Vikan - 13.07.1939, Blaðsíða 16

16
VIKAN
Nr. 28, 1939
— Aðeins pabbi og ég. Anna segir frá
fjölskyldu sinni.
— Heyrðu, segir István, hugsandi, þeg-
ar hún hefir lokið frásögninni, — ég held,
að það sé betra fyrir ykkur að vera í
Frakklandi. Hér verður maður að hafa
hugmyndaflug. 1 útlöndum kemst maður
áfram með vinnu. Hér verður maður að
vera hugmyndaríkur.
Þau tala um börnin. István er bersýni-
lega hrifinn af því, að Jani verði verkfræð-
ingur, og Klárí læknir. Hann hæhr KÍárí
sérstaklega mikið.
— Taktu eftir því, sem ég segi. Hún
verður eitthvað mikið. István talar eins
og spámaður. Nú kemur röðin að kunn-
ingjum þeirra í París.
— Er Bardichinov gamli enn á lífi?
Hafið þið frétt nokkuð frá Hallay? Og
Cathrina ? Hún var ágæt, þó að hún væri
kommúnisti. Hún hafði prýðilega lyndis-
einkun. Og Lithauinn leiðinlegi? Hvað hét
hann nú aftur?
Anna svarar samvizkusamlega. Vinirnir
í París ganga fram hjá þeim í röðum. Það
er aðeins eitt nafn, sem ekki er nefnt.
— Sko, segir István rólega eins og hann
sé að svara hugsunum Önnu, — mér þykir
ákaflega vænt um konu mína. Hún er góð
kona og ástúðleg. Þú getur ekki trúað því,
hvíllík fyrirmyndar kona hún er. En ég
hefi aðeins elskað eina konu . . . elskað
hana af öllu mínu hjarta og allri minni
sál . . . þú veitz, hvað ég á við . . . og
það er litla, ítalska stúlkan.
Anna fær svolítinn hjartslátt,.ekki mik-
inn. Það er eins og mannshendi hafi rétt
sem snöggvast þrýst á hjarta hennar.
— Ég held, að hún hafi aldrei kært sig
neitt um mig, heldur István áfram. — Nú
getum við talað um það. Þú ert vinur minn
og hefir sagt mér, að þú elskir mig ekki.
Ég elskaði hana. Er hún alltaf jafn falleg ?
Anna kinkar rólega kolli.
— Ákaflega falleg.
— Segðu mér allt um hana, — nei, ann-
ars, það er betra, að þú látir það vera.
Mig langar ekkert til að hlusta á það, að
henni þyki vænt um einhvern annan.
Þau hafa lokið að tala um kunningj-
ana í París. Um sig sjálf hafa þau talað
hæfilega. Nú sitja þau þögul. Tala öðru
hvoru, en eru dauf. Síðan borgar István
kaffið og biður um bíl. 1 Bethlengötu
kveður hann Önnu með bróðurlegum kossi
og lofar að hringja bráðlega til hennar.
En hún sér hann aldrei framar.
23. KAPÍTULI.
Anna og faðir hennar hafa dvahð í þrjá
mánuði í Budapest. Það er sunnudagur,
en þau hreyfa sig ekki úr litla herberginu
í Bethlengötu, því að vorhryðjurnar þjóta
yfir göturnar fyrir utan. Það er ekkert
gönguveður, og aðrar skemmtanir sækja
þau ekki. Barabás gæti reyndar farið inn
í vínstofu við Nefelejtsgötu, þar sem hann
hittir alltaf gamla kunningja, sem hann
þekkir rétt í sjón, eða aðra, sem hafa heyrt
hann nefndan (venjulega í sambandi við
einhverja lygasögu um það, að hann hefði
grætt óhemju fjár í París, og þess vegna
horfa þeir vonsviknir á hann), en hann
verður ekki var við hina sönnu hvíld í
samræðunum við þá. Samt er Barabás
ósvikinn Ungverji, sem langar til að ræða
um stjórnmál, eins og sönnum Ungverja
sæmir. Og þeir voru tímarnir, að hann
skammaðist út af stjórninni og sköttun-
um. Nú kann hann ekki við andrúmsloftið
í ungversku vínstofunni. Hann hefir verið
rifinn burt frá hinum sírennandi, eilífa
straumi hinnar opinberu gagnrýni, og
hann hefir ekkert að segja viðvíkjandi at-
vinnubótum ríkisins atvinnuleysingjunum
til handa. Þar að auki hefir mál hans og
orðalag breytzt. Landar hans skilja hann
ekki, svo að hann situr heima í herbergi
sínu í rökkrinu. Honum leiðist, og hann er
önugur. Hann heyrir, að húsmóðir hans
er á sínu sunnudagsrjátli í eldhúsinu. 1
Budapest býr fólk ekki í veitingahúsum.
Það býr í herbergjum með húsgögnum í.
Það er ekki auðvelt að sætta sig við að
búa þannig, þegar maður er vanur meira
frjálsræði.
Anna stendur við gluggann og horfir á
blautar göturnar. Síðan snýr hún sér aft-
ur hægt að dimmri stofunni. Hún sér ekki
framan í föður sinn, en hvernig hann sit-
ur leynir sér ekki, hvað hann er að hugsa.
— Pabbi, ég fer aftur til Parísar.
Barabás hrekkur við. Hann sér ekki
heldur framan í dóttur sína. Hann sér að-
eins móta fyrir henni við gluggann. Hún
stendur grafkyrr.
— Ætlarðu að fara, Anna? — En þú
hefir atvinnu . . .
— Ég fer samt, pabbi . . .
— Er það mín vegna? hugsar Barabás.
Vegna þess, að ég fæ ekkert að gera, segir
hún það, sem ég hefi ekki þorað að
segja í marga mánuði? Eða er það vegna
þessa: „Sko, stúlka mín“? Stúlkan virðist
ekki geta sætt sig við lífið hér.
Það er kynlegt, að heimþráin, þessi þrá-
láta suða niðri í djúpunum, er ekki hætt,
þó að þau séu komin heim. Kannske hefir
hún þagnað fyrstu þrjá dagana, þegar þau
reikuðu um göturnar og sögðu: Sko, hér
er Andrássygata! Og sjáðu strætisvagn-
ana! Þeir voru hér ekki, þegar við fórum.
Manstu það?
Síðan hófst gamla suðan á ný, óljóst þó.
Guð minn góður, hvernig stendur á þessu ?
Þau eru komin heim, hvers vegna færist
friðurinn ekki yfir þau ? Hvers sakna þau ?
Er það Mezötur? hugsar Barabás. Eða
eitthvað enn f jarlægara, eitthvað frá djúpi
bernskuáranna í Kenderes?
Anna hugsar ekkert um örnefni. Hér
tala allir ungversku. Það er ákaflega þægi-
legt. Það var kynlegt í fyrstu. Anna sneri
sér við í hverju spori til þess að horfa á
vegfarendur, eins og hún gerði í París,
þegar hún heyrði ungversku talaða. Nafn
hennar er borið rétt fram hér og verður
ekki breytt í frönsku. En hvað amar að?
Þau eru döpur, heimilislaus eins og þau
væru lokuð inni í hinni þéttu einveru
Argentínu.
— Ég fer líka heim, segir Barabás.
Anna vissi svarið fyrir fram.
— Þér er óhætt að treysta því, að við
björgum okkur einhvern veginn, segir hún
hughreystandi.
Sama daginn skrifa þau bréf. Ef frú
Barabás hefir orðið fyrir vonbrigðum, sést
það ekki á bréfi hennar. Hún biður þau
aðeins að heimsækja ættingjana, áður en
þau fari. Þau gera það. Þau skemmta sér
vel í tvo daga í Mezötur, og Barabás lang-
ar aftur til að vera kyrr. En innst inni
veit hann, að hann getur það ekki. Hann
getur ekki unnið fyrir sér hér. Það eru að-
eins trén, sem standa í blóma, er freista
hans.
— Hefði ég haft nóga peninga og sett
á stofn verzlun . . . byrjar hann að segja
við Önnu, en hann lýkur ekki við setning-
una. Jafnvel í þessu tilfelli . .- .
Lestin brunar af stað með þau. Nú ljóma
fjöllin í Sviss, björt og tignarleg. Snjór-
inn glitrar. Furutrén mæna til himins. Hin
gamla sársaukablandna þrá Önnu er horf-
in og hefir blandazt tilfinningu, sem er
ekkert annað en ásökun, og samt er hægt
að túlka tilfinninguna með þessum orðum:
Ef hægt væri að lifa eins og fjallatindar
og tré . . .
Þau hafa farið yfir frönsku landamærin.
Lestin brunar gegnum nóttina.
— Það er ekkert fyrir þig, segir Bara-
bás. — Þú kemst kannske heim aftur. En
ég verð að deyja hér.
— Vitleysa, pabbi.
— Ég veit, að ég er ekki gamall nú.
Sextíu og fjögur ár eru ekkert hér. En
heima var ég talinn gamall. Þegar ég hélt,
að ég fengi vinnu, svipuðust þeir um eftir
ungum mönnum. Það var alveg sama, þó
að hann hefði verið í París og þó . . . sex-
tíu og f jögra . . . Hvað get ég unnið lengi ?
Fimmtán ár í mesta lagi. Get ég sparað,
svo að ég komist heim, geti keypt hús og-
lifað áhyggjulausu lífi?
— Það getur þú áreiðanlega.
— Já, kannske. Það er eina leiðin til
þess að komast heim. Hér þarf fólk ekki
að svelta. Það fær styrk frá verkamanna-
samtökunum.
— Og við, pabbi? Við þrjú. — Jani
verður ríkur.
— Já, guð gefi það. Þið eruð góð börn,
Anna, öll, jafnvel Klárí litla.
— Ég er viss um, að hún er bezt af
okkur, pabbi.
— Stundum hefir mér dottið það í hug,
en ég get ekki fundið neitt að neinu ykk-
ar. Ég er ekki eins og aðrir feður. Ég er
ekkert hræddur við að lifa á náð barna
minna. I ókunnu landi þörfnumst við hvers
annars. En . . . aðeins í ókunnu landi,
Anna!
Anna veltir orðunum fyrir sér um stund.
Barabás bindur enda á samtahð.
— Og þess vegna held ég, að ég deyi
hér.