Menntamál - 01.12.1966, Side 39

MENNTAMÁL
245
andi áhyggjum sínum er nálgast stefnudag. Eru lýsingar-
orðin „áhyggjufull", „hugsjúk" og síðast „angurvær“ höfð
um konuna í þessu ástandi og bóndi sér að henni er brugð-
ið. Þannig er spennan aukin málsgrein eftir málsgrein, unz
bóndi kemst af tilviljun að nafni kerlingar.
Hdmarki nær frásögnin svo í þriðja hluta, þegar kerling-
in kemur aftur og reynir nú ekki lengur að villa á sér
heimildir; tröllið veður ódulbúið inn í bæinn með dunum
og undirgangi, enda er það einkenni góðrar sögu, að há-
markið sé sem áhrifamest og höggþyngst. Konan er nær
dauða en lífi af ótta og er varnarleysi hennar aukið enn
frekar með því að hún er látin vera ein heima. Þrítekning
gátunnar um nafn kerlingar leiðir spennuna til hámarks
í orðum húsfreyju: Heitirðu ekki Gilitrutt? enda verður
kerlingu svo bilt við að hún dettur endilöng á gólfið, „og
varð þá skellur mikill“.
Slökun frásagnarinnar og jafnframt niðurlag hennar er
hér aðeins þrjár málsgreinar: „Rís hún síðan upp og fór
burtu og sást ekki eftir það. Konan varð nú fegin að hún
slapp frá óvætti þessum og varð nú öll önnur. Gjörðist hún
iðjusöm og stjórnsöm og vann æ ull sína sjálf.“ Stundum
er slökun höfð lengri og fer það eftir atvikum; yfirleitt er
þó betra að teygja ekki úr niðurlagi.
Auðvelt er að gera nemendum ljósar þessar meginreglur
um form góðrar frásagnar með dæmum svipuðum því, senr
ég hef tekið hér. Þar sem frásagnarritgerðir rnunu einna
heppilegastar ritæfingar fyrir flesta unglinga í 1. og 2. bekk
og jalnvel 3. bekk gagnfræðastigs, er þeim mun nauðsynlegra
að lögð sé alúð við samning þeirra og einskis látið ófreistað
að skýra út fyrir nemendum eðli slíkrar ritsmíðar sem bezt.
Tilvalið og enda sjálfsagt er að tengja slíkar skýringar bók-
menntalestri; kennarinn ræðir þá um gerðir frásagna, sem
hann les fyrir nemendum eða nemendur sjálfir skýra það
sem þeir lesa. Með spurningum og umræðum skyldi efni og
gerð frásagna einnig greint og metið.