Bjarmi - 01.05.2000, Blaðsíða 7

Umrceócw í Kvennakirkjunni hefur mikið snúist
um málfar. Þetta er spurning um það að hve
miklu leyti tungumálið mótar okkur. Konurnar
í Kvennakirkjunni segja: „Málfar mótar.ec
Gengið er út frá því að tungumálið hafi áhrif á
okkur og sjálfsmynd okkar. Eg er sammála því.
Aó breyta textum Biblíunnar
Afstaða fólks til kvennaguófræðinnar hér
á landi mótast mjög af því að litió er á
hana sem einsleita túlkun á guðfræóinni
og hún afgreidd í eitt skipti fýrir öll. En
eins og áður segir má innan hennar
greina ýmsar stefnur og ólíkar áherslur.
Það er mikil einföldun og alls ekki raunin
að allir kvennaguófræóingar séu steyptir
i sama mótió.
Umræðan í Kvennakirkjunni hefur
mikið snúist um málfar. Þetta er spurn-
ing um það að hve miklu leyti tungumál-
ið mótar okkur. Konurnar í Kvennakirkj-
unni segja: „Málfar mótar.“ Gengið er út
frá því aó tungumálið hafi áhrif á okkur
og sjálfsmynd okkar. Eg er sammála því.
Ef við heyrum alltaf talað út frá sjónar-
horni karla og í karlkyni, hefur þaó áhrif
á okkur. I kirkjunni eru konur oft ávarp-
aðar í karlkyni og myndirnar sem notað-
ar eru um Guó eru karlkyns. Þetta eru
rökin fyrir því aó taka þurfi málfarió í
kirkjunni til endurskoðunar. I jafnréttisá-
ætlun kirkjunnar, sem samþykkt var á
Kirkjuþingi og tók gildi á síðasta ári, seg-
ir að fram þurfi aó fara „endurskoóun
málfars í kirkjulegri boðun og starfi“.
Það er tvennt sem um er aó ræða þeg-
ar talaó er um endurskoðun á tungumáli
helgihaldsins og ritningarinnar. Annars
vegar er það tungumál sem varðar
mannleg samskipti. Konur hafa bent á
að eingöngu er notaó karlkyn þegar fiólk
er ávarpað í textum ritningarinar. Páll
segir til dæmis „kæru bræóur" þegar
hann er án efa líka að tala vió konur,
enda nafngreinir hann margar konur í
frumkirkjunni. íslenska biblíuþýðingin
hefur haldió karlkyninu. í hjónavígslu-
dtúalinu í handbók presta frá 1981 er
texti frá Páli sem er allur í karlkyni og
endar á orðunum: „Verið þakklátir." Þá
vaknar spurningin: Megum við breyta
því og segja: „Verið þakklát“? Getum
vió, með öórum orðum, breytt textanum
yfir á mál beggja kynja (inclusive langu-
aSe) og samt verið trú upphaflegri merk-
'ngu textans? Svar mitt er já. Ég held að
v'ð eigum að gera þaó, til þess að text-
'nn nái til þeirra sem við erum að tala
við.
Hitt atriðið varóar myndir okkar af
Guði. Af hverju ávörpum við Guð ekki
sem móóur til jafns við föður? Það þýóir
ekki aó við séum að segja að Guð sé
kona eða karl, því slíkt stríóir að sjálf-
sögðu gegn kristinni guðfræði. Það sem
málið snýst um eru þær myndir sem vió
notum um Guð og eru litaðar af reynslu-
heimi okkar og samfélaginu sem við lif-
um í. Kristur notaði einnig myndir úr
sínu umhverfi þegar hann talaói um
Guð. Hann talaði um Guð sem föður er
leitaói aó týndu barni (Lúk. 15,11-32).
Kristur líkti Guði við konu sem bakar
brauð (Matt. 13,33) og leitar að týndri
drökmu (Lúk 15,8-10). Hann líkti sér
einnig við hænu sem safnar ungunum
undir vængi sína (Matt. 23,37). Jesaja
spámaður talar um Guð sem móður er
gefur barni sínu brjóst (Jes. 49,15) og
móður sem hossar barni sínu á hné sér
og huggar þaó (Jes. 66,1 2-13).
Konur gagnrýna tungumálið sem not-
að er í guðfræðinni og helgihaldinu.
Einn affremstu kvenguðfræðingum
Bandaríkjanna, Elisabeth A. Johnson,
heldur því fram aó það skipti miklu máli
hvaða tákn við notum um Guð vegna
þeirra áhrifa sem þau hafa („The symbol
of God functions"). Ef bæói karl og
kona eru sköpuð í Guðs mynd, eins og
segir í fyrri sköpunarsögunni í 1. Móse-
bók, hvers vegna eru kvenmyndir af Guði
þá ekki jafnréttháar og karlmyndir af
Guði? Hvers vegna má ekki tala um aö
Guð hafi kvenlega eiginleika og nota
kvenlegar myndir um Guð jafnt og karl-
legar, ef bæði kynin endurspegla mynd
Guðs? Ef að er gætt kemur í Ijós aó þeir
eiginleikar sem Kristur segir að Guð faóir
hafi eru ekki síður kvenlegir en karllegir.
Þeir lýsa fyrst og fremst umhyggju og
kærleika foreldris fyrir barni sínu.
Ef við notum sífellt myndir af Guði
sem hershöfðingja eða konungi erum við
að halda á lofti ákveðnum eiginleikum
sem fela í sér mjög einhlióa lýsingu á
Guði. En kirkjusagan geymir mörg dæmi
um aórar guðsmyndir, þar sem m.a. hef-
ur verió talað um Guð sem móður, t.d.
Abelard og Bernard frá Clairvaux, sem
og margar konur á 13. og 14. öld. Móð-
urmyndin hefur einnig oft verió notuð
um Krist en heilagur andi er sú persóna
guðdómsins sem oftast hefur verið kven-
gerð í sögu kirkjunnar.
Hvert stefnir?
Konur voru í fýrstu mest í biblíufræðun-
um og kirkjusögunni en eru nú orðnar
fjölmennar í flestum greinum guðfræð-
innar. Það hefur skipt miklu máli að
takast á við ritninguna, vald hennar og
hvað hún segir um frelsi kvenna. Þetta er
að skila sér innan hinna ýmsu greina
guðfræóinnar. Hér á landi fer konum
fjölgandi á meðal útskrifaðra guðfræó-
inga. Konur eru nú um 20% af presta-
stétt þjóókirkjunnar og 60-70% af guð-
fræðinemum. Námskeið sem kynna
kvennagagnrýnið sjónarhorn innan guó-
fræðinnar eru ný við guðfræóideild Há-
skóla Islands. Fyrst var boðið upp á
námskeió af því tagi haustió 1996.
Kvennakirkjan gefur konum ákveðið
rými til að rækta trú sína og gera tilraun-
ir með helgihaldið. I Kvennakirkjunni eru
geróar tilraunir innan hins hefðbundna
guðsþjónustuforms. Um 100 konur
sækja guðsþjónusturnar að meóaltali en
karlmönnum er alls ekki bannaður að-
gangur! Kvennakirkjur eru til víða um
heim og því er Kvennakirkjan á Islandi
hluti af stórri hreyfingu kvenna sem kem-
ur saman til að rækta trú sína í sam-
hljóman við reynsluheim sinn og kyn-
ferði.“