Heima er bezt - 01.09.1997, Blaðsíða 33

hennar en ekki á það, sem ég hafði
fram að færa og atyrti mig harðlega,
en slíkt hafði hann aldrei gert áður.
í fátæklega kotinu okkar hafði ætíð
ríkt friður og eining, frá því ég byrj-
aði fyrst að skynja tilveruna. Þessi
óvæntu viðbrögð föður míns, særðu
barnssál mína djúpu sári, sem ekki
greri um heilt á meðan ég dvaldi
heima, enda aðeins forsmekkur að
þeirn ljóta darraðardansi, sem fram-
tíðin bar í skauti.
Skömmu eftir heimkomuna um
vorið, gekk svo faðir minn í lífstíðar
„hnapphelduna.“
Mér fannst hann kominn í trölla-
hendur og eygði enga von til þess að
endurheimta hann þaðan. Stjúpan
hafði föður minn algerlega á valdi
sínu, hann laut henni í einu og öllu.
Faðir minn fór, eins og áður, til
sjóróðra haust og vetur. Stjúpan
drottnaði ein í kotinu. Við alsystkinin
fengum óspart að kenna á veldis-
sprota hennar og ég þó sérstaklega.
En ég lét engan kúga mig til þess að
viðurkenna þvílíka stjúpu, sem stað-
gengil þeirar góðu móður, sem ég
hafði misst, ég kaus heldur að þola
högg og hýðingar. Verst af öllu
vondu var þó endalaus varnarbarátta
gegn dóttur stjúpunnar. Hún gerði
mér allt til miska, sem hún nregnaði
og kom illu á mig. Hún vissi sem var
að ég átti engan málsvara.
Matföng voru oft af skornum
skammti, einkum er líða tók á vetur.
Mörg dimm vetrarkvöld lagðist ég til
svefns bæði svöng og köld. En hugg-
un mín var sú, að með hverjum degi
sem hvarfí tímans djúp, færðist ég
nær þeim aldursmörkum að geta far-
ið að heiman, sjálfráð ferða minna.
Ég þekkti raunar lítið þá veröld, sem
lá utan landamerkjanna á kotinu
mínu, þar sem ég var í heiminn bor-
in, en fjarlægðin gerir fjöllin blá.
Annað vorið sem stjúpan sat að
völdum, fann hún upp það snallræði,
til þess að létta á heimilinu, að ég
skyldi vistuð á einhvern sveitabæ,
þar sem vantaði vikastelpu yfir sum-
arið og vinna að minnsta kosti fyrir
mat mínum. Faðir minn lét að vilja
hennar, eftir venju. Honum gekk
greiðlega að koma mér í sumarvist-
ina. Bærinn, sem varð fyrir valinu
var töluvert afskekktari en kotið okk-
ar, og langt frá alfaraleið. Þama
bjuggu tveir miðaldra bræður ásamt
aldurhniginni móður sinni, sem stóð
fyrir búi þeirra.
Bræðurnir voru fornir í háttum og
fátalaðir í umgengni, en miklir
vinnuþjarkar. Móðir þeirra lét heldur
ekki sitt eftir liggja í dugnaði og
eljusemi og þess sama var krafist af
öðrum. Mér var skipað úr einu verki
í annað, ég var á þönum frá morgni
til kvölds. Loks þegar ég lagðist ör-
þreytt til næturhvíldar, grét ég mig í
svefn af leiðindum, þetta fyrsta sum-
ar mitt að heiman.
En í allri vinnukergjunni sá gamla
konan um það að ég fengi nóg að
borða og margan aukabita rétti hún
mér á milli mála.
„Þið, þessi grey, sem eruð að vaxa,
þurfið að borða oftar en þeir full-
orðnu,“ var viðkvæðið hjá henni, og
ég var sammála þeirri lífsspeki.
Á þessum bæ var ég léttastelpa
fram að fermingu. í haustréttum fékk
stjúpan vænan sauð í pottinn, það var
sumarhýran mín.
Vorið sem ég fermdist, fæddist
fyrsta hálfsystkini mitt. Stjúpan var
bundin yfir barninu en dóttir hennar,
sem fermdist um leið og ég, gerði
það eitt, sem henni sjálfri þóknaðist
og það fór ekki alltaf að þörfum
heimilisins. Ég var því látin vera
heima um sumarið og ganga að hey-
skap með foður mínum. Mér fannst
þetta líkt og skin úr skýjarofi, að fá
að vera ein með honum í verki, eins
og ég hefði endurheimt hluta af því,
sem frá mér hafð verið hrifsað.
En þessi gefandi tími stóð ekki
lengi. Landrými var lítið sem fylgdi
kotinu okkar og heyskapnum því
lokið fyrr en varði. Allt fór í sama
farið og áður.
Sextán ára gömul hélt ég alfarin að
heiman, ráðin í sumarvist hingað
norður í Súlnavog. Húsbændur mínir
voru efnuð hjón á minn mælikvarða,
áttu bát og ráku fiskverkun. Börn
þeirra voru fjögur, öll orðin nokkuð
stálpuð. Vinnukonan var látin sjá um
erfiðustu verkin, þvo þvottana og
þrífa húsið og þess á milli send á
fiskreitinn. En ég var vön að vinna
og undi annríkinu vel. Léttleiki mót-
aði heimilisbraginn og næg ijárráð
virtust vera til allra hluta. Síldveiði
var mikil úti fyrir Norðurlandi þetta
sumar. Skip frá ýmsum löndum auk
íslenskra, jusu upp silfri hafsins. En
veður gafst ekki alltaf til veiða. í
brælum leituðu síldveiðiskipin mikið
inn á Súlnavog og lágu þar í vari. Sú
hefð hafði þá skapast, hér um slóðir,
að efna til dansleikja í landlegum
yfir sildveiðitímann, og afla sam-
komuhúsinu tekna með ríflegum að-
gangseyri, vikudagur skipti engu
máli í þessu tilviki.
Morgunn einn, snemma sumars,
var ég send sem oftar, í innkaupaferð
niðurí kaupfélag. Á búðarglugganum
blasti við heljarmikil auglýsing, sem
vakti athygli mína. Landlegudans-
leikur var boðaður í samkomuhúsi
staðarins að kvöldi þessa dags, og
allir hvattir til að mæta þar. Ég hafði
aldrei farið á opinberan dansleik og
þetta kitlaði óneitanlega forvitni
mína en mér kom samt ekki til hugar
að biðja um fararleyfi. Við heim-
komuna sagði ég húsmóður minni
frá auglýsingunni um landlegudans-
leikinn, ef hún eða þau hjónin, kynnu
að hafa einhvern áhuga fyrir þessu.
En mér til mikillar undrunar, spurði
hún að bragði, eins og ekkert væri
sjálfsagðara:
„Ætlar þú ekki að bregða þér á
dansleikinn stúlka?“
„Ég!? Má ég það!?“ spurði ég á
móti.
„Hver ætti að banna þér slíkt? Að
tilskyldu dagsverki loknu ræður þú
nóttinni sjálf, en þú verður að mæta
til vinnu að morgni á réttum tíma.
Annað kemur mér ekki við,“ svaraði
húsmóðirin og felldi talið. Hún lét
sér ekki til hugar koma, þrátt fyrir
ungan aldur minn og reynsluleysi, að
gefa mér eins og eitt heilræði að
leiðarljósi út á framandi braut
skemmtanalífsins, né vara mig við
Heima er bezt 349