point Charlie, á horni Kochstrasse og
Friedrichstrasse, er athyglisvert saín þar
sem er til sýnis allt frá sérútbúnum bílum
til heimatilbúinna loftbelgja sem hafa ver-
ið notaðir við flótta yfir múrinn. Þar er líka
athyglisvert kort yfir múrinn með krossi
við alla þá staði þar sem fólk hefur orðið
fórnarlömb landamæravarða. Á mörgum
stöðum standa krossarnir þétt.
í Austur-Þýskalandi ríkir skortur á flest-
um sviðum. Ferskt kjöt, grænmeti og
ávexti tókst okkur ekki að finna í Austur-
Berlín en fólk stóð í löngum biðröðum við
hálftómar matvöruverslanir til að kaupa
pylsur, osta, dósamat og brauð. Fólk stóð
jafnvel í biðröðum til að komast inn á járn-
brautarstöðvarnar til að taka lestina heim
úr vinnunni. Húsnæðisskortur er gífurleg-
ur og allar fáanlegar framleiðsluvörur eru
lélegar. Mánaðarlaunin eru um það bil 800
til 1200 mörk. Samkvæmt hinni opinberu
gengisskráningu í Austur-Þýskalandi hefur
austur-þýska markið sama verðgildi og
það vestur-þýska en fólk fær aðeins einn
tíunda hluta þess verðs þegar það skiptir
peningum sínum í vestur-þýsk mörk.
Vestur-þýska ríkið gefur öllum austur-
þýskum ríkisborgurum 100 mörk þegar
Þrátt fyrir aukið frjálslyndi eru Austur-
Þjóðverjar ennþá tortryggnir gagnvart
ljósmyndurum. í einu tilfelli tóku þeir af
okkur filmuna þegar við vorum að taka
myndir á landamærunum. Þeim hefur
líklega þótt við gerast heldur nær-
göngulir.
þeir koma yflr í fyrsta skipti. Fyrir utan
pósthúsin í Vestur-Berlín sá maður fólk
standa tímunum saman í biðröð til að
komast inn og ná í þessa peninga. Síðan er
farið í búðaráp.
Það er ekki erfitt að þekkja Austur-Þjóð-
verjana á götum Vestur-Berlínar. Þeir eru
svolítið „sveitalegir" í stórborginni, dá-
leiddir af öllum glæsileikanum og óhóflnu,
bera úttroðna plastpoka með matvörum.
Segulbandstæki og leikföng eru einnig vin-
sælar vörur til að taka með sér heim. Víða
sá maður „gestina" ífá austri dást að lúxus-
bílum, sjónvarpstækjum, stereo-samstæð-
um og fleiri munaðarvörum.
í Austur-Þýskalandi er mikið horft á
vestur-þýskar sjónvarpsstöðvar svo að fólk
þekkir flest vörumerkin. Auglýsingaflóðið
hefur mikil áhrif á fólk sem lifir við skort á
flestum sviðum. Fyrstu dagana, sem Aust-
ur-Þjóðverjarnir streymdu vestur yflr, var
ekki óvanalegt að sjá þá standa í biðröð
við McDonald skyndibitastaðina. Við sáum
jafhvel eina flmm manna fjölskyldu skipta
á milli sín einum hamborgara og kókdós
eftir að hafa staðið í biðröð í tíu til flmm-
tán mínútur. Þau voru blönk en allir urðu
að fá að smakka.
Vestræn stórfyrirtæki eru nú þegar í
startholunum með fjárfestingar á hinum
nýja markaði sem er að opnast. Austur-
Þýskaland hefur mikla þörf fyrir vestrænt
fjármagn til að byggja upp sín gamaldags
óarðbæru fyrirtæki. Bæði austur- og vest-
ur-þýskir leiðtogar hafa síðustu dagana
lýst yflr í fjölmiðlum áhuga á viðræðum
um samvinnu og jafnvel sameiningu þýsku
ríkjanna. Líklegt er að það komi til með að
taka mörg ár að finna viðunandi lausn á
þeim pólitíska vanda.
í Vestur-Þýskalandi, þar sem atvinnu-
leysi er tilfmnanlegt, heyrast nú þegar há-
værar raddir um að Austur-Þjóðverjar
komi og taki vinnu ffá heimafólki. Bent
hefur verið á þá hættu að Austur-Þjóðverj-
ar verði annars flokks borgarar í hinu
þýska samfélagi. Sá möguleiki er þó einnig
fyrir hendi að uppbyggingin í austri skapi
atvinnutækifæri fyrir atvinnulausa Vestur-
Þjóðverja á næstu árum.
Hver sem þróunin verður er stóra
spurningin samt sem áður sú hvernig
Austur-Þjóðverjum gengur að aðlagast því
neysluþjóðfélagi sem þeir kastast nú svo
skyndilega inn í.