Heima er bezt - 01.01.1968, Page 24

bæi, og var mér ekki grunlaust um, að bóndi þessi kyssti
húsbændurna fyrir góðgerðirnar, og þó einkum hús-
freyjurnar. — Þá er það á einu ágætu heimili, að löng
göng lágu frá útidyrum inn að baðstofudyrum, en í
göngunum var skellihurð. — Skellihurð er eins og hver
önnur hurð á hjörum, en á henni er ekkert læsingarjárn.
En grannur kaðall eða snæri er fest í efsta horn hurðar-
innar og dregið í gegnum gat á dyratrénu efst, en lóð
bundið neðan í færið. Þegar hurðin er opnuð lyft-
ist lóðið, en þegar hurðinni er sleppt, lokast hún með
dálitlum skelli fyrir þunga lóðsins.
Þegar ég kvaddi á þessum bæ, gleymdi ég svipu og
vettlingum inni í baðstofu, og varð þess ekki var fyrr
en ég var kominn út á hlað, en þá snaraðist ég aftur
inn göngin til að ná í svipuna og vettlingana. Ég rykkti
upp skellihurðinni, en rakst þá á fylgdarmann minn,
þar sem hann var að kveðja ungu húsfreyjuna með kossi
á bak við skellihurðina. Mér brá fyrst, en sagði svo í
glettni: „Þetta þyrfti ég að kunna.“ Þá brosti frúin og
sagði: „Þetta ættir þú að geta lært.“ — Og er sú saga
ekki lengri.
5. KVEÐJUSIÐIR UM VÍÐA VERÖLD.
Norskur rithöfundur, er nefnist K. Nyrup, hefur
skrifað bók um kossinn, útbreiðslu hans og kveðjusiði
um víða veröld. Þá bók hef ég ekki haft með höndum,
en ég hef þó lesið ýmislegt um kveðjusiði, einkum með-
al frumstæðra þjóða — sem áður nefndust einfaldlega
villimenn.
Til eru svertingar í Afríku, sem nudda saman nef-
broddunum, er þeir heilsast, og eru kveðjusiðir villi-
manna yfirleitt skrítnir og margbrotnir.
Segja má, að sá siður að heilsast og kveðjast með
handabandi, sé nú allsráðandi meðal menningarþjóða,
þótt nú færist mjög í vöxt að kveðjur séu lauslegar og
aðeins lyft húfu eða hönd í kveðjuskyni, eða það sem
nefnt er að kasta á kveðju.
Oft hef ég séð það á Norðurlöndum, þegar fólk er
að kveðjast þar á brautarpöllum, að þótt það faðmist
mjög innilega og kyssi á kinnar, háls og enni, að þar
kyssist það sjaldan á munninn í fjölmenninu og það
jafnvel þótt um náin skyldmenni eða hjón sé að ræða.
En sú venja mun vera að skapast, og það fyrir mörgum
áratugum í sumum löndum, að koss á munninn sé að-
eins ástaratlot, en ekki kveðjusiður, eins og var fyrr meir
á íslandi og er jafnvel sums staðar enn. En móti þessum
þjóðarsið fór unga fólkið að berjast um síðustu alda-
mót.
Sumarið 1946 fór ég allvíða um Svíþjóð og þar á með-
al um Lappland og Fornedalinn. Einu sinni fór ég frá
Kiruna á áætlunarbíl um 100 km leið niður dalinn. Um
miðjan daginn stanzaði bíllinn stund, þar sem vegamót
voru hjá smáþorpi eða byggðahverfi, og fóru þá allir
farþegar og bifreiðastjórinn heim á næsta bæ, en við
sátum einir eftir í bílnum, sænski námsstjórinn, sem með
mér var, og ég. En strax og farþegarnir voru komnir
heim á bæinn, kom ung kona hlaupandi til okkar að
bílnum og bauð okkur heim í kaffi. Við urðum sár-
fegnir og fórum heim með þessari ungu konu. Heima
á bænum var okkur vel tekið, og vorum við þar strax
eins og heima hjá okkur. Fólkið var svo alúðlegt og
gestrisið. Þegar fólkið vissi að ég var frá Islandi, þurfti
það um margt að spyrja. En skrítið þótti mér, þegar
þetta ágæta fólk fór að kveðjast. Það gékk þétt hvort
að öðru og vafði handleggjum um háls hvors annars,
eins og það ætlaði að kyssast, en munnarnir komu aldrei
saman, heldur snertust aðeins kinnarnar. — Þetta voru
þeirra kveðjusiðir.
Rétt á eftir stanzaði bíllinn aftur neðar í dalnum —
heima á hlaði á prestssetri einu. Prestshjónin komu strax
út og buðu okkur ókunnu ferðamönnunum inn í bæ-
inn. Þau voru ung og glaðvær. Ég fór að segja þeim
frá þessum einkennilegu kveðjusiðum í þorpinu, sem
við komum í áður. Þau sögðu að á þessu svæði í daln-
um byggi sértrúarflokkur, sem væri ágætt fólk, en hefði
ýmissa sérkennilega siði og þar á meðal væru að heils-
ast og kveðjast. Eg var að reyna að útskýra fyrir þeim
á minni fátæklegu sænsku, hvernig mér kom þetta fyrir
sjónir, sagði að það hefði stannað við að kyssast.*)
6. KOSSINN SEM ÁSTARATLOT.
Um kossinn sem ástaratlot væri í skyndi hægt að gera
heila bók með tilvitnunum í ljóð og sögur, sem fjalla
um kossinn, sem dýrlegustu og yndislegustu nautn
manns og konu, sem unnast heitt. En aldrei ætti þó að
misnota kossinn, og fals og slægð í sambandi við ástar-
kossa hefnir sín jafnan.
Grímur Thomsen skáld hefur ef til vill hitt á snjöll-
ustu og áhrifamestu lýsingu á töfrum ástarkossa — en
hann segir svo í einu kvæða sinna:
„Á vara þinna bergði ég brunni,
burt hef ég margar sorgir kysst.
Ég lífsins dögg þér drakk af munni
en drakk þó aldrei mína lyst.“
Síðasta ljóðlínan, „drakk þó aldrei mína lyst“, túlkar
skáldleg sannindi — þorstinn eykst við hvern koss um
leið og kossinn svalar ástarþránni.
Frægt er ljóð Steingríms Thorsteinssonar um kossa-
auðlegð ungmeyjunnar. En hann segir svo:
„Hvað munar mær um dropa?
Hvað munar sól um geisla?
Hvað munar grund um grasstrá,
og grænan skóg um laufblað?
* Stanna: Stanga, hika við.
20 Heima er bezt