Heima er bezt - 01.01.1968, Page 22

ÞATTUR ÆSKUNNAR
RITSTJORI
HVAÐ UNGUR NEMUR
KOSSAR
1. UNGA FRÚIN HREPPSTJÓRANS.
Á fyrstu árum mínum í Stykkishólmi, síðla vetrar
1922, var haldið þar búnaðarnámskeið fyrir nágranna-
sveitirnar. Var þessa námskeiðsdaga allmargt aðkomu-
manna í kauptúninu.
Fyrirlesararnir á búnaðarnámskeiðinu fluttu sín er-
indi fyrrihluta dags, en á kvöldin voru málfundir, þar
sem tekin voru til umræðu ýmis mál, óviðkomandi bú-
skap bænda.
Eg man sérstaklega umræðuefnin eitt kvöldið. Þá var
rætt um kveðjur, ávörp og titla. Þar var meðal annars
rætt um ávarpið frú, sem á þeim árum var sérstaklega
látið tákna hefðarkonu. — Aðallega konur embættis-
manna og kaupmanna. Voru ungir menn á fundinum
andstæðir þessu ávarpi, sem sérstöku tignar-heiti, og
vildu að allar konur, ungar og gamlar, væru nefndar
friír, eins og allir karlar væru ávarpaðir herrar, t. d. á
sendibréfum.
En þeir fundarmenn, sem töldust ráðnir og rosknir,
voru á móti þessu og fannst kenna í þessu uppreisnar-
anda hjá ungu mönnunum. Engin kona tók til máls um
þetta umræðuefni, en yfirleitt virtust þær mótfallnar
því, að allar konur væru titlaðar frúr, hvort sem þær
væru ungar eða gamlar, giftar eða ógiftar.
En eitt held ég að allir hafi verið sammála um, að
leggja ætti niður ávarpið ekkja, eða ekkjufrú, sem þá
var algengt ávarp á sendibréfum.
En þetta umræðuefni hleypti þó engum æsingi í fund-
inn. — En það voru umræðurnar um kossana, sérstaklega
kveðjukossana, sem hleyptu lífi í fundinn. En nú má
ekki gleyma því að þetta gerðist fyrir nær því hálfri
öld eða fyrir 45 árum, en þá voru kveðjukossar mjög
algengir um land allt, þótt nokkuð væri þetta misjafnt
eftir héruðum. — Unga fólkið var þó farið að rísa upp
á móti þessari misnotkun kossanna.
I umræðunum vakti saga gamla hreppstjórans, sem
fundinn sat, mesta athygli. En saga hans var þannig:
Þegar hann var nýgiftur, hóf hann búskap á jörð, sem
um marga áratugi hafði verið þingstaður hreppsins. —
Manntalsþing og allir hreppsfundir voru því jafnan
haldnir á þessu heimili.
Fyrsta vorið, sem ungu hjónin bjuggu á þessum þing-
stað, var haldinn þar fjölmennur hreppsfundur. Fund-
inn sátu milli 30 og 40 manns. Vitanlega allt karlmenn
á ýmsum aldri. Ungu hjónin voru gestrisin og gáfu öll-
um kaffi og var kaffið drukkið í tveimur eða þremur
hópum, en um leið og hver hópur stóð upp frá kaffinu,
gekk hver og einn beina leið til húsfreyjunnar og kyssti
hana fyrir kaffið. Var víst ekki örgrannt um, að sum-
um dveldist lengur en öðrum við þakkarkossinn og urðu
kossarnir stundum fleiri en einn og fleiri en tveir. En
það þótti á þeim tímum vináttu- og virðingarmerki,
þegar fólk var að kveðjast eða þakka fyrir sig, að hafa
kossana marga.
Þessi gamli hreppstjóri sagðist aldrei geta gleymt þess-
um kossadegi — og síðan gæti hann ekki þolað þessa
kveðjukossa og vildi helzt banna þá.