Vikan - 12.10.1999, Page 11

fylgir mikil skömm og það
er erfitt að koma fram."
Ekkert getur réttlætt
ofbeldi
„Þeir sem gera hluti sem
þeir skammast sín fyrir og
vita innst inni að eru rangir
hafa auðvitað tilhneigingu
til að gera sér svona óljósa
mynd af því sem gerðist,"
segir Einar Gylfi. „Þess
vegna förum við gegnum
forsöguna í smáatriðum.
Hvar var slegið og hversu
oft, hvar var sparkað og
hversu fast og þar fram eftir
götunum.
Næsta skref er ábyrgðin.
Hver ber ábyrgð á ofbeld-
inu. Það er til þess að af-
hjúpa goðsagnir eins og:
„Hún átti þetta skilið" eða
„ég missti stjórn á mér" sem
er ein lífsseigasta goðsögnin.
Menn framkvæma flókið
hegðunarmynstur en segjast
gera það án þess að hafa
stjórn á sér. Yfirleitt þegar
menn segjast missa stjórn á
sér eiga þeir við að þeir sjái
enga aðra leið og þá taka
þeir stjórnina með því að
beita ofbeldi. Það að beita
ofbeldi er í raun að taka
mjög mikla stjórn á lífi ann-
arrar manneskju. Fyrir þessa
einstaklinga er vænlegra að
segja ég sé ekki neina aðra
leið í ákveðnum aðstæðum
en að beita ofbeldi fremur
en að segja ég missi stjórn á
mér undir þessum kringum-
stæðum. Menn eru einnig
gjarnan að réttlæta verk sín.
Þeir segja jafnvel hluti á
borð við: „Ég kem úr svo
skapstórri fjölskyldu." Þetta
með ábyrgðina er því mjög,
mjög mikilvægt. Ekkert get-
ur réttlætt ofbeldi. "
„Þá segjum við líka," segir
Andrés, „að það sé í raun
ekkert atferli eða áreiti til
sem getur réttlætt ofbeldi.
Abyrgðin liggur hjá þeim
sem fremur það."
Mikilvægt að taka
skrefin í réttri röð
„Þriðja skrefið er svo að
skoða samhengið sem of-
beldið á sér stað í og það er
mikilvægt að taka þessi
skref í þessari röð," segir
Einar Gylfi. „Vissulega eru
aðstæður bæði í samskiptum
hjónanna og uppeldi við-
komandi sem þarf að skoða.
Hvernig stendur á því að
þessi einstaklingur kann
bara þessa einu leið þegar
hann er kominn út í horn.
Við getum sem sagt skoðað
þessar aðstæður þegar að
búið er að gera ofbeldið
sýnilegt og búið er að
tryggja að ljóst sé hver ber
ábyrgðina. Við viðurkenn-
um aðstæðurnar ekki sem
skýringar heldur lítum á
kringumstæður sem geta ýtt
undir að ofbeldi sé beitt og
er þess vegna áríðandi fyrir
einstaklinginn að þekkja til
og vita hvernig hann eigi að
taka á."
„I meðferðinni verður
þetta auðvitað fyrst og
fremst tæki til að breyta
hegðun," segir Andrés.
„Þarna erum við farnir að
kortleggja mjög náið þessar
kringumstæður sem virðast
endurtaka sig. Það eru oft
einslitar aðstæður sem end-
urtaka sig og þá er þetta
kannski orðið tæki sem við
getum notað til að ná stjórn
í einhverja aðra átt. Við
erum að kenna nýja færni til
að takast á við sömu kring-
umstæður. Síðasta skrefið
sem við tökum er að skoða
afleiðingarnar fyrir einstak-
linginn, makann og börnin."
„Þá undirstrikast gjarnan
að maður sem tekur völdin
með þessum hætti, kúgar
aðra manneskju og mis-
þyrmir henni hefur í raun
beðið ósigur." segir Einar
Gylfi. „Þá kemur einnig í
ljós hverjar afleiðingarnar
eru fyrir alla aðra á heimil-
inu. Akveðin hegðun sem í
sjálfu sér er ekki alvarleg er
túlkuð sem ógnandi. Sá sem
hefur barið konuna sína er
kominn í þá aðstöðu að ef
hann hækkar röddina þá er
það geigvænlegt. Þá er það
sem við myndum kalla við
aðrar aðstæður hversdags-
legt hegðunarmynstur orðið
dulið ofbeldi vegna þessarar
forsögu."
Hvers vegna beita
menn ofbeldi
Einar Gylfi nefndi áðan
að þeir sem gerðu eitthvað
sem þeir skömmuðust sín
fyrir og vissu að væri rangt
hefðu oft óljósa mynd af því
sem gerðist. En ef menn vita
að hegðun þeirra er röng og
þeir virkilega skammast sín,
hvers vegna endurtaka þeir
Ofbeldisferli þessara manna er mismun-
andi langt. Sumir koma eftir eitt eða tvö
tilvik meðan aðrir hafa áralanga sögu.
Vikan 11