Heima er bezt - 01.01.1968, Page 38

strákur gæti falið sig í mannheimum myndi hún
segja að væri óvenjulegt, því huldufólk sæi allt í
jörðu og á. Nei, það yrði að nægja að láta Möngu
leggja til mjólkina.
Vala hafði heyrt, að hermennirnir á Hauganesi
hefðu sporhund stóran og ákaflega vitran. Nú óttað-
ist hún að hundurinn þefaði spor Úlla og rekti þau
upp að hlöðuvegg. Væri svo farið að athuga tréþil-
ið, var augljóst að allt kæmist upp, og Úlli fyndist.
Hún bað því Guð um snjó, mikinn snjó, áður en
hundurinn kæmi.
Svo liðu nokkrir dagar. Ekki komu leitarmennirn-
ir, og ekki kom snjórinn.
Loks snemma morguns áður en nokkur var kom-
inn á fætur, var barið að dyrum. Sveinn snaraði sér í
buxur og skó og fór til dyra. Hann þóttist vita hverj-
ir komnir væru, því valdsmannslega var barið.
Að fáeinum andartökum liðnum var heill hópur
hermanna tekinn að leita í húsinu. Sveinn vísaði þeim
á hverja kompu, og að lokum héldu tveir þeirra inn
til Möngu. Sú gamla var úrill, úfin og grett. Með
hjálp túlksins báðu þeir hana brosandi afsökunar,
ekki sízt eftir að þeir höfðu heimtað lyklana að fata-
kistu hennar og leitað þar til botns, auðvitað án ár-
angurs.
Þegar þeir voru farnir út aftur, fór Vala fram úr
rúminu og horfði út. Það var ekki nærri eins svart
myrkrið núna eins og hina morgnana, og nú sá hún,
að það var kominn snjór. Snjónum hafði hlaðið nið-
ur um nóttina.
Vala spennti greipar og leit upp til himins: „Guð,
þú ert þá okkar megin,“ hvíslaði hún ofurlágt og
allshugarfegin. Nú fannst henni að hún yrði að fela
piltinn fyrir óvinum hans, hvað sem það kostaði.
Framh.
Leibrétting
í Nóvemberblaði Heima er bezt 1967, bls. 385,
18. línu að ofan, stendur: „Hann var þá á leið
vestur að Hagavatni.“ — Á að vera Höfðavatni.
Á sömu bls., 6. línu að neðan, stendur: „Jóhanni
bróður hans.“ — Á að vera Jóhannesi.
HEIMA -------------
BL. BÓKAHILLAN
Birgir Kjaran: Haföminn. Reykjavík 1967. Bókfellsút-
gáfan.
Falleg bók, svo að af ber, en einnig fróðleg og nytsöm. Engu að
síður verð ég að játa, að ég hefi aldrei getað hrifizt af nokkurri
arnarrómantík, og frá bernsku minni stóð örninn mér fyrir hug-
skotssjónum, sem einhver óvættur, sem engin börn gátu verið
óhult fyrir, og það verri en Grýla, að hún tók þó ekki nema
óþekku börnin. Og fyrirferðarlítill er örninn í hugarmynd minni
af náttúru íslands, enda sá ég hann ekki fyrr en ég var fullorð-
inn, og þó sjaldan. Og aldrei hefir mér þótt hann fríður. Annað
mál er svo það, að það væri villimennska og ófyrirgefanlegt menn-
ingarleysi, ef honum yrði útrýmt úr náttúru landsins fyrir hand-
vömm eða fávizku. Svo sem það ætíð er að útrýma lifandi verum,
sem hafa verið fastir borgarar í lífríki landsins frá aldaöðli. En
til þess að forða því, að slíkt óhapp skyldi henda er bókin með-
al annars tekin saman. Fyrst segir Birgir Kjaran frá athugunum
sínum á lífi arnarins á myndrænan og skemmtilegan hátt, eins og
ætíð, þegar hann lýsir íslenzkri náttúru og undrum hennar, sem
hann gerir flestum bétur. Þá er þar löng fræðileg grein um örn-
inn og lifnaðarhætti hans eftir Finn Guðmundsson. Mun þar flest
tínt til, sem máli skiptir og sett fram á Ijósan og lifandi hátt.
Loks eru þar ýmsar frásagnir um örninn, bæði gamlar og nýjar,
ásamt arnakvæðum og skrá um arnaheiti. Fjölmargar myndir prýða
bókina, sem er í röð þeirra fegurstu bóka, sem gefnar hafa verið
út hér. Öll er bókin unnin af vandvirkni og alúð, og vænti ég
þess, að hún megi ná þeim tilgangi sínum að skapa skilning á
því, hvert óhappaverk og menningarleysi það væri ef ráðið væri
niðurlögum arnarins hér á landi, sem og öðrum þeim spjöllum
sem unnin eru á náttúru landsins.
Þorsteinn Antonsson: Vetrarbros. Rvík 1967. Helgafell.
Hér kveður ungur höfundur sér hljóðs fyrsta sinni með allmik-
illi skáldsögu, sem er að ýmsu leyti nýstárleg í efnismeðferð. Það
er sveitalífssaga nútímans furðu ólík því, sem skrifað var á fyrstu
tugum aldarinnar, og höfundur kemur lesandanum býsna mikið
á óvart í sögulokin. Eins og títt er verða ástamál meginuppistaða
sögunnar, en þótt höfundur sé hispurslaus í frásögn fellur hann
ekki í þá freistni að hrúga upp grófyrðum eins og mörgum þykir
nú fínn skáldskapur. Mannlýsingar hans eru margar góðar, af
mestum skilningi er piltinum Magnúsi Jörfa lýst. Presturinn ungi,
sem er önnur söguhetjan, er naumast raunsær, þótt margt sé vel
um hann. í stuttu máli, hér er saga sem lofar góðu um framtíð
höfundar.
Oddur Bjömsson: Kvömin. Reykjavík 1967. Helgafell.
Oddur Björnsson er þegar orðinn kunnur leikritahöfundur, en
þetta mun vera fyrsta skáldsaga hans, sem kemur fyrir almenn-
ingssjónir. Sagan er stutt og segir frá ungum manni á nýtízkuleg-
an hátt, hlaðinn kynórum og ástabraski, enda þótt höfundur falli
ekki í þá tálgryfju að skapa áhrif með grófyrðum. Vafalítið er
um margt skýrt rétt frá um hug og viðbrögð hinnar eirðarlausu
kynslóðar nútímans, sem sífellt er að leita einhvers, sem hún oft
veit ekki hvað er.
34 Heima er bezt