Heima er bezt - 01.06.1972, Qupperneq 16

III.
Nú skal vikið nokkuð að flugliðinu á Glitfaxa og far-
þegunum. Karlmennirnir í áhöfn flugvélarinnar eru að
vísu vasklegir menn og gjörfulegir, en þó ber flug-
freyjan mjög af. Hún er hávaxin og beinvaxin, bjart-
hærð og bláeyg. Býður af sér góðan þokka.
Langferðafólkið er tvennar tylftir fullar að með töld-
um fararstjóra og matsveini. 16 konur og 9 karlar eða
tvær um hvern karl að kalla. Aðeins ein kona gift svo
að vitað væri. Hinar allar mannlausar. Þar sem þarna
voru samankomnir ferðafélagar, ráðnir í 18 das;a
skemmtiferð, aðallega um óbyggðir, var það næsta eðli-
legt, að karlmennirnir færu að virða fyrir sér hið fríða
kyn. Þrjár af þessum 16 konum voru erlendar, norsk,
þýzk og ensk. Þrjár voru stúdentar frá 1953 af kunn-
um ættum embættismanna. Enn var ein af spakvitrustu
skáldaætt fslands. Önnur af sægarpakyni af Skipaskaga
og bar þó eigi brag Ægisdætra. Þrjár voru vestfirzkar,
enda áttu þær nokkuð af skaplyndi Auðar Vésteinsdótt-
ur. Tvær voru norðlenzkar og ein fædd í Austfirðinga-
fjórðungi. Tvær sunnlenzkar. Báru þessar glögg ein-
kenni uppruna síns.
Eitt höfðu konunar sameigið að einni undanskilinni.
Þær voru hárstýfðar eftir tízkunnar tildurkröfum. Ein
hafði þó eigi látið skerða hadd sinn. Bar hún fallegar
fléttur, er tóku henni niður fyrir mitti. Er hárið fór
laust, hrundi það niður um hana eins og
„skrautskriður úr
skararfjöllum.“
Þótti mörgum unan á að horfa, enda hlaut hún kenn-
ingarnafnið Ingibjörg in haddprúða. Þess má geta að
þessi kona er Húnvetningur að fæðingu og fóstri. Hún-
vetningar og Þingeyingar hafa löngum verið taldir
mestir sérvitringar á landi hér. Munu margir fávísir
tízkudindlar virða Ingibjörgu til sérvizku ræktarsemi
hennar við hár sitt. En ég segi, að hún sverji sig þannig
í sitt húnvetnska kreddukyn. Þökk sé henni fyrir það.
Fagurt hár hefur frá aldaöðli og fram til inna síðustu
tíma verið talin meginpýði hverrar konu og aukið yndis-
þokka hennar. Eru enn til í tungunni lýsingarorð, sem
lýsa aðdáun á hárprúðum konum.
Einu sinni framdi hrekkjóttur strákur í Suður-Þing-
eyjarþingi það óþokkabragð að khppa af fléttum hár-
prúðrar stúlku. Lagði hún síðan hatur á illræðismann-
inn. En nú er öldin önnur. Þegar tízkan heimtar hár
kvenna skorið og stýft, heyrist hvorki kjökur eða reiði-
stuna af þeirra hálfu. Svo voldug er tízkan. En hversu
harðleikin sem tízkan er í garð kvenna, þá getur hún
aldrei upprætt kveneðli þeirra. Það er og verður eilíft
eins og lífið sjálft.
Sjálfsagt hefur einhver tízkuhani í Versölum suður
valdið því að hárskurðartízkan var upp tekin. Sá hefði
átt skilið eða vera hengdur á hæsta gálga og hataður að
eilífu. En þau urðu ekki forlög hans.
Samferðakonurnar virtust una sér vel með sinn
196 Heima er bezt
drengjakoll, enda eru þær ásjálegar eigi að síður. Það er
að segja: Þær eru geðþekkar og fallegar í augum okkar
karlmannanna þrátt fyrir hárstýfinguna en ekki vegna
hennar. Náttúran hefur gætt konur meiri hárvexti en
karla til þess eins að þeim lítist betur á þær. Fagurt hár
og vel hirt vekur aðdáun karlmannsins, gjörir konur
skáldlegri í augum hans, eins og Ijóðin sýna. En nú á
tímum hinnar óþjóðlegu haddstýfingar fýsir engan ást-
fanginn mann að greiða konu lokka við Galtará, og því
síður við Skeiðará og Jökulsá. Um haddstýfðar konur
verður aldrei kveðið:
„Falla lausir um ljósan
lokkar háls hinn frjálsa.“
Þó er fátt fegurra en að sjá laufvinda leika sér að Ijós-
um haddi, er liðast frjálslega um rjóða vanga, bjartan
háls og mjúkar herðar. Nú á dögum eru það skáldin ein
sem slíkar sýnir sjá og skapa sér þannig unaðsstundir í
einrúmi.
En svo kunnum vér skapi þessara hárstýfðu kvenna,
að þótt þær hefðu haft hárvöxt Hallgerðar Höskulds-
dóttur eða Hallgerðar dóttur Tungu-Odds — en þær
voru kvenna bezt hærðar í fornum sið — og eigi verið-
gjört að fórna þessu höfuðdjásni sínu á fórnarstall tízk-
unnar, þá myndu þær aldrei hafa notað hadd sinn ein-
vörðungu í möskva fyrir ungan svein heldur í boga-
streng honum til handa.
Karlmennirnir 9 voru þessir: Páll Arason sveitarstjóri,
6 ungir menn úr Reykjavík! Þar af einn matsveinn, og
2 mammons-þjónar úr Arnessþingi.
Með þessa sveit manna, 16 konur og 8 sveina, lagði
Páll á öræfin. Var liðið all vel búið að klæðum og hið
vígalegasta, einkum konurnar. Hvar sem Páll fór um
sveitir undruðust menn, hvílíku kvennavali hann hafði
á að skipa og dáðust að kvennhylli hans.
IV.
Öræfin eru sérkennileg byggð, umlukin torfærum á
alla vegu. Sá er þangað kemur svífandi í flugvél fær
glögga yfirsýn um legu sveitarinnar undir vestur- og
austurhlíðum Öræfajökuls, milh Skeiðarársands að vest-
an og Breiðármerkursands að austan. Fyrir landi er hafs-
megin mikið. Ströndin löng og hafnlaus. Úthafsaldan
hvítfext himinglæfa æðir þar að landi og hefur löngum
búið sjómönnum grand, bæði hérlendum og erlendum.
Að baki þruma hin þrúðgu fjöll. Þau eru í senn hlífi-
skjöldur og ógnavaldur. Skjól og veðursæld er mikil
undir þessum háu hlíðum. En skriðjöklar ganga milh
fellanna niður á sléttlendið og læsa heljarhrömmum sín-
um um bændabýli og blómlega byggð. í annálum er
þess getið, að jökulhlaup hafi drepið menn og fénað og
eytt gróðurlönd í Öræfum. Sú hætta er jafnan yfirvof-
andi, því að
„eldur býr í ógnardjúpi
undir köldum jökulhjúpi.“