Menntamál - 01.03.1947, Side 25

MENNTAMÁL
19
misjafnlega öflugri, unz hún er borin fram til sigurs um
125 árum síðar.
Sigfús M. Johnsen getur þess í sögu Vestm.eyja (1.
bindi, bls. 181), að Nathanael Gissurarson háfi haldið
uppi skóla fyrir börn í eyjunum á síðari hluta 18. aldar.
Mun það hafa verið einkaskóli, en eigi er þess getið, hve
lengi hann starfaði.
Menningarástand á 19. öld.
í sýslulýsingu séra Jóns Austmanns 1843, er hann sem-
ur til þess að svara 70 spurningum, sem gerðar voru af
deild Hins íslenzka bókmenntafélags í Khöfn 1839, eru
m. a. þessar upplýsingar um menningarástand Eyjabúa:
— „Hvorki eru hér hljóðfæri né neinir, er þekki nótna-
söng, innlendir, svo í lagi sé.“ — „Hér eru, að Dönum
unuaiiSitiiaum, b2 menn skrifandi, 50 karlmenn, 12 Kven-
menn.“ (íbúatalan þá um 360.)
Séra Brynjólfur Jónsson svarar sömu spurningum í
sýslulýsingu sinni 1873, eða 30 árum síðar, á þessa leið:
— „Til eru þeir hér, sem leika á hljóðfæri, svo sem
tveir á langspil, einn á ,,fíólín“, 7 á harmoniku.“
— „Skrifandi voru hér alls um síðast liðið nýár, 1873,
151, en óskrifandi 419. Óskrifandi karlmenn eru 148, en
konur 271.“
Af öllum íbúunum eru þá 26% skrifandi móti rúml.
17% eftir upplýsingum séra Jóns Austmanns 1843.
Séra Jón telur í lýsingu sinni, að siðferði manna hafi
batnað. Því til sönnunar segir hann m. a.:
— „Ofdrykkja í og við kirkjuna, sem áður var hér
hneykslanleg, er nú að kalla öldungis liðin undir lok.“
Nokkuð segir hann það hafa farið í vöxt, frá því hann
tók við embætti (1827), að menn keyptu bækur, helzt and-
legar. Telur hann slæðing af bókum til manna á meðal,
einkum Fornaldarsögur Norðurlanda og íslendingasögur
og nægilegt af rímum.