Menntamál - 01.02.1976, Page 8

úrtakið var mjög lítið og mælingaaðferðir stóðust
ekki ströngustu kröfur um vísindalegar aðferðir.
Er því réttara að túlka niðurstöður ungverjanna
sem vísbendingar sem gefa tilefni til frekari rann-
sókna.
Til eru hundruð rannsókna, aðallega í Banda-
ríkjunum, um viðhorf nemenda til ýmissa þátta í
skólastarfinu. Flestar þessar rannsóknir hafa verið
gerðar á viðhorfum menntaskólanemenda og há-
skólastúdenta. Þær fjalla um mjög ólík viðfangs-
efni allt frá viðhorfum nemenda til inntaks kennslu-
efnis og kennsluaðferða til viðhorfs þeirra við
fæðutegundum. Greinarhöfundi er ekki kunnugt
um neina rannsókn á viðhorfum barnaskólanem-
enda til ýmissa skólagreina og innbyrðis vinsældum
þeirra.1
I. TILRAUN MEÐ AUKNA TÓNMENNTAR-
KENNSLU
1. Staða tónmenntarkennslunnar í barnaskólum
var (og er víðast hvar enn) þannig að þessi grein
er kennd einu sinni á viku (40 mínútur) og hefur
engin grein jafnfáa tíma til ráðstöfunar, hvorki
venjulegar námsgreinar né sambærilegar sérgreinar
svo sem leikfimi, mynd- og handmenntir o.s.frv.
2. Álitið var vafamál að tónmenntarkennslan
næði tilgangi sínum við þessi skilyrði og talið
sennilegt að tónmennt væri að öðru jöfnu lágt
metin hjá nemendum, m.a. vegna þessa.
3. Ofarlega í huga var einnig samanburðurinn
við önnur lönd. Tónmenntarkennslan í flestum
löndum Vestur-Evrópu og í Bandaríkjunum hefur
átt í örðugleikum undanfarna áratugi m.a. vegna
þess að hefðbundin innihaldsleg tónlistarverðmæti
greinarinnar (svo sem sönglög, klassísk tónlist
o.s.frv.) og hefðbundnar kennsluaðferðir hafa ekki
lengur höfðað til nemenda. Spurningarnar sem eru
ofarlega í huga hljóða því svo:
a) Er inntak tónmenntarkennslunnar eins og hún
er framkvæmd hér (og víðast hvar annars staðar)
orðið svo fjarlægt lífinu og þörfum nemenda að
þeir sjái engan tilgang í náminu? M.ö.o. er ein-
göngu verið að miðla menningarlegri hefð liðinna
tíma sem er ekki lengur í snertingu við raunveru-
leika nemendanna (bæði skólaveruleika og lífið
almennt) ?2
b) Jafnvel ef nemendur „taka við“ þessum hefð-
bundnu menningarlegu verðmætum (sem eru
viðurkennd sem slík af skólayfirvöldum og
kennurum) eru þá kennsluaðferðirnar — þ.e.
námssamskipti kennara og nemenda svo og
miðlunaraðferðir — slíkar að þær megni ekki
að vekja námshvöt nemenda og þjóni því ekki
tilgangi sínum (t.d. að nemendur sjái ekki tilgang
í því að læra lög og ljóð utanbókar)?
c) Er e.t.v. aðalástæðan fyrir því að tónmennt
virðist lágt metin af nemendum sú að þjóðfélagið,
1 Höfundur hefur notið hjálpar og aðstoðar margra aðila við þessi verkefni og skulu þeir taldir hér:
1. Skólarannsóknir Menntamálaráðuneytisins en bæði verkefnin voru upprunalega á vegum þeirra og bar ráðuneytið
kostnaðinn að hluta.
2. Dr. Oddur Benediktsson stærðfræðingur og Ottó I. Björnsson tölfræðingur sem unnu að tölvu- og tölfræðilegum
þáttum við rannsóknirnar árin 1968-1970.
3. Guðný Helgadóttir, fulltrúi hjá Skólarannsóknum, sem teiknaði íjölda línurita yfir niðurstöður.
4. Aagot Árnadóttir sem vélritaði handritið oftar en einu sinni.
5. Volkswagenstiftung og Deutscher Akademischer Austauschdienst í Vestur-Þýskalandi sem lögðu fram styrki til
vinnu við lokaúrvinnslu gagnanna.
6. Max Planck Institut fur Bildungsforschung í Vestur-Berlín; einkum:
a) Dr. Kurt Kreppner sem útbjó gögnin á nýjan hátt til að láta endurreikna eftir þeim og var til ómetanlegrar
aðstoðar við úrvinnslu þeirra og túlkun.
b) Dr. Diether Hopf sem vann úr hluta gagnanna.
c) Dr. Wolfgang Edelstein sem með ráðum og dáð hvatti mig til að vinna að þessum rannsóknum og lagði
til ómetanlega hjálp við túlkun á niðurstöðunum og við samningu þessarar greinar.
öllum þessum aðilum vil ég tjá mínar bestu þakkir.
2 Hér er að vissu leyti um sama grundvallarvandamál að ræða í öllum námsgreinum. I tónmennt er vandamálið
e.t.v. enn stærra þar sem námsgreinin fær ekki menningarlegan eða þjóðfélagslegan stuðning vegna „notagildis“ síns,
a.m.k. minni stuðning en aðrar námsgreinar.
MENNTAMÁL
8