Vikan - 15.10.1992, Blaðsíða 7

Hvað er þjóðrækni og í hverju er hún
fólgin? Trúlega eru við þessari sþurn-
ingu mörg svör og blæbrigðin fara
sennilega eftir aldri þeirra sem sþurðir eru.
Nú verður æ algengara að íslendingar leggi
land undir fót og setjist að erlendis, án þess
að það kallist lengur þjóðarsvik. Þetta fólk
þlandar saman menningu föðurlandsins og
þess lands sem flutt er til. Misjafnt er þó hve
fólk leggur sig fram við að viðhalda móður-
málinu og halda því hreinu. Það á jafnvel við
um þá sem flytja aftur til íslands eins og mál-
verndunarmenn kvarta mikið yfir í íslenskum
fjölmiðlum á síðustu tímum.
í upþhafi árs 1988 sagði Drífa Harðardóttir,
sem býr hér í Ástralíu, mér frá ungum, ís-
lenskum manni sem væri í ástralska hernum.
Hún sagði að hann hefði verið hér síðan hann
var þrettán ára gamall og talaði mjög góða ís-
lensku. Hún sagði einnig að hann væri að
flytja til Adelaide þar sem hann myndi búa
næstu tvö árin eða svo og ætlaði að bjóða
okkur heim þegar hann væri búinn að koma
sér fyrir.
Fyrr en varði rann dagurinn upp og við ís-
lendingarnir átta héldum ásamt fjölskyldum
okkar af stað sem leið lá upp að hermanna-
bústöðunum í Woodside, einu af úthverfum
Adelaide, til að heimsækja Einar, Teenu konu
hans og börn þeirra, þau Önnu átta ára og
James fimm ára.
Ég hafði ekki hugmynd um hvernig hann liti
út en vissi þó um leið og ég sá tvo menn stika
yfir tún á svæðinu hvor þeirra hann myndi
vera. Það stafaði af honum norræn útgeislun
langar leiðir. Ekki spillir að hann er af Víkinga-
vatnsættinni.
Það var mjög ánægjulegt að hitta þennan
unga mann sem talar kristaltæra íslensku og
þar að auki með þingeyskum hreim þótt frá
Norðfirði sé! í sjálfu sér lýsir það eitt út af fyrir
sig mikilli þjóðrækni. Hann hefur svo mikinn á-
huga á íslandi og íslenskri menningu þrátt fyr-
ir tuttugu ára fjarveru frá landinu að það er
unun að sveifla sér í heimspekilegar samræð-
ur við hann um þetta allt þegar færi gefst.
Þessi þjóðrækni maður heitir Einar og er
Gunnarsson, frá Norðfirði.
Þegar þetta viðtal var næstum fullunnið
sýndi Einar mér Þjóðviljann frá 7. febrúar
1969 með grein um fyrirhugaða brottför fjöl-
skyldu hans úr landi. Sú grein undirstrikar þá
skoðun mína að löndum okkar á íslandi gæti
þótt gaman að njóta þess með okkur að fá
hann til að segja okkur sögu sína.
- Hvernig kom það til, Einar, að fjölskylda
þín fluttist tilÁstralíu?
„Það kom margt til. Ég veit að foreldrar
mínir höfðu lengi hugsað um að flytja eitthvað
út, til Kanada til dæmis. Þetta mál byrjaði
mörgum árum áður á Norðfirði. Að fara til
Ástralíu varð svo niðurstaðan. Kannski fannst
foreldrum mínum Norðfjörður of lítill og ekki
nægir menntunarmöguleikar þar fyrir börnin.
Þar var aðeins gagnfræðaskóli og þau hefðu
þurft að senda börnin í burtu til frekara náms.
Ég held að það hafi líka verið svolítil ævin-
týralöngun í þeim. Ævintýraþráin er kannski í
blóði fjölskyldunnar. Afi minn og amma, þau
Þórarinn Grímsson Víkingur og Ástríður Egg-
Þessi mynd var tekin áriö 1977, þegar fyrsti Islendingurinn útskrifaöist frá Konunglega
ástralska herskólanum í Duntroon, í höfuðborg Ástralíu.
ertsdóttir Jochumssonar, höfðu búið í Banda-
ríkjunum. Faðir minn fæddist í Bellingham í
Washington-fylki en foreldrar hans fluttu heim
þegar hann var fimm ára.”
EKKI PENINGATRÉ í ÁSTRALÍU
- Hvernig var það, kom einhver maður og
bauð ykkur gull og græna skóga - eins og
sagt var um suma - fólk fékk frítt far og þess
háttar?
„Já, það er satt að sumu leyti en foreldrum
mínum var alveg Ijóst hvernig þetta yrði. Þau
héldu nú ekki að það væru seðlatré í Ástralíu!
Það kom til okkar maður frá ástralska sendi-
ráðinu í Stokkhólmi, Flynn að nafni. Hann
flaugTil Norðfjarðar um vetur og kom til okkar.
Við vorum öll skrúbbuð uþþ og sett í röð í
sófann, sjö strákar og ein stelþa. Mamma
sagði mér mörgum árum seinna að maðurinn
hefði hvíslað að henni að hann yrði að játa að
þeir í Ástralíu hefðu engan áhuga á þeim
hjónunum en þeir vildu fá þessi, sagði hann
og benti á sófann. Það vorum við systkinin.
Við fluttum svo út í febrúar 1969.
Fyrir hreina tilviljun gerðist svo það
skemmtilega atvik mörgum árum seinna að
ég frétti af þesum Flynn í Canberra. Hann
reyndist vinna á sömu skrifstofu í Canberra
og maður sem ég hitti. Ég ákvað því að hafa
samband við hann. Hann mundi eftir okkur og
sagði að við hefðum verið stærsta fjölskylda
sem hann hefði skrifað inn. Hafði hann oft
hugleitt hvernig okkur hefði reitt af, þessari
fjölskyldu sem kom frá hjara veraldar til Ástr-
alíu og frá svo ólíkum lífsskilyrðum. Ég út-
skýrði fyrir honum í nokkrum dráttum hvernig
líf okkar hefði verið og held að hann hafi bara
verið nokkuð ánægður með hvernig við höfð-
um sþjarað okkur.”
FLÓTTI EÐA ÆVINTÝRAÞRÁ
„Ég hef verið að hugleiða nánar hvers vegna
foreldrar mínir yfirgáfu ísland. Kannski var
það eitthvað sem maður skildi ekki sem barn.
Kannski var þetta flótti frá einhverjum lífskjör-
um, lífsbaráttu, kannski flótti frá einhverju
öðru á islandi. Maður skilur slíkt betur sem
fullorðinn en ég mun samt aldrei vita það.”
- Nú hef ég heyrt íslendinga, sem komu
hingað á þessum tíma, segja að þeim hafi
verið álasað fyrir þjóðarsvik að fara svona
langt í burtu. Fannstu fyrir að foreldrum þínum
væri álasað fyrir að fara úr landi með öll þessi
efnilegu börn?
„Nei, ekki beint álasað. Ég veit ekki til þess
að það hafi verið sagt við foreldra mína en
þegar að því kom að við færum í burtu höfðu
tveir af okkur bræðrum gengið í gegnum
21.TBL. 1992 VIKAN 7
TEXTI: MATTHILDUR BJÖRNSDÓTTIR