Vikan - 12.12.2000, Side 26

margvíslegt frá upphafi vega.
Algengast var lengi framan af að
hengja ávexti og kökur á trjá-
greinarnar. Einnig var tréð
skreytt með silfurþráðum og
síðar þráðum úr ódýrara efni en
silfri og hlaut þetta fyrirbæri
nafnið englahár, sem margir
kannast áreiðalega við. Langar
perlufestar voru líkar lagðar á
tréð og síðast en ekki síst voru
svo hengdar á það jólakúlur úr
næfurþunnu gleri sem fyrst voru
framleiddar í Þýska-
landi og til dæmis
Tékklandi. Úr
glerinu var
líka
framleitt annars konar skraut,
ávaxtaeftirlfkingar, tindátar, hús
og hvað eina. Eini ókosturinn
við þetta næfurþunna gler er
hvað það er brothætt en þrátt
fyrir það nýtur það enn mikilla
vinsælda og hafa vinsældir
þessa gamaldags skrauts meira
að segja farið vaxandi á síðustu
árum. Antíksafnarar hafa marg-
ir hverjir mikinn áhuga á göml-
um jólakúlum oggeta þær kost-
að dágóða fúlgu ef sannast að
þær séu komnar vel til ára
sinna. Fleira er hengt á jóla-
tréð og má þar nefna svokallað
viktoríanskt jólaskraut, eins og
til dæmis míní-fatnað, örsmáa
skó, sólhlífar og annað álíka.
Ástæðan fyrir því að „fatnað-
ur“ leynist meðal jólaskrautsins
er sú að einu sinni var siður að
hengja jólagjafirnar á greinar
jólatrésins. Á sama tíma var
mjög algengt að fólk fengi ein-
hvers konar fatnað í jólagjöf og
nú minnir þessi mínífatnaður
á þennan gamla sið.
Það hlýtur að vera skemmtilegt að vera
jólagestur á þessu heimili, þar sem
gestaherbergið er fallega skreytt með
jólatré og öllu tilheyrandi.
þurfti af trjám til að anna eftir-
spurninni fyrir jólin og vitað er
að um 1880 voru seld um 200
þúsund jólatré í New York borg
einni. Menn fóru því að hafa
áhyggur af því hversu mörg tré
voru höggvin á hverju ári og
kannski ekki síður því að oft var
aðeins toppurinn tekinn af há-
vöxnu tré sem þýddi að sjálf-
sögðu að tréð átti í erfiðleikum
með að halda áfram að vaxa.
Að því kom að farið var að leita
leiða til að framleiða jólatré og
þá urðu meðal annars til
svokölluð fjaðratré. Notast var
við sívalan staur, líkastan kúst-
skafti sem rekinn var niður í
kubb eða sí-
valning.
staurinn
var
fram þróuðust
gervitrén og í
stað fjaðra var
farið að nota
pappírs- eða
plastræmur. Nú
orðið eru fram-
leidd gervitré
bæði úr plasti og
öðrum gerviefn-
um sem líkjast
svo mjög raun-
verulegum barr-
trjám að koma
þarf nærri þeim
til að greina á
milli hins raun-
verulega og
óraunverulega.
Fjöldi
jólatrjáa á
heimilum er
áreiðanlega
misjafn eftir
því hvar í landi er. Hér á
landi er sá eða sú álitin eitt-
hvað undarleg sem er með
fleiri en eitt tré. í Bandaríkj-
unum eru iðulega jólatré í
hverju herbergi og þykir eng-
um mikið. Kannski stafarsásið-
ur af því að í upphafi fékk hver
einstaklingur (fjölskyldunni sitt
eigið litla jólatré en þegar farið
var að nota stærri tré fækkaði
þeim að sama skapi. Það ætti
því enginn að láta skoðanir ann-
arra hafa áhrif á sig varðandi
fjölda jólatrjáa á heimilinu held-
ur hafa þau eins mörg og hug-
urinn girnist. Oft eru trén þá
skreytt með mjög mismunandi
hætti og
jafnvel eru litir skrautsins hafð-
ir í stíl við meginliti herbergis-
ins þar sem tréð stendur.
Tréð hengt í loftið
En jólatré eru ekki og hafa
ekki einungis verið látin standa
á borðum eða á gólfi. Viktorí-
anskur siður var að hengja
jólatéð upp í loft. Og hvernig þá?
spyr kannski einhver. Jú, trénu
var snúið við og stofninn festur
í loftið og tréð hékk því „á haus"
ef svo má að orði komast um tré.
í grein um
þennan
sið
stóðu út úr honum eins
oggreinar. Ágreinarnarvarvaf-
ið fjöðrum, aðallega kalkúna-
eða gæsafjöðrum. Fjaðrirnar
voru litaðar grænar og þar með
var komið hið álitlegasta tré.
Eftir því sem tækninni fleygði
26 Vikan
Þeir sem enn eiga gamlar
jólakúlur, þessar næfur-
þunnu og brothættu ættu
að gæta þeirra vel því þær
eru að verða dýrmætir
safngripir.
Viktoríanskt jólaskraut,
kjóll og Ijósakróna auk
gamaldags jólakúlu.
sem birtist í bandarísku blaði
segir höfundur að hún hafi iðu-
lega verið spurð að því hvernig
hún geti hengt jólaskrautið á
hvolfi á trjágreinarnar! Hún seg-
irslfkt tæpast svaravert því auð-
vitað sé skrautið hengt á grein-
arnar á sama máta hvort sem
toppur trésins vísi upp eða
niður. Hún bendir á að
mjög gaman sé að
hengja jólatré
upp með
þessum hætti
í Ijósastæði í
loftinu. Áður
en það sé gert
sé hægt að
setja millistykki
með innstungu í
stæðið og tengja
jólaseríuna þar við.
Þegar kveikt sé á loftljósinu
kvikni Ijósin á trénu.
Jólatrésskraut hefur verið